________________
૧૭૩ પદાર્થ છે અને ફળરૂપ પદાર્થ છે તે બન્ને વચ્ચે કેટલે બધે વિરોધ રહેલે છે–પરિગ્રહના અનિચ્છકને અઢળક પરિગ્રહ શી રીતે મળે? દાન દેનારે ચક્રવર્તી રાજ શી રીતે થાય ? અને બ્રહ્મચર્યને સંસ્કારી, સુધરેલે વ્યભિચારી શી રીતે બને? આવી આવી અસંગતિએ ઉપરાંત કેટલીક કલ્પિત કથાએ પણ ઘડવામાં આવી છે કે, જેમાં વિશેષે કરીને સંસ્કાર અને મન ઉપર તળાઈ રહેલી કર્મબંધની વ્યવસ્થાને પણ ધક્કે પહોંચે છે–
રા. કુંવરજીભાઈના દેવદ્રવ્યના નિબંધમાં આપ સા એવી અનેક કથાઓ જોઈ શકે છે અને તે દ્વારા ઉપર જણાવેલી વાતને સ્વમતિથી જ સમજી શકે તેમ છે. જુઓ નષભદત્તની કથા, પૃ. ૧૧. આ કથાના નાયકે સ્વકાર્યમાં વ્યગ્ર થવાથી દેવદ્રવ્યને લગતી વિસ્મૃતિ કરી. હતી, તેથી તેને પાડે કરવામાં આવ્યું છે. મને તે એમ યાદ છે કે, “માર તૈત્તિ ” અર્થાત્ તિર્યંચતાને હેતુ દંભ છે, અહીં તે કથાકારે વિસ્મૃતિના પરિણામમાં શેઠને પાડ બનાવ્યું. પરંતુ, તેણે જે ઉધારે પરિધાપનિકા (પહેરામણી) લઈ જિનપૂજા કરી હતી તેના પરિણામમાં ઈ. પાસે તેની પૂજા ન કરાવી, એ “વલત થાત ? જેવું છે. જુઓ સાગણીની કથા, પૃ. ૧૩. આ કથાના સાગર શેઠે ત્યદ્રવ્યથી ચૈત્યના કારીગરોમાં વ્યાપાર કરી માત્ર
૧. આ નિબંધમાં આઠમે પાને આપેલી બે ગાથાઓને અર્થ તદ્દન ઉધે થએલે છે. જે તેને સવળ અર્થ રા. કુંવરજીભાઇને હાથે થયા હતા તે વર્તમાનમાં આવે કલેશ ન થાત.
