Jain_Satyaprakash 1953 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 16

શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[વર્ષ : ૧૯ ઉપરના શિલાલેખ વગેરેથી નક્કી થાય છે કે, સાંડેરાવમાં સં. ૧૧૧૫ પહેલાં સંડેરફ ગચ્છનું ચિત્ય હતું. સં. ૧૧૯૩ પહેલાં દેવનામસૂરિ થઈ ગયા. સુખમિણિનગરથી લાવેલ ભગવાન મહાવીરસ્વામી મૂળનાયક હતા. અહી મહાવીર જન્મકલ્યાણને મેંટે ઉત્સવ થત હતું, એ નિમિત્તે રાણી વગેરેએ દાન આપ્યું હતું. દેરાસરની ભમતીમાં દેરીઓ હતી. ઉપાશ્રય પણ પ્રાચીન છે, (તેમાં ઊભા કાઉસ્સગિયાની કળાવાળી પણ ખંડિત પ્રતિમા છે.)
સં. ૧૨૩૯ના શિલાલેખથી સમજાય છે કે અહીંના મૂળનાયક ભગવાન મહાવીરસ્વામીની પ્રતિમા પહેલાં સુખ મણિમાં હતી. ત્યાંથી લાવી અહીં સાંડેરાવમાં પધરાવી છે. આ સુખમિણિનગર ક્યાં આવ્યું તે શોધવાનું બાકી રહે છે. ઇમ્માણ, પરમાની અને સુખમિણિએ એક નગરનાં નામે તે નહીં હૈય?
ઈતિહાસ કહે છે કે–પુષ્યમિત્ર રાજાએ અને શંકરાચાર્યના સમયે કાશીના રાજાએ બૌદ્ધો તથા જેને ઉપર અત્યાચાર કર્યો હતો. જેને ઉત્તર ભારત તથા પૂર્વ ભારત છોડી રાજપૂતાનામાં આવી વસ્યા અને તે પ્રદેશની પ્રાચીન જિનપ્રતિમાઓ સાથે લાવીને અહીં જુદા જુદા સ્થાનોમાં “વિતસ્વામી” વગેરે નામથી સ્થાપિત કરી. સંમવે છે કે, ત્યારે
એ સુખમિણિની પ્રતિમા લાવી અહીં સાંડેરાવમાં સ્થાપિત કરી હશે.
દેરાસરમાં સાપની મૂર્તિ છે. જેને તેને પૂજ્ય ભાવથી જુએ છે. તેનું કારણ એવું કહેવાય છે કે, જેનાં કેટલાએક ગોત્ર ધરણેકને પોતાના શેત્રદેવ તરીકે માને છે. ઘાણેરાવ પાસે મૂછાળા મહાવીર તીર્થમાં તે એક દેરીમાં સાપની અધિષ્ઠાયક્તી જેમ સ્વતંત્ર ગળ મૂતિ' છે. ગુજરાત-પાટણમાં પણ એક દેરાસરમાં પડખે સાપની દેરી છે, જેને જૈનજેતરો માને છે. એ મૂર્તિઓ સ્થપાવાનું કારણ પણ ઉપર પ્રમાણે જે સંભવે છે કેનાગશિશુવંશ, નાગવંશ, પાર્શ્વનાથ સંતાનીય કોઈ પરંપરા કે વૈટયા શેઠાણીના વંશના એ જે હશે; કેમકે તેઓની સાથે ધરણેન્દ્ર અને નાગને સંબંધ હોવાનું જાણવા મળે છે.
સાંડેરાવનું દેરાસર કેટલું પ્રાચીન છે એ વિશે અહીં લેવાયકા એવી છે કે-“ આ મંદિર ગર્લભસેને રાજાએ બનાવ્યું છે. જેની નિશાની મદરના શિખરમાં ખુરાની કેરણી કરી છે તે છે.” અહીંના સુરક્ષિત ગધેયા-સિક્કાઓ તપાસતાં એ લોકવાયકા સાચી હોય -વિક્રમની છઠ્ઠી સાતમી સદીનું આ મંદિર હોય એ શકય લાગે છે.
ઇતિહાસ કહે છે કે, મધ્ય એશિયાની દૂણ જાતિના એકસસ શાખાવાળા વેત હૂણેએ વિ. સં. ૫૧૨માં હિંદ ઉપર હુમલો કર્યો અને ધીરે ધીરે પશ્ચિમ હિંદમાં પિતાનું રાજ્ય જમાવ્યું. તેઓએ ઈરાનના સેલેનિયન સિક્કાઓને હિંદમાં પ્રચાર કર્યો, એ સિક્કાની એક બાજુ રાજાને ચહેરો તથા લેખ અને બીજી બાજુએ અગ્નિકુંડ તથા બે પહેરેગીરે એમ દેલું હતું. કૂણોનું રાજ૫ જવા છતાં પણ આ સિક્કાઓ વિક્રમની ૧૧મી સદી સુધી ગુજરાત, માળવા, અને રાજપૂતાન માં છૂટથી વપરાતા હતા પરતું ધીરે ધીરે " તેના માપમાં ફારફેર થતે રહ્યો અને તેમને રાજાને ચહેરો પણ બદલતો ગયો. આ ચહેરે સમય જતાં એ બદલાઈ ગયે કે ખુરા જેવા લાગતો હતો. આથી લોકેાએ એ સિક્કાનું
૮, ૯. જૈન પરંપરાને ઇતિહાસ, પૃ. ૫૦૪, ૬, ૧૦. ભારત કે પ્રાચીન રાજવંશ, ૫. ૩૨૬, ૩૨૭.
[ જુએ અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૮]