________________
૧૭૭
આપણું પિતાનું જ ફૂડું કરીએ છીએ-આપણું ચરિતવિભાગની અને આપણું કઢિપત કથા–વિભાગની સ્થિતિ એટલો બધી ખરાબ છે કે, જે તેનું પૃથક્કરણ ન કરવામાં આવે અને કલ્પિત કથાઓને બુદ્ધની જાતક કથાઓની પેઠે માનષિક રીતે સંભવતા ઢાળામાં ન ઢાળવામાં આવે તે જતે દહાડે તેને કેઈ સુંઘશે પણ નહિ. હું માનું છું કે, ગ્રહિલ ભક્તિના આવેશે આપણે કેવા કેવા અનર્થો કરીએ (કરી નાખીએ ) છીએ અને તે જ કારણથી આપણે દેવ, ઇંદ્ર, શક, શતક્રતુ, પુરંદર, મઘવા, મેરૂ અને શચી વિગેરેના મૂળ અને મુખ્ય અર્થે સુધી ન પહોંચતાં તેનાં પિરાણિક રૂપે આપણું સાહિત્યમાં દાખલ કરી સાહિત્યને કદરૂપું કરીએ છીએ-કરી રહ્યા છીએ અને પૂર્વના કથાકારેએ પણ એ જ કારણથી આ વિકાર કરી સાહિત્યને કદરૂપું કરવામાં કચાશ રાખી નથી–તે કથાકારેને આ એક જ ઉદ્દેશ હતું કે, કથાઓમાં ગમે તે જાતનાં ભયંકર ભયને અને આ ઉભી મોટી મોટી ઉધારારૂપ લાલને દર્શાવીને લેકેને સન્માર્ગ ઉપર લાવવા. આ ધૂનમાંને ધૂનમાં તેઓએ માત્ર પુરાણની રીતિને અનુસરી અને સાહિત્યશાસ્ત્રની, ધર્મશાસ્ત્રની અને કલ્પનાના વિષયની મર્યાદાને લેપ થતાં સુધી પણ પાછું વાળી જોયું નહિ. એથી તેએના એ સદુદ્દેશને બદલે વર્તમાનમાં એવું વિચિત્ર પરિ. ણામ આવ્યું છે કે, લેકે રેકડ ધર્મને મૂકીને ઉધાર ધર્મને પંથે ચડી દિવસે દિવસે અધઃસ્થિત થતા જાય છે અને આપણે આ અધઃપાત કયાં અટકશે તે પણ કળી ૧૨
