Jain Dharm Prakash 1964 Pustak 080 Ank 01

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

********3
શ્રી વમાન–મહાવીર શિવધ લેખાંક : ૫૩
લેખક : સ્વ. માતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક)
૫ ધ્યાન. મનનુ એકાગ્રતાએ અવલંબન તે ધ્યાન. તેમાં આરૌદ્રધ્યાનને ત્યાગ કરવા. અને ધ શુકલ ધ્યાનને સ્વીકાર કરવા એ ધ્યાન અત્યંતર તપ છે. એના પર વિસ્તારથી વિવરણુ નંદેપભેદ સાથે ‘જૈનષ્ટિએ યાગમાં કર્યું છે. ૬. કાયાત્સ, ઉત્સ એટલે ત્યાગ. એમાં ગણના ત્યાગ, દેહને ત્યાગ, ઉપધિા ત્યાગ, અશનને ત્યાગ એ રીતે ચાર પ્રકારના દ્રવ્ય ઉત્સåા સમાવેશ થાય છે. અને કાય, મિથ્યાત્વ અને ક`પ્રાપ્તિ પર વિજય કરવા ભાવઉત્સગ છે. આવા બારે પ્રકારના તપથી કની નિરા થાય છે. નંદનમુનિએ બાહ્ય અને અત્યંતર બારે પ્રકારના તપ કર્યાં.
આવી રીતે ન ંદનમુનિએ ચારિત્રની આરાધના કરી. એમણે સાધુની પદ્મિમા અનેક વખત વહન કરી, એમણે બાવીશ પરિષહેાને વગર સકાચે સહ્યાં, એમણે બે તાલીશ દોષરહિત આહાર લેવા ખૂબ પ્રયત્નો કર્યા, એમણે રાગદ્વેષ પર કાબૂ મેળવ્યો, એમણે મન વચન કાયાના યેાગ પર અંકુશ મેળવવા માટે દીર્ઘ પ્રયાસ કર્યો, એમણે અવ્યવસ્થિત રીતે વેડફાઇ જતી શક્તિને સંગ્રહ કર્યો, એમણે જ્ઞાન અને ક્રિયાના સહયોગ સાધી બતાવ્યા, એમણે બાજુ અને અભ્યતર તપના સહયોગમાં જ્ઞાનના વિશિષ્ટ ચમકારા બતાવ્યા અને એમણે ક્રિયાપરતા બતાવવા સાથે એનાં હેતુ લક્ષણ અને ઉદ્દેશના ઊંડા વિષયમાં ગંભીરપણે પ્રવેશ કર્યો. એમને ભાવનાને રંગ અતિ વિશિષ્ટ હતા અને એમના ચારિત્ર પાલનમાં કાદ પણ સ્થળે જરાસરખી સ્કૂલના નહોતી થતી અને કાષ્ઠ વખત પ્રમાદથી નાની સરખી પણ ભુલ
થઈ જાય તેા તેને તે સુધારી લેતા અને ભવિષ્યમાં તેવી ભૂલ ન થાય તે માટે ચીવટ રાખતા
નંદનમુનિએ કરેલી અંત્ય આરાધનાવીશસ્થાનક તપ કરીને ન દનમુનિએ તીય કર નામક ઉપાર્જન કર્યું, સંયમનું પાલન કરી આકરાં કર્મોની નિરા કરી અને અગાઉના ભવોમાં કર્મોના મેટા ભાર એકઠા કર્યાં હતા તે હળવા કર્યાં. એમણે ત્રિપૃષ્ટના ભવમાં અનેક પ્રકારની ધમાલ કરી સંસારને વધારી મૂક્યા હતા અને સંસારને ચેતા ગયા હતા તે જ જીવ નંદનમુનિના ભવમાં પા ઠેકાણે આવી ગયા, પેાતાની વેડફાતી શક્તિને એણે સયમ કરી લીધા અને ચેતનને સાધ્યને માર્ગે મૂકી દીધો. એમ નેંધાય છે કે એમના પચીશ લાખ વના નંદન તરીકેના જીવનમાં એમણે છેલ્લા એક લાખ વર્ષમાં કામ સાધી લીધું અને આખા જીવનને મોટા પલટા આપી દીધા, પૌલિક દશામાંથી ઉપર તરી આવી એણે આત્મિક દશામાં પ્રવેશ કરી દીધો અને આખા જીવન વિકાસમાં માટેા ફેરફાર આણી દીધા. પ્રાણીના બાહ્ય ત્યાગ ભાત્ર હોય તે પૂરતુ નથા, અંદરથી એની વિષય કપાય તરફની મમતા પ્રીતિ અને આણા પણ દૂર થવી જોઇએ, અને ચેતનરામમાં અને રમણતા થવી બ્લેઇએ, રાજપાટ વૈભવ અને કુટુંબ પરિવાર્ તન્મ્યા પછી નદનમુનિએ સ’સારને અંતરથી ઉપાધિપ માન્યો, દેહને આત્મ વિકાસનાં માત્ર સાધનરૂપ માન્યો અને મન વચન કાયાના યોગે પર ખૂબ અંકુશ આણી દીધો. એમના આ અસાધારણ પલટા આંતર વિચારણાને પરિણામે થયે। અને મન પર કાબૂ આવે એટલે પછી પ્રગતિ થતાં વાર લાગતી નથી એ બાબતનું એમણે દૃષ્ટાંત પૂરૂં પાડયું. આવી રીતે આત્મદૃષ્ટિક્ષે દરેજ વિકાસ પામતાં, શારીરિકદષ્ટિએ મહાન તપ અને ત્યાગને લને અતિ કૃશ થઈ ગયેલા, દુનિયાની નજરે આવે! લહેર ભાગવવાનો વખત આવ્યે
==( ૪ )