________________
૮૫૨ : મનન માધુરી :
કાર્ય કરી રહેલ ધમ-મહાસતાના પ્રતિનિધિ બધા મળીને જિનમત બની જાય છે. એકેક
શ્રી તીર્થંકરદેવ પાસેથી અશુદ્ધીકરણના કાર્યમાં નય ઉપર રચાએલ જુદાં જુદાં દર્શનેમાં સત્યનાં સિહાય ન મળે.
અંશે રહેલાં છે, પણ તે એકાંત દષ્ટિને કારણે અન્ય દર્શનકારે આજ વાતને બીજી રીતે દૂષિત બની જાય છે. એકાંત દષ્ટિ ગઈ અને કહે છે. [God always does good] ઈશ્વર
છે. સ્વાદુવાદ શૈલી આવી, એટલે બધું ઉપયેગી થઈ હંમેશા ભલું જ કરે છે. કેઈ ખુદા તે કેઈ '
- જાય છે. ઈશ્વર કહે છે. પણ તે ભલું જ કરે, ભુંડન જ ધમ એ ક્રિયા નથી પણ અક્રિયતા છે. કરે એ તેમને નિશ્ચય છે. એ અંશમાં ધમ સંગ્રહ કરવાની ક્રિયા છોડવી એનું નામ અપરિમહાસત્તાને તે લેકે પણ સમજ્યા ગણાય. ગ્રહ વ્રત. અબ્રહ્મની ક્રિયા છેડવી એનું નામ ગીતાનો અનાસક્તિ એગ એટલે પણ સમપણ શીલવત. ખાવાની ક્રિયા છોડવી એનું નામ તપ. ભાવ. ધર્મસત્તાને બીનશરતી શરણાગતિ જીવને “ધર્મક્રિયાથી કમબંધ થાય છે માટે ધમક્રિયા ઉત્ક્રાંતિ તરફ લઈ જાય છે. ધમ-મહાસત્તાનું પણ છોડવી જોઈએ, એમ કહેનાર ધર્મક્રિયાનું ધ્યેય શુદ્ધીકરણનું છે. માટે જે કાંઈ થયું છે, સાચું સ્વરૂપ જાણતા નથી. ધમ એ ક્રિયાથાય છે અને થશે, તે સારા માટે જ છે. જે રૂપ ભાસે છે, પણ સ્વયં ક્રિયારૂપ નથી. અધકાંઈ થશે તે સારી કિયા હશે તો જ થશે. એમ મની કિયાથી છૂટવા માટે થતી ક્રિયાને કિયા અનાસકતપણે માનવું એ ધમ–મહાસત્તાની. નહિ પણ અક્રિયા કહેવી જ ચેાગ્ય છે કેમકે ઇશ્વરની કે ખુદાની બીનશરતી શરણાગતિ છે. એનું અંતિમ “અકિય પદની પ્રાપ્તિમાં આવે ઈશ્વરેચ્છા કહીને હિંસા ન કરી શકાય કારણ કે છે. અકિય પદની પ્રાપ્તિ કરાવે તે ક્રિયા પણ તે રાગ-દેષ વિના થતી નથી, આપણે ત્યાં પણ તત્વથી અકિયા છે. અનાસકિત એગ કહ્યો છે.
શરીર અને મન વાણિજ્ઞટ્ટ કવિ નિચાણવંધvi વીરા ! તુ બહારનું ઉત્થાન કે પતન એ આંતર ઉત્થાન કે સમર' હે વીતરાગ ! તારા સિદ્ધાંતમાં નિયાણાનું પતનનું પ્રતિબિંબ Reaction પ્રતિક્રિયા છે. બંધન નિષેધ કરાએલું છે. એ રીતે પુણ્યના આંતરિક વૃત્તિઓ બગડે છે, ત્યારે શરીર પણ ફળની આકાંક્ષાને નિષેધ કર્યો છે. શુભ કાર્ય પણ બગડે છે. તીર્થંકર પરમાત્માની માનસિક વેશ્યા અનાસક્તપણે કરવાનું કહ્યું છે. ધમ-મહાસ- અતિ શબ્દ છે તેથી એમનું શરીર પણ નિર્મળ નાની અને ઈશ્વરની ઇચ્છા એ જ આપણી ઇરછા. પુદગલનું બને છે. લેહી અને માંસ પણ વેત આ રીતે બધાં દર્શને જીવની કક્ષા અનુસાર, પુદગલેથી બને છે. વિશ્વની દરેક વસ્તુ બીજી યેગ્યતા મુજબ ધમ–મહાસત્તાના નિયમનું વસ્તુ સાથે સંકળાયેલી છે. એ રીતે જોતાં હઠજીવની પાસે પાલન કરાવી એની ઉત્ક્રાંતિમાં ગની પ્રક્રિયાઓ પણ આત્માના શુદ્ધિકરણમાં ધમ-મહાસત્તાની ઈચ્છાનુસાર સહાય કરી રહ્યા અમુક રીતે સહાયક છે. શરીરની અમુક નાડી છે. બધા દર્શનેને સત્ય અંશ મળીને જૈનદર્શન દબાવતાં માણસ ખડખડાટ હસી પડે છે, અમુક બની જાય છે. તેથી એ અંશ જિનમત માન્ય નાડી દબાવતાં તે રડી પડે છે શરીરને અને લાગણીથયે. અન્ય મતમાંથી એકાંત અંશકાઢીને એની એને સંબંધ છે, એ આથી સ્પષ્ટ થાય છે. પીડ ઉપાસના કરવામાં આવે તે એ ઉપાસના એ અને બ્રહ્માંડ Microcosom અને Macrocosom જિનમતની જ ઉપાસના થઈ અને તે પણ ઉત્ક્રાંતિ આ રીતે સંકળાયેલાં છે. એકમાં બીજાનું તરફ લઈ જાય છે. સ્વાદુવાદ દષ્ટિ આવી એટલે પ્રતિબિંબ છે.
