Jain_Satyaprakash 1953 10

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 19

[ ૧૭
અંક: ૧]
સાધ્ય કે સારો પુરુષાર્થ ન ગણાય. પાંચમે પરિગ્રહ સંસાર ન છૂટી શકે તેથી સંસારમાં રહેવું પડે, તેમાં પૈસાની જરૂર
હે માટે રાખે. રાખવામાં પરિમાણું કર્યું હોય ત્યાં સુધી વ્રતભંગ નહિ પણ પાપ તે તેટલા પરતું ખરું જ. લક્ષ્મી ઉપાદેય નથી.
પ્રયત્ન વગર ધર્મ કે વિરાગ આવતો નથી. માટે જ્યારે બને ત્યારે ખરે એમ વિચારી બેસી રહેવાનું ન હોય. આજ્ઞા મુજબ પ્રયત્ન કરવાને હેય. સુવિહિત શિરોમણિ શ્રી શ્રીહરિભદ્રસુરિજીએ ફરમાવ્યું – " भवस्वरूपविज्ञानात्तद्विरागाच तत्वतः । अपवर्गानुरागाच, स्यादेतन्नान्यथा कचित् ॥"
સંસારના સ્વરૂપજ્ઞાનથી સંસાર ઉપર વૈરાગ્ય આવતાં અને મેક્ષ તરફના અનુરાગથી ધર્મમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે. પણ બીજી કોઈ રીતે નહિ. સંસારમાં સારા દેખાતા કે લાગતા પદાર્થો અસત્ય, અસ્થિર, અપૂર્ણ સુખવાળા છે. તેને સાચું સુખ આપવાની તાકાત નથી. વાસ્તવિક સુખનું સ્થાન કે હોય તો મોક્ષ જ છે. આ રીતે સમજ થતાં પરમાર્થથી સંસારને વિરામ અને મેક્ષને રાગ થતાં ધર્મ પ્રાપ્ત થાય છે. તે માટે પ્રયત્ન કરવો પડે છે. આપણને વિજ્યમાં સુખ દેખાય છે. જ્યારે જ્ઞાનીઓને તેને ત્યાગમાં સુખ દેખાય છે. માટે તે છોડવાનું કહે છે. વિષયકષાય ઝેરના પ્યાલા જેવા છે, છતાં નાચી કુદીને આપણે મન-વચન-કાયા દ્વારા આત્માને નિર્બળ અને મન બનાવીએ છીએ, માટે જ્ઞાનીઓએ એ ત્રણે યોગ દ્વારા આત્માને નિર્મળ બનાવવા ફરમાવ્યું છે.
પરલોકના માર્ગમાં જિનાગમ સિવાય બીજું પ્રમાણ નથી. માટે આગમપુરસ્ફરની જ સર્વ ક્રિયાઓ કરવાની હેય. શકિત ગોપવ્યા સિવાય આત્માને બાધા ન થાય તેમ, પારિમિક બુદ્ધિવાળે દાનાદિ ચતુર્વિધ ધર્મ આદરે. પૂ. પા. શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ ફરમાવ્યું છે કે – " वचनाराधनया खलु, धर्मस्तद्बाधया त्वधर्म इति । इदमत्र धर्मगुह्यं, सर्वस्वं चैतदेवास्य ।। यस्मात्प्रवर्तकं भूवि, निवर्तकं चान्तरात्मनो वचनम् । धर्मश्चैतत्संस्थो, मौनीदं चैतदिह परमम् ।।
अस्मिन् हृदयस्थिते सति, हृदयस्थस्तत्त्वतो मुनींद्र इति ।
हृदयस्थिते च तस्मिन्नियमात् सर्वार्थ संसिद्धिः ॥" સર્વાની આજ્ઞાનું આરાધન-આજ્ઞાનુકૂળ વતન તેજ સત્ય ધર્મ અને તેના વચન (આશા)ની વિરાધના પ્રતિકૂળ વતન તે જ અધર્મ. સર્વજ્ઞના આગમમાં એ જ ધર્મનું ગૂઢ રહસ્ય છે. ને એ જ ધર્મનું સર્વસ્વ છે. સર્વે અનુષ્કાનું મૂળ પ્રભુ આજ્ઞા જ છે.
કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસુરીશ્વરજી પણ ફરમાવે છે કે “ –ાણાદા જિલ્લા , શિવાજ જ મવાર ' પ્રભુ આજ્ઞાનું પાલન એ જ સત્ય ધર્મ. આજ્ઞાનું પાલન મેક્ષ માટે બને. જ્યારે આજ્ઞાનું ખંડન અનતા સંસાર માટેજ થાય.
અંતરાત્માને વિધેય કાર્યમાં પ્રવર્તક અને નિષિદ્ધ કાયથી નિવર્તક (નિવૃત્તિકારક) આ ભૂમંડલમાં કેવલ સર્વજ્ઞાત પ્રવચન જ છે અને ધર્મ પણ એના આધારે છે. માટે અમને મુતદ્ર પ્રવચન જ પરમ પ્રમાણે છે.
જે એ પ્રવચન હદયમાં હોય, તે પરમાથી તીર્થ કરદેવ જ હૃદયસ્થ ગણાય અને પરમાત્મા હદયસ્થ હેય, તે નિશ્ચયે, સકલ ઈષ્ટ પદાર્થોની સિદ્ધિ થાય છે.
માટે ખરેખર સુમબુદ્ધિથી ધર્મ વિચારવું જોઈએ. નહિ તો ધર્મ કરવા જતાં પણ અધર્મ જ થઈ જાય અને લાભની જગ્યાએ તો જ આવે.