Jain Dharm Prakash 1967 Pustak 083 Ank 07 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

અંક છે
શ્રી વમાન મહાવીર
અને
કર્માદાનને પ્રસ’ગ તેમણે તદ્દન વ પાતે નક્કી કરેલી જીવદય! પાળી, એ અનુ જુવડ કરણીય સીન છે.
( ૧૫ )
ગાઈ ખાડી શકતું નથી, પશુ તેને થતી પીડા ખાઈ આવે છે. બાવા ખાંસી કૃત્યના કે જનાવરનાં કોઈપણ અંગને દૂર કરવાને ઉપદેશ મહાવીર કોને આપ્યા નહિ. અને પોતે જાતે કર્યાં નહિ.
૧૨. આ કર્માદાનામાં જીવદયાના સવાલ મુખ્યપણે વર્તે છે એ ગૃહસ્થે ખાસ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે અને તે જીવદયાની બાબત કેંટની મુખ્ય રહી છે તે હવે બાકીના કર્માદાનામાં છે તે પણ જેણુ, અત્યાર સુધી તેવામાં આવ્યું હશે કે જીવદયાનો બાલને લઈને જ આ કર્માદાના ન કરવાનો ઉપદેશ આપ્યા જાય છે. મુખ્ય અંગે વિચારી આ મુદ્દા પર આવશું, પણ હાલ પણ તે મુદ્દો લક્ષ્યમાં રહે તેથી અત્ર તે પર ધ્યાન ખેંચવામાં આવ્યું છે. મહાવી સ્વામીના જીવે પોતે રાજકાર્યમાં ભાગ લેવા હોવા છતાં આવાં જીવહિંસાના કાથી દૂર ક્યા એવુ જ નહિં પણ બીજા પાસે તેવાં કાર્ય કરાવ્યાં પણ નહિ અને તેવા કરવાની ટેઇને પ્રેરણા પણ કરી નહિં. રાજકારણુમાં પડનારને આ વધારે મુશ્કેલ બને છે તે રાજ કારણના સહજ ખ્યાલ કરનાર પણ તરતમાં વ્હાલમાં લઇ શકશે. ખીન્ત આ સામાન્ય નૃત્યમાં બારમાં કર્માદાન તરીકે નિ^ છન ક આવે છે. ગાયના નાકમાં કાપ મૂકો, ઘેાડાનીકારતું ખાંસી કરવી, બળદના નાક કાપવા તથા કૃતરાની ખાંસી કરવી તે વગેરે કાઈપણ જનાવરને કુળ ધાય, પીડા પામે તેવાં કામને નિહન ક” નામનું બીજી સામાન્ય કામ કહેવામાં આાન્યુ છે. મનુષ્યેા તો પાતાની સગવડ માટે આવાં આ કામ કરે છે કે કરાવે છે, પણ તેથી પ્રાણીને બહુ પીડા થાય છે અને પ્રાણી વગ કરતાં પણ આ દુઃખ કરૂં લાગે છે. ઘોડાને ખાંસી કરતાં કે તેનું પુરૂષષ રદ કરતાં તેને દિવસો સુધી કેવી પીડા થાય છે તેના ભ્યાસ કરવાથી આ દીલનું મહવ સમજવામાં આવશે. જનાવર વાહક છે, તે પાતાને ચતુ દુઃખ
૧૩. ત્રીનું સામાન્ય કૃત્ય અથવા તેરમુ કર્માદાન હજુગી દાવણીયા, વનમાં સારૂ ઘાસ થાય તેવી આવકના વિચારથી વનના માલેકે જૂના ઘાસને દીવાસળી મુકે છે, બાળીને જૂના ઘાસને તથા ઝાડને સળગાવી મૂકે છે અને તે કૃત્ય કરે છે ત્યારે અનેક નિષિ જીવે એ વનદાહમાં આવી જઇને મળી જાય છે. ભારતમાં મોટાં મોટાં જૂના માટલા સુધી હતા અને વધારે આવક કરવાના હેતુ હોઈ તેને ખુ ને આખું બાળી મૂકતા, એના મુદ્દો વધારે આવક અને ઉત્ત્પન્ન કરવાના હતા. આથી જગલમાં માટી ઢાવ વાગે છે, પાણી ત્યાં જાય ત્યાં જંગલ ખળતું હૈાય છે. અનેક નિર્દોષ પોંચેન્દ્રિય પશુ-પક્ષીઓ એ વનવને ભેાગ થઈ જાય છે, તેએ દવમાં બળી મરે છે અને તે ભાગે તે સવ દિશામાં ધ્રુવ તા મતા જ હોય છે. આવા અનેક મહાધનુ
હોવાથી આ વન કર્મ તે પણ ત્યાજ્ય ગણવામાં બાનુ છે અને તે વખતે જનાવર કે પક્ષીને થતા ત્રાસ તા નજરે તેવાથી જ માલૂમ પડે તેમ થવા ખ્યાલમાં આવે તેમ છે.
રાજ્યકર્તા તરીકે મહાવીરે આ વનવનું કાર્ય કર્યું કે અન્ય પાસે કરાવ્યું નહિં અને કાઈએ કર્યું
હોય તે તેને તેમણે કદી ઠીક ધાયું નહિં. ૧૫. ચોથા સામાન્ય કૃત્ય અથવા ચૌદમા કર્માદાનનું નામ સરદહ તળાવ ાપણી કહેવાય છે. સરાવર તે પાણી એકઠું કરવાની જગ્યા છે અને તે ખૂબ મોટી હોય ત્યારે તેને દૂત કહેવામાં આવે છે. તળાય પ્રસિદ્ધ છે પણ તે અત્યંત નાનુ હોય છે અને કૃત્રિમ હોઈ