________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ને આણુગામી છે. અને આવા સુગમ છતાં દુ` જે સામયાગરૂપ ચેસમા` વમાનમાં અપ્રાપ્ય જેવા મનાય છે, તેા પ્રાપ્ત કરવા હામ ભીડવી એ જ મ્હારી ધૃષ્ટતા છે-એ જ મ્હારી ધીરાઈ’ છે; પણ તે સામ યાગની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરવા મથવું અપૂ આત્મપુરુષાર્થ સ્ફુરાવવેા તે પૃચ્છા યેાગ–શાસ્ત્રયોગની યથાસૂત્ર સાધના કરી, અખંડ શુદ્ધાત્માનુભૂતિરૂપ- અખ`ડ શુદ્ધોપયોગરૂપ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનકદશા પ્રગટાવવા રૂપ માર્ગે સંચરવું ’– સમ્યપણે ચરવુ -સમ્યક્ ચરણરૂપ શુદ્ધ ચારિદશા પ્રગટાવવી, એ કાં ધૃષ્ટતા નથી, પણ અપૂર્વ આત્મપરાક્રમો સમુલ્લાસ છે. તેના પ્રબળ આત્મપુરુષાર્થ - રૂપ અપૂર્વ આત્મપરાક્રમની સ્ફુરણા વિના સામર્થ્યયોગની ને તેના ફલરૂપ પરમાત્મદર્શનની પ્રાપ્તિ અસભવિત છે. એટલે જ હારા પરમાત્મદર્શનની
તીવ્ર તૃષા ધરાવતા હુ તા અપૂર્વ આત્મપુરુષાર્થ સ્ફુરાવવાને બદ્ધીકા થઈ શુદ્ધાત્માનુભૂતિરૂપ શુદ્ધોપયોગદશાને માગે સામયાગ પ્રતિ દોટ મૂકવા માટે ધીઠાઇ કરી પરમ ઉત્સાહથી સચ્ જ જ્જુ ધીાઈ કરી મારગ સચર' '
મોક્ષ બંધ હુરો, મેાક્ષમાર્ગ બંધ નથી : કાળલબ્ધિના ક્હાના
કેટલાક લેકે આ કાળમાં મેક્ષ નથી એટલે તે માટે પુરુષાર્થ નિષ્ફળ છે એમ માની બેસે છે, પણ તેઓની તે અધટના અનર્થધટનારૂપ વિપર્યાસ જ છે. કારણ કે આ કાળમાં મેક્ષ દિપ બંધ હશે પણ મોક્ષમાર્ગ કાંઇ બંધ નથી. માની લઇએ કે આ કાળમાં આ ક્ષેત્રે મેક્ષ નથી તે તે માટેના પુરુષાર્થ ઉલટા દ્વિગુણિત ઉત્સાહથી કરવા જેઇએ. કાઈ વસ્તુની પ્રાપ્તિ કવચિત્ દુલ્હલ હોય તો તે માટેના પ્રયત્ન ઓર જોરશે!રથી કરવા જોઇએ. તા જ તે અથવા તેના અંશ પ્રાપ્ત થાય. જે ઉચ્ચ લક્ષ્ય તાર્ક તે કદાચ તે લક્ષ્યને ન પામે તે પણ તે લક્ષ્યને નિકટની ઉચ્ચ ભૂમિકાને તે જરૂર પામી શકે. તેમ મેક્ષ માટે પ્રયત્નાતિશય કરવામાં આવે તે મેક્ષ કદાચ ન થાય તે પણ મેક્ષની અત્યંત નિકટતા - આસન્નભવ્યતા તા જરૂર થાય. એટલે પુરુષાર્થીની
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નિષ્ફળતાની વાત તે। કાંય દૂર રહી ! અરે ! એકવતારીપણાના આ કાળમાં ત્યાં નિષેધ છે ? એ શું નાનીસૂની વાત છે? પછી તથારૂપ કાળની પરિ પકવતારૂપ કાળલબ્ધિની પ્રાપ્તિ થયે મેક્ષ કાંઈ દૂર નથી. તે મુમુક્ષુએ શુ' કાળલબ્ધિની રાહ જોઇને હાથ જોડી બેસી રહેવું ? કાળલબ્ધિ એની મેળે પાકશે. એમ આશાના લાડવા ખાધા કરી શું પાદપ્રસારિકા અવલંબીને પ્રમાદમાં પડ્યા રહેવુ ? કાળલબ્ધિ પરિપાક માટે પુરુષાર્થની સ્ફુરણા
કાળલબ્ધિની પ્રતીક્ષા કરવાની છે, તેના અ એમ નથી કે હાથ જોડીને બેસી રહેવુ કે પ્રમાદમાં પડ્યા રહેવું. કારણ કે કાળલબ્ધિની પરિપકવતા પણ પુરુષા વિના થતી નથી. કાળલબ્ધિ કાંઈ અની મેળે પાછી જતી નથી, પગ તેને પકવવા માટે પુરુષ પ્રયત્નની આવશ્યકતા છે. જેમ આંખે યોગ્ય ક્ષેત્રે વાવ્યા પછી જળસિંચન ઉપાયથી અમુક દિ પાક આપે છે, તેમ કાળલબ્ધિ પણ પુરુષકારરૂપ ઉપાયથી યથાયાગ્ય કાળે પરિપાક પામે છે, નહિ તે કાઈ કાળે પાકે નહિં. કાળ, સ્વભાવ, નિયતિ, પુરૂષકાર અને દૈવ-એ પાંચ× સમવાય કારણના સમિલનથી કાર્ય સિદ્ધિ સાંપડે છે, એ સિદ્ધાંતવાર્તા પણ ઉક્ત કથનને પુષ્ટ કરે છે. શાસ્ત્રમાં કાળલબ્ધિ વગેરે કહેલ છે, તે જીવને ધીરજ ધરી નિરંતર પુરુષાર્થ કરવા માટે કહ્યા છે, નહૈિં કે પુરુષાર્થહીન થવા માટે, કારણ કે જ્ઞાનીના ઉપદેશ સદા જીવને આત્મજાગ્રુતિ રાખવા માટે અને અપ્રમત્ત પુરુષાર્થશીલતાની વૃદ્ધિ કરવા માટે જ હોય. માટે કાળ લબ્ધિનેા આશય સમજ્યા વિના, તેનું ખાટુ આલંબન પકડી કાઈ પણ રીતે પુરુષાહીન થવા યેાગ્યુ નથી, પણ જેમ બને તેમ જલ્દી કાળલબ્ધિને પરિપાક થાય એવા સત્ય પુરુષાર્થરૂપ સદુપાયમાં
" तहवि खलु जयंति जई धीरा मोक्खडमुज्जुआ णिच्चं । अइयारच्चाएणं समुदयवादं प्रमाणता । "
—શ્રી શેવિજયષ્ટકૃત ઉપદેશરહસ્ય અર્થાત્-તથાપિ માક્ષ અર્થે ઉદ્યત એવા ધાર ચિત્તેજના, સમુચવાદને પ્રમાણતા સતા, અતિચારત્યાગથી નિત્ય ચહ્ન કરે છે.
For Private And Personal Use Only
