Jain_Satyaprakash 1949 03

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

અંક ૬] ચમપાષ ણ અને એના પર્યાયોના ઉકેલે છે કિં વાઃ ? જિમમરાવી ? જામવુમોપિ કિં વા?,
જો નિત્તામબિપિ ૨ ?િ િર ધન્વન્તરિ ? श्रीवामेय ! त्वयि विधुरितोद्धारधन्ये प्रसन्ने
ऽवश्यं वश्या भवति भविनां लीलया सर्वसिद्धिः॥१२॥ धोरा जीराउलिवरपुरीसारशृङ्गारभूतं,
ये श्रीपार्श्वप्रभुमभिनवप्रीतिभाजः स्तुवन्ति । दुःस्थावस्था खलु विफलतां याति तेषामशेषा,
સમ્પયન્ત દવયવયિતા gવ જમીવિરોષ ૧૨
॥ इति श्रीजयशेखरसूरिकृतं श्रीपार्श्वनाथस्तवनम् ॥ આ સ્તવન સુરતના શ્રી જૈન આનંદ પુસ્તકાલયની નં. ૭૬૩ની પ્રતિ ઉપરથી ઉતારીને અહીં આપ્યું છે.
ચમકપાષાણુ અને એના પર્યાના ઉલ્લેખો
(લે. છે. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા.) પર્યાય--જેને સામાન્ય રીતે “લેહચુંબક કહેવામાં આવે છે તેને માટે ગુજરાતી ભાષામાં જાતજાતના શબ્દો છે જેમકે ચમક, ૧ ચમકપત્થર, ૨ ચમઢાણ, ૩ ચમકપાષાણ, ૪2માબાણ, અરમાન્ત, અમણિ, લોહાન ઇત્યાદિ. અકસ્મા, અમણિલેહકાન્ત,
હેપલ યાદિ સંસ્કૃત શબ્દનો અર્થ લેહચુંબક છે. પાઈય ભાષામાં મા અર્થમાં લોહાવલ શબ્દ વપરાયેલો જોવાય છે.
જૂના જમાનામાં દિશા જાણવા માટે દિશા સૂચક પત્થર વપરાતો હતો. પચીનાઓએ વહાણવટામાં ઈ. સ. ૭૦૦-૮૦૦ વર્ષ ઉપર સારી નામના મેળવી હતી અજાણ્યા સમદ્રમાં માર્ગ શોધવા માટે તેઓ દિશા-સૂચક પત્થર વાપરતા હતા. આ પત્થરને અંગ્રેજીમાં વલિંગ સ્ટોન (Leading stone) યાને લેડ સ્ટોન (Lode stone) કહે છે. આ પત્થરને લોખંડની રજકણમાં મૂકીએ તે એ રજકણે એના બંને છે પર એટલી જણાશે. જાણે કે એ પત્થરને મૂકે ફૂટી હેય એવો એને દેખાવ બનશે. આમ આ પત્થર લોહાને આણે છે એથી એને “લેહચુંબક” લોહચુંબકને પત્થર” કે “લોકાંત’ કહે છે, આ ઉપરથી લોહપલ' શબ્દનો અર્થ લોઢાને ખેંચનારો પત્થર એમ સમજી વાય છે. વળી આથી “ચમકપાષાણુ વગેરે શબ્દની સાર્થકતા પણ સમજાય છે. લોડાને ચહાનાર (Lower) તે “લોહાન્ત’ ‘અયસ્કાન્ત’ આને પર્યા છે.
૧-૪ મા ચારનો અર્થ “ચકમ' યાને એક જાતને પત્થર થાય છે. આ ચકમ સબ “તુકી છે.
જ એન્સાઇકોપીડિયા બ્રિટાનિક પ્રમાણે ઈ. સ. પૂર્વે ૧૧૦૦ મ ચીનએ હાત્રથી વાકેફગાર હતો.