Jain Sahityama Vikar Thavathi Thayeli Hani

Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Bechardas Doshi

Page 158

૧૫૧
એ સમયના કુશળ આચાર્યો બહુ પવિત્રતાપૂર્વક રહીને અને સાંયમિક અપવાદને સેવીને પણ ધર્મકાર્ય કરતા હશે, તથા તેમની પાસે જે ધન એકઠું થતું હશે તે ધનને તેઓ પિતાને અર્થે ન વાપરતાં શ્રીસંઘના હિત અથે જ વાપરતા હશે અને તેથી જ તે ધનને, તેઓ મંગળદ્રવ્ય, શાશ્વતદ્રવ્ય કે નિધિદ્રવ્યના નામથી વ્યવહારતા હશે. હરિભદ્રસૂરિએ પોતાના સંબંધ પ્રકરણમાં “ જિનદ્રવ્ય ’ ના પર્યાય તરીકે આ ત્રણ શબ્દોને પણ મૂકયા છે. શબ્દશાસ્ત્રના નિયમ પ્રમાણે પર્યાયવાચક શબ્દને અથે એક સરખે જ હોય છે જેમકે, ઘટ, કલશ અને કુષ્ણ એ ત્રણે શબ્દની વ્યુત્પત્તિ ભિન્ન ભિન્ન હોવા છતાં, તેના અર્થવ્યવહારમાં જરા પણ અંતર જણાતું નથી–મનુષ્ય, માનવ અને મનુજ એ ત્રણે પર્યાય શબ્દ એક જ ભાવને સૂચવે છે તેમ અહીં પણ શાશ્વતદ્રવ્ય, મંગલદ્રવ્ય, નિધિદ્રવ્ય અને જિનદ્રવ્ય એ ચારે શબ્દ એકાWક હેવાથી તે પ્રત્યેકના ભાવમાં લેશ પણ અંતર સંભવતું નથી–જે ભાવ, શાશ્વતદ્રવ્ય શબ્દથી લેવાય છે તે જ ભાવને જિનદ્રવ્ય શબ્દ પણ સૂચવે છે અર્થાત્ શાવતદ્રવ્ય શબ્દમાં જેટલી અથ-વ્યાપકતા સમાએલી છે તેટલી જ અર્થ—વ્યાપકતા
१. "पवरगुण-हरिसजणय पहाणपुरिसेहिं जं तयाइण्णं ।
एगाणेगेहिं कयं धीरा तं बिति जिणदव्वं ॥ ९५ ।। मंगलदव्वं निहिदव्वं सासयदव्वं च सव्यमेगट्ठा । आसायणपरिहारा जयणाए तं खु ठायव्वं" ॥ ९६ ॥