________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૮ )
શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૧૧ कुलमपि भवति यथा नंदराजकुलं, अत उक्तं क्षत्रियकुलेषु जाता अपि, न इप्सिताऽभिषेकाअभिलषितराज्याभिषेकाः, किन्तु कुमारवास एव प्रजिताः-प्रव्रज्यां प्रतिपेदिरे ॥ येपि च રાગાર-પમરવામિકમૃતત્તેશ્વર રાતઃ કુંથુ: ર ત ત્રયોદત્તરવર્સિનોમવન, अवशेषाः पुनस्तीर्थकरा आसन् राजानो-माण्डलिकाः-स्वस्वमण्डलमात्राधिपतयः ॥ परित्यागद्वारानुपातिता तु गाथात्रयस्यैवं परिभावनीया " उक्तलक्षणं राज्यं परित्यज्य भगवन्तः प्रव्रजिता" કૃતિ ૨૪૩, ૨૪, ૨૪૧. ગત વરિયાળ%ાર (૨૦૪) ३-आ० माणेकशेखरसूरिकृत दीपिका
- श्रीवीराद्या विशुद्धवंशेषु निर्दोषेषु राजकुलेष्वपि जाता न चेप्सितराज्याभिषेकाः, क्षत्रियवशं विनापि राजकुलानि स्युरित्याह-क्षत्रियकुलेष्विति ॥ २२१, २२२ ॥ माण्डलिकाः ફેરાધિવાઃ ૨૨૩ ત્યાગીદાર | ૨ | (g8–૬૩)
આ ટીકાઓનો સાર એ છે કે-ભગવાન મહાવીર સ્વામી, ભ. અરિષ્ટનેમિ, ભ. પાર્શ્વનાથ, ભ. મલ્લિનાથ અને ભ. વાસુપૂજ્ય સ્વામી એ પાંચ તીર્થકર સિવાયના ભ. ઋષભદેવ વગેરે એગણીશ તીર્થકરો રાજા હતા. ભગવાન મહાવીર સ્વામી વગેરે પાંચે તીર્થકરો રાજકુળમાં જ જન્મ્યા હતા, અને તે પણ નંદરાજા વગેરેની જેમ અક્ષત્રિય કુળમાં નહીં કિન્તુ વિશુદ્ધ વંશમાં અને ક્ષત્રિય કુળમાં જ ઉત્પન્ન થયા હતા. એમ રાજકુળમાં ક્ષત્રિય કુળમાં ઉત્પન્ન થવા છતાંય (અર્થાત ધારે તો રાજા બની શકે એવા સંગે હોવા છતાં પણ) તેઓએ રાજ્યની સ્પૃહા રાખ્યા વગર જ દીક્ષા લીધી છે. ભગવાન ઋષભદેવ વગેરે એગણીશ તીર્થકરો રાજા હતા. તેઓ પૈકીના ભ શાન્તિનાથ, ભ. કુંથુ નાથ અને ભ. અરનાથ એ ત્રણે તીર્થ કરે તો ચક્રવતી હતા, અને બાકીના સોળ તીર્થકરો માંડલિકા એટલે જુદા જુદા દેશના અધિપતિ હતા.
અર્થાત પાંચ તીર્થકરો કુમારપણું છોડી, ત્રણ તીર્થકરે ચક્રવતીની ઋદ્ધિ છેડી અને સાળ તીર્થકરે જુદા જુદા દેશનું રાજ્ય છોડી સાધુ બન્યા છે.
રાજ્યો ના સ્પષ્ટીકરણ માટે આ ત્રણે ગાથાઓ છે. જેનો પરમાર્થ એ છે કે-તીર્થકર ભગવતેએ ઉપર દર્શાવ્યા મુજબ રાજ્ય પાટ છોડીને દીક્ષા સ્વીકારી.
એ પ્રમાણે પરિત્યાગદ્વાર જાણવું.
વિવેકી વાચક સમજી શકે તેમ છે કે-આ ગાથાઓ અને તેના વિવરણમાં નથી કેઈના પાણિગ્રહણની વાત, કે નથી તે પરિપત્રમાં ઉપજાવી કાઢેલ અનુમાનને પોષણ આપનારું સીધું કે આડકતરું સૂચન, અસ્તુ.
૨ ટિપણી(કુલનેટ)ને પાઠ. " એ નિઃશંક બીના છે કે આવશ્યકનિયુક્તિની પ્રસ્તુત ગાથાઓ અને તેના વિવરણમાં તે તીર્થકરના વિવાહને ઉલ્લેખ જ નથી. પરંતુ તેની ટિપ્પણું આપણને પાણિગ્રહણની વાત તરફ દેરી જાય છે એટલે તે ટિપ્પણીને પાઠ પણ કાળજીભરી વિચારણા માગી લ્ય છે. માટે હવે આપણે એ બીજા મુદ્દાને તપાસીએ.
For Private And Personal Use Only
