________________
Regd. No. , 1996.
તારનું સરનામું: “હિંદસંઘ.“ HINDSANGH.”
| નમો તિરથg
જે
જેન યુગ. The Jain Huga.
B..
જે જે
*
એ
જ
કે
.
જૈન શ્વેતાંબર કૅન્ફરન્સનું મુખપત્ર તંત્રી–મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી.
R
વાર્ષિક લવાજમ રૂપીઆ બે
છુટક નકલઃ-–દેઢ આનો..
વ
જનું ૧૧ મું:
તારીખ ૧૬ મી નવેમ્બર ૧૯૩૭.
અંક ૮ મે.
મહાવીરના સિદ્ધાન્તમાં બુદ્ધિવાદનું સ્થાન: જે મૂળ સિધાન્ત ઉપર ભગવાન મહાવીરે આખા જૈન ધર્મની રચના કરી છે તેને, તેમજ ભગવાન મહાવીર પાછળ થયેલા શરૂઆતનાં ધર્માચાર્યો કે જેમણે એ. પ્રગટેલી તને કેટલાક સિકાઓ સુધી એક સરખી પ્રજવલિત રાખી હતી તેમના લખાણને જે આપ ક્ષણભર વિચાર કરશે તે આપને માલુમ પડશે કે પાછળથી થયેલી મૂળ સિધાન્તોની વિકૃતિને ધર્મના સનાતન તો સાથે કશે સંબંધ કે નિસ્બત નથી. જૈન ધર્મ કોઈ એક પયગંબરનો સાક્ષાત્કાર નથી. તે તે આત્મજીવનના સનાતન સિદ્ધાન્તનું પ્રતિપાદન છે, જેની વિગત વાસ્તવિક જીવન ઉપર લાગુ પાડતાં હંમેશા દેશ કાળ અનુસાર ફેરફારની અપેક્ષા રાખે છે. મોક્ષ માર્ગના સાધનરૂપ ત્રણ તમાંથી શ્રધા અથવા તે દર્શન પણ મૂળ આચાર્યોએ વર્ણન કર્યું છે તે મુજબ સત્ય તત્વની આછી ઝાંખી છે, જેની ચોખવટ અને સ્પષ્ટતા પાછળના વિશિષ્ટ જ્ઞાનથી કરવાની રહે છે. અ'જે રૂઢિચુસ્ત જે પ્રકારની આંધળી શ્રદ્ધાની માંગણી કરે છે તેવું તે કાંઇ ઉપર વર્ણવેલી શ્રદ્ધામાં છે જ નહિ. જે સૈકાઓ દરમિયાન આપણે જાણીએ છીએ તેમ ધર્મસત્તાએ બુદ્ધિનો કબજો લીધું હતું અને બુદ્ધિવાદનું સ્થાન શબ્દપ્રમાણે લીધું હતું, તે સૈકાઓ દરમિયાન પણ સિધ્ધાન્તના ઉપન્યાસમાં તેમજ તેને અવલંબીને ચાલતી રૂઢિઓમાં અવારનવાર ફેરફારો થતા રહ્યા હોય એમ માલુમ પડે છે. જેમાં કાળક્રમે જુદા જુદા ગો ઉભા થયા છે એ પણ એમ સુચવે છે કે જે કે ધર્મના મૂળભૂત સિંધ્ધાન્ત સૌ કોઈ એક સરખી રીતે સ્વીકારતા હતા, એમ છતાં પણ પઢી દર પેઢીના આચાર્યો એક યા બીજી બાબતમાં એકમેકથી જુદા પડતા આવ્યા છે. તે પછી જે નવી પરિ સ્થિતિની ભૂતકાળમાં કપના સરખી પણ નહોતી, તે નવી પરિસ્થિતિને પોંચી વળવા માટે અત્યારના વર્તમાન સંગે વિશેષ વ્યાપક ફેરફારની અપેક્ષા રાખતા હોય તો આવા ફેરફારથી ભડકવાનું કશું પણ કારણ નથી. સાધારણ માનવીઓને સન્માર્ગે દેરવા માટે સાધુઓની સંસ્થા ઉભી કરવામાં આવી હતી અને તે પાછળ એ આશય અને સમજણ રહેલાં હતા કે જેઓ જનતાને ઘેરવાનો અને શિક્ષણ આપવાનો દા કરતા હોય તેઓના જ્ઞાન અને ચારિત્ર વચ્ચે એકરૂપતા હોવી જ જોઇએ અને આવી એકરૂપતા સાંસારિક બંધનેને ત્યાગ કયો સિવાય અને એરીસ્ટટલ પે છે તેનું ધ્યાનપરાયણ જીવન સ્વીકાર્યા સિવાય પ્રાપ્ત થઈ શકે જ નહિ. આજે આ સાધુની સંસ્થા એવી દશાએ પહોંચી છે કે જેમાંના બધા તે નહિ પણ ઘણા ખરા ત્યાગી જીવનને બાહ્યાચાર પાળે છે, પણ તેમનામાં કે સાચું સાધુ જીવન જીવવાને લગતું ઉડું જ્ઞાન કે ખરી શકિત જોવામાં આવતી નથી. xxx
' x xx લોકસમુદાયના માનસમાં વર્ષો થયાં ચઢી બેઠેલા વહેમ, હું જાણું છું કે, એકદમ દૂર થવા સહેલા નથી; 'પણ જેન કેમનું કેળવણી પ્રમાણ જોતાં આજે ચેતક ઘર ઘાલી બેઠેલા વહેમનાં માઠાં પરિણામોનું કે મને ભાન કરાવવું મુશ્કેલ હોય એમ મને નથી લાગતું. આજે કેળવાયલા જેમાં પિતાની જાત અને પિતાના વિશિષ્ટ કાર્યમાં વિશ્વાસ પેદા થવાની ખાસ જરૂર છે. સત્યને વળગી ચાલતાં લોકોની અપ્રીતિ વહોરવાનો તેઓ ભય ન રોવે અને આજે નાખુશ થનાર લેકે આવતી કાલે તેને જરૂર પ્રેમ અને સદભાવથી વધાવશે એટલી તેઓ ખાત્રી રાખે. જેઓએ સત્યના પ્રકાશ જે છે અને એ સત્યના પ્રકાશને સર્વત્ર વિસ્તાર એ એકજ જેના જીવનનું Bય છે તેમના સતત પ્રયત્ન વડે ધનવાના ધનનો ગમે તેટલે ટેકો હોય તે પણ અજ્ઞાનપૂર્ણ રૂઢિચુસ્તતા અને જુનવાણીની દિવાલે એક દિવસ તુટવાની જ. , ( શ્રી. લના મુંબઈ જેન યુવક સંધના દશવર્ષીય મેળાવડાના પ્રમુખ સ્થાનથી અપાયેલાં ભાણુમાંથી તા. ૧૪-૧૧-૩૭)
