Jain Dharm Prakash 1967 Pustak 083 Ank 07 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

ધ્યાનનું ગૂઢ રહસ્ય (૯)
અ
-દીપચંદ જીવણલાલ શાહે જપ અને થાનને ઉપગી સાધન : ભાવના મન (ચિત્ત) આમાની નજીક વસ્તુ છે.
સંસારના આકર્ષણને ઘટાડવા ભાવના મનને યોગ્ય માગે ગમન કરાવવા માટે અને માટે અનિત્યાદિ બાર ભાવનાઓ અને ચિત્તના અગ્ય માર્ગેથી પાછું વાળવા માટે મિયાદિ દેને ટાળવા માટે સત્યાદિ ચાર ભાવનાએ ચાર ભાવના અને અનિત્યાદિ બાર ભાવના સમક્ષ એ જ ભાવવી જરૂરી છે. આ ભાવના- ( વિચારણા )થી મનને સંસ્કારવાળું કરવાની એનો લાંબા કાળ સુધીના અભ્યાસથી ચિત્ત જરૂર છે, માટે સાધકે (જપ કરનારે અથવા નિર્મળ અને પ્રસન્ન બની એકાગ્ર થાય છેધ્યાન કરનારે) સુતાં પહેલાં આ સેળ ભાવનાઅને આત્મામાં આત્મજ્ઞાનની ચેગ્યતા પ્રકટે છે. એની વિચારણા કરવી જરૂરની છે. શુભ - શૌચ બે પ્રકારનું છે: એક ખાદ્ય અને વિચારોથી અશુભ વિચારો દૂર કરી શકાય છે. બીજું અત્યંતર, પાણી વગેરેથી શરીરને સાફ મિથ્યાદિ ચાર ભાવનાઓ જપ અથવા દેયાનને કરવું તે બાહ્ય શૌચ છે અને ઉપરની સેળ પિષણ આપે છે. આ ચાર ભાવનાઓથી પ્રેમ, ભાવનાઓવડે ચિત્તને સ્વચ્છ કરવું તે અભ્ય. ગુડ્ડાનુરાગ, દયા અને સહનશીલતા વગેરે તર શૌચ છે.
ગુણે પ્રગટ થાય છે. ચિત્ત નિર્મળ બને છે ચિત્તની ઈર્ષ્યા અને અસૂયા દૂર કરવા
અને કષાયો શાંત થાય છે. વ્યાદિ ચાર પ્રમોદભાવના છે; ધણા, તિરસ્કાર, અસંતોષ
ભાવનાનું રહસ્ય નીચેની કડીઓમાં જણાવદૂર કરવા કરુણાભાવના છે; ક્રોધ કે રાષની
વામાં આવે છે. વૃત્તિઓને દૂર કરવા ઉપેક્ષાભાવના છે અને ત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું, વેર વૃત્તિને દૂર કરવા મિત્રીભાવના છે.
મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે; સ્વસ્થ, પ્રસન્ન અને સ્થિર થતું જાય એ લેકેજર ધમની આરાધના ધનની શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વન', નિશાની છે.
એવી ભાવના નિત્ય રહે. (શી વહેંમાન-મહાવીર : પેજ પ૬ થી ચાલુ) ૮. ત્રીજુ ગુણવ્રત અથવા આઠમું વ્રત તે નહિ વસાવેલાં પાપનાં સાધનો જેવાં કે ઘંટી. અનર્થદંડ છે. પોતાના સ્વજન તથા કુટુંબ દાંતડીયું, હળ કે સંચાકામ એનાથી થતાં વગેરે પિતા પર આધાર રાખનારનું પેટ પાપે પાપનું પાપ લાગ્યા કરે છે, આવ્યાં કરે છે, કરીને ભરાય છે તે અર્થ દંડ છે અને તે પહોંચ્યા કરે છે એ સવ અનર્થ દંડ હોઈ તે સિવાય જે કાંઈ પાપથી કાર્ય થાય તે સર્વ જરા વિસ્તારથી સમજવા એગ્ય છે. એના અનર્થદંડ છે. આ વ્યાખ્યા આ આઠમા વ્રતને વિસ્તારમાં ચાર પ્રકાર શાસ્ત્રકારે બતાવ્યા છે. અંગે ખૂબ ધ્યાનમાં રાખવાની છે. આ અનર્થ અપધ્યાન, પાપોપદેશ, હિંસાપ્રદાન અને થે દંડમાં નાટક સિનેમા જોવે, કોઈને પાપ વિભાગ તે પ્રમાદાચરિત આ ચારે વિભાગને કરવાની સલાહ આપવી, નકામું હસવું, ખડ- આપણે વિગતથી સમજી આ નિરર્થક થતા ખડ દાંત કાઢવાં કે અનેક ભવમાં કરેલાં અને પાપને વારીએ.
( ૫૭ )