Jain Dharm Prakash 1978 Pustak 094 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

કી
ન ધર્મ પ્રકાશ
જૈન દર્શન આઠ કર્મમાં માને છે, તે આ પ્રમાણે છે. જ્ઞાન વરણીય, દર્શના વરણીય, વેદનીય, મહનીય, આયુષ્ય નામ, ગોત્ર અને અંતરાય આ આઠ કર્મોથી સંસારી જીવો અનાદિ કાળથી બંધાયેલા છે. આ કર્મોથી આતમા સર્વથા મુક્ત બને ત્યારે જ તે પૂર્ણતાને પામે છે
જૈન દર્શન કર્મ બે ધાવાના ચાર કારણોમાં માને છે તે આ પ્રમાણે છે :- (૧) મિથ્યાત્વ, (૨) અવિરતિ, (૩) કષાય, (૪) લેગ મિથ્યાત્વ એટલે સત્યને અસત્ય માનવું અને અસત્યને સત્ય માન્યું તે અધિતિ એટલે હિંસાદિ પાપને પ્રતિજ્ઞા પૂર્વક ત્યાગ ન કરે , કષાય એટલે ક્રોધ, માન માયા, લે ભ યોગ એટલે મન-વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિઓ, જૈન દર્શન નવતાને માને છે :- (૧) જીવ, (૨) અજીવ, (૩) પુણ્ય, () પાપ, (૫) શ્રવ, (૬) સંવર, (૭) નિજ, ૮, બંધ અને (૪) મોક્ષ
- જેનામાં ચૈતન્ય, ચેતના જ્ઞાન હોય તેને આમા કહેવાય છે – જેનામાં ચેતન, જ્ઞાન ન હોય તેને અજીવ કહેવાય હિંસાદિપાપની પ્રવૃત્તિઓથી જે અશુભકર્મ બંધાય તેને પાપ કહેવાય અહિંસાદિ ધર્મોની શુભ પ્રવૃત્તિઓથી જે શુભ કર્મ બ ધાય તે શુભ કમને પુય કહેવાય કમ બાંધવાના કારણે આશ્રવ કહેવાય, જે કારણોથી કર્મબંધન અટકે તે કાને સવર કહેવાય જેનાથી આત્મા પરથી પૂર્વે બાંધેલા કમે છૂટાં પડે. તેને નિજ કહેવાય. કર્મના પરમાણુઓ અને આત્માના પ્રદેશને પરસ્પર દૂધ-પાણી જેવો સંબંધ છે તે બંધ કહેવાય પ્રત્યેક કર્મોથી તદ્દન મુકત થવું તેનું નામ મતદાર , આ નવ તને વિતરાગ ભગવંતે જેમ કહ્યા છે, તેમ કૃદ્ધિને તેને અનુસરવાથી પૂર્ણતાએ પહેચાય છે
આનવતાવમાં જીવ અને અજીવ જાણવા યે ગ્ય છે અને તેને જાણીને પ્રજ્ઞા છીણી વડે ભેદ જ્ઞાન કરી, અર એવા આત્માની અનુભૂતિ કરવી અત્યંત આવશ્યક છે, પાપ, આધવ અને બંધ આ ત્રણ તને બરાબર સમજી તેને ત્યાગવા છે અને સંવર-નિર્જરા અને મેક્ષ આ નવ તને આવિષ્કાર કરે અત્યંત જરૂરી છે
જૈન દર્શનમાં સમકિતની મુખ્યતા છે, જેને શાસ્ત્રોમાં ચર્થે ગુણ સ્થાનક કહેવામાં આવ્યું છે નિશ્ચયથી સમક્તિ તેને કહેવામાં આવ્યું છે કે “આત્માની અંશે અનુભૂતિ થવી” ત્યાર બાદ પાંચમે ગુણસ્થાન કે શ્રાવક પણ આવિષ્કાર થાય છે અને છ ગુણ સ્થાનકે ચારિત્રનું પ્રગટી કરણ થાય છે. આ પ્રમાણે જૈન દર્સનમાં ચૌદ ગુણસ્થાનકે, અધ્યાત્મ માર્ગમાં પ્રગતિ કરવા માટે જણાવવામાં આવ્યા છે તે ગુણસ્થાનકે પહોંચતાં મેક્ષને આવિર્ભાવ થાય છે
૦-
૬-૦