Jain_Satyaprakash 1956 08

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 13

તેરાપંથ-સમીક્ષા
લેખકઃ પૂ, પં. શ્રી. ધુરંધરવિજયજી ગણું
[લેખાંક પાંચમે] . તેરાપંથનાં કેટલાંક મંતવ્યો પૂર્વે જણાવ્યા છે. તેના અનુસંધાનમાં બીજાં કેટલાંક તેવાં મંતવ્યો, કે જેમાં મુખ્યત્વે દયા-દાન સંબંધી વિકૃત–વિરૂપ વિચારણાએ ભાગ ભજવ્યો છે તે અહીં જણાવાય છે.
શાસ્ત્ર અને આગમોની વાત વગર સમજે એમ ને એમ રજૂ કરવાથી અનર્થની પરંપરા જન્મે છે. કયા પ્રસંગે કેને આશ્રયીને એ વચન કહેવાયું છે તેનું લક્ષ્ય જોઈએ. અમુક ક૯૫વાળાને કરણીય હોય તે બીજા કલ્પવાળાને કરણીય હોતું નથી. સર્વથા કરણીય અને સર્વથા અકરણય એ પ્રમાણે સર્વ માટે એક સરખું સમજવા-સમજાવવાથી ઘણી ગેરસમજૂતિઓ ઊભી થાય છે. * ૧૫. રાસડીથી-દેરડીથી બાંધેલા છે–પશુઓને ભૂખ-તરસથી આકુળવ્યાકુળ દેખીને છેડે તે સાધુને માસી પ્રાયશ્ચિત્ત આવે.
૧૬. કોઢ આદિ અનેક વ્યાધિગ્રસ્ત જીવને અનુકંપા કરીને સાજા કરે એ સાવધે. જો એ આ પ્રમાણે કરી શકાતું હોય તે પૂર્વે અનેક લબ્ધિધારી મુનિઓ એ કાર્ય કેમ કરતાં ન હતાં.
૧૭. સાધુ અનુકંપા કરે તો વૈરાગ્યનો ઉપદેશ આપે, ચારે આહારના પચ્ચખાણ કરાવે.
૧૮. ભૂલા પડેલા ગૃહસ્થને સાધુ માર્ગ બતાવે તે ચાર માસનું પ્રાયશ્ચિત્ત આવે, અત્યંત દુઃખી જીવને જંગલમાં જઈને ચાર શરણાં કરાવે, મા પૂછે તે મૌન રાખે. જુદો જુદો ધર્મ સંભળાવે.
૧૯. આ લેકની અનુકંપા બંધનું કારણ છે. જ્ઞાનાદિ ત્રણ વગર અન્ય ધર્મ નથી. સાધુ અને શ્રાવકને એ સમાન છે. સાધુને કરણ્ય છે એ શ્રાવકને પણ કરણીય છે અને સાધુને અકરણીય છે તે શ્રાવકને પણ અકરણીય છે. અમૃત સર્વને સમાન છે.
૨૦. બાંધેલા છ છૂટવા ઈચછે-તેની અનુકંપા કરે તેને માસી પ્રાયશ્ચિત્ત આવે અને તેમાં ધર્મ માને તે સમ્યકત્વ જાય.
૨૧. ને બધે-બંધાવે તે સંયમ જાય, પચ્ચખાણ ભાંગે. ૨૨. સાધુ કોઈનું જીવવું-મરવું ચાહે નહિ. સાધુને તે મુક્તિની રઢ લાગી હેય.
૨૩. ગૃહસ્થના ઘરમાં લાય–આગ લાગી છે, ઘરમાંથી બહાર નીકળી શકાતું નથી, બળતા જી ચીસ પાડે છે, તે પણ સાધુ કમાડ ઊઘાડે નહિ.
૨૪. દ્રવ્યથી ને ભાવથી લાય લાગી છે, તેમાં કોઈ વૈરાગી હોય તે તેને ઉપદેશ આપને સમજાવે, એની અનુકંપા કરે. જન્મ-મરણની લાયથી બચાવે અને તેનું કાર્ય સાધી - આપે. અનુકંપા કરવાથી દંડ આવે.
[૧પથી ૨૪ સુધીમાં કહેલી કેટલીક વાતે મુનિઓના પરિચયમાં આવતા જીવને મન ઉપર અસર કરી જાય એવી છે. પણ જ્યારે એ વાતે સુક્ષ્મ દૃષ્ટિથી વિચારવામાં આવે ત્યારે