Jain Dharm Prakash 1951 Pustak 067 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

૧૮૩
અ૩ ૯ મે |
સંસ્કૃતિ અને ધર્મ.
બધા સૂરોની ગોઠવણીમાં સંવાદતા હોય છે, વિસંવાદિતા હોતી નથી. જે વિસંવાદિતા હોય તો આખું સંગીત બેસૂર થઈ જાય છે. તેવી રીતે દેશની મહાન સંરકૃતિ અને દેશમાં પ્રવર્તતા જુદા જુદા ધર્મોને સંબંધ હોવો જોઈએ.
દરેક ધર્મવાળા પિતે સાચા અને બીજા બધા ખોટા કહી સમાજમાં કેળા હળ મચાવે તો તે દેશને ઉદ્ધાર થાય નહિ. Unity in diversity વિધવિધતામાં એકતા એ જે નિયમ છે, તે નિયમ પ્રમાણે સમાજરચના ઘડાવી જોઈએ. આચારવિચારમાં ભેદ હોય પણ તે ભેદમાં પણ એકતા-એકતાનપણું નષ્ટ ન થવું જોઈએ. સ્વાદુવાદ-ભેદભેદવાદ જે જૈનતત્ત્વજ્ઞાનમાં મૂળભૂત સિદ્ધાંત છે, તે સિદ્ધાંતોને સંસ્કૃતિ અને ધર્મની વિચારણામાં જેનેએ મુખ્ય સ્થાન આપવું જોઈએ.
અત્યારે આપણામાં કેટલેક પ્રસંગે અલગતાવાદ પ્રસરતા જોવામાં આવે છે. જેનો એટલે જાણે ભારતવાસીઓ ન હઈએ એવો ઉહાપોહ વગર વિચાર્યું કરવામાં આવે છે. અમારે માટે જૂદા કાયદા, અમારી ભારતવાસીઓમાં જૂદી ગણતરી, અમારા ઘરના ક્રિયાકાંડે માટે સ્ટેશન વિગેરેમાં જૂદા નિયમે, આવો અલગતાવાદ પસંદ કરવા જેવો નથી. તે જૈન સમાજને હિતકતાં નથી. આપણા સમજુ વર્ગો, આચાર્યો તેમજ ગૃહરએ સ્વતંત્ર ભારતની સમગ્ર સ્થિતિનો વિચાર કરવો જોઈએ. તેને પ્રતિકૂળ થવાને બદલે અનુકુળ થવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. અલબત્ત, અહિંસા આદિ મૂળભૂત સિદ્ધાંતનો ભંગ થતો હોય તો તેમાં વિરોધ કરો એ આપણો ધર્મ છે, પણ તે વિધમાં છેષ ન હોવો જોઈએ.
જૈન સમાજ ઉપર જૈન સાધુઓને મહાન પ્રભાવ છે. તેઓ જે ઉપદેશ આપે છે તે શ્રોતાજને ઘણે ભાગે માન્ય રાખે છે. જેન સાધુઓના હાથમાં ઉપદેશ આપવા માટે વ્યાખ્યાનશાળા” એક મોટું પ્લેટફોર્મ છે. આવી સ્થિતિમાં જેન આચાર્યને માથે જૈન સમાજને સાચે માર્ગે દોરવાની મહાન જવાબદારી આવે છે. દેશ અને કાળના સંપર્કમાં રહી સમાજ અને રાષ્ટ્રભાવનાને પોષનાર ઉપદેશ આપવામાં જે ધર્માચાર્યો ગફલત રહેશે, ઉદાસીન બનશે અથવા વિરોધ કરશે તે જૈન સંપ્રદાય અને જૈન સમાજની ભવિષ્યમાં કેવી સ્થિતિ થશે? કેટલી ગણના રહેશે? રાજકારણમાં કેવો અવાજ રહેશે? તે સમગ્ર બાબતને વિચાર આપણું આચાર્યોએ અને સમજી ગૃહસ્થોએ કરવાનું છે. અત્યારે તે એવી જવાબદારી સમજનાર અને સમાજને જાહેરમાં સ્પષ્ટ શબ્દોમાં નિર્ભયપણે કહેનારની સંખ્યા ઘણુ અલ્પ જણાય છે, જે હકીકત શોચનીય છે.