________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ને ધર્મ પ્રકાર.
[ અશાડ ચુણિણઓ ( ચણિઓ)–સરિયા ઉપર મલયગિરિ રિએ સંસ્કૃતમાં વિવૃતિ રચી છે. એના પ્રારંભમાં આ ચવા માટે એઓ કહે છે કે “કૂવો નવજાત્તે ખર્મ શુદ્ધિમિઃઆનો અર્થ એ છે કે મંદબુદ્ધિવાળાઓને ચૂર્ણિએ સમજાતી નથી. આમ જે અહીં “ચૂર્ણિ' શબ્દને બહુવચનમાં પ્રયોગ છે તે ઉપરથી મલયગિરિસૂરિના ખ્યાલમાં ઓછામાં ઓછી ત્રણ ચૂર્ણિઓ હેવી જોઈએ એમ હું અનુમાન કરું છું. આથી નીચે મુજબના પ્રશ્નો ઉદ્દભવે છે –
(૧) મલયગિરિ રિએ ઉપર્યુક્ત વિવૃતિમાં ચૂર્ણિમાંથી અવતરણો આપ્યાં છે તે કે એક જ ચૂર્ણિનાં છે કે કેમ અને એ ચૂર્ણિ શું આજે મળે છે.?
(૨) અભયદેવસૂરિનું રચેલું મનાતું અને ૧૯૧ ગાથામાં ગુંથાએલું ભાસ(ભા) જે ચણિને આધારે યોજાયું છે તે ચૂર્ણિ કઈ?
(૪) ચન્દ્રમણિ કે ચન્દ્રર્ષિને નામે ધાયેલી અને ૨૩૦૦ કપ્રમાણુક પ્રાકૃત ટીકા ચૂર્ણિથી ભિન્ન છે કે નહિ?
(૪) જિનરત્નકેશ(પૃ. ૪૧૪)માં સૂચવાયા મુજબ જિનવલભરિના શિષ્ય રામદેવે લગભગ ૫૪૭ ગાથામાં જે પ્રાકૃત ટિપ્પણ રચ્યું છે અને જે જેસલમેરના ભંડારમાં હેવાનું મનાય છે તે જે કઇક ચૂર્ણિને આધારે યોજાયું હેય તે તે ચૂર્ણિ કઈ
(૫) “રવાર: મંત્રથા ની આવૃત્તિના અંતમાં પૃ. ૧૮ માં ૧૩૨ પત્રની જે ચૂર્ણ નેંધી છે તે કઈ ?
આ પ્રશ્નોના ઉત્તરે હવે હું ક્રમશઃ સૂચવું છું:મલયગિરિસુરિની સામે જે ચણિઓ હતી તે બધી આજે મળતી હોય એમ જણાતું નથી.
મલયગિરિસૂરિએ જે ચુરિને પાઠ ટીકામાં આપેલા છે તે મુદ્રિત ચરણમાં મળે છે એમ આ સૃહિણના સંપાદકે કહ્યું છે, પરંતુ આ કથનના સમર્થનાથે એમણે એ પાઠ નૈયા નથી કે એ સ્થળને પણ નિર્દેશ કર્યો નથી એટલે આ કાય’ હું કરું છું – પાઠ
ટીક
| ગુણિ अंस इति संतकम्मं भन्नइ પૃ. ૧૫૮ પત્ર ૭ (ગા. ૯). वेउब्वियछकं०
, ૨૮ (ગા. ૩૦) तेउवाउवजो०
, ૨૮અ (ગા. ૩૦) દેવેન્દ્રસૂરિએ સયગ( ગા. ૯૮)ની ટીકા(મૃ. ૧૭૨)માં સતિકાચૂર્ણિના નામનિર્દોશપૂર્વક જે અવતરણ આપ્યું છે તે મુદ્રિત ચુરિ( પત્ર ૬૩)માં નહિ જેવા ફેરફાર સાથે જોવાય છે.
આ ઉપરથી મુકિત ચુરણ જ આ બંને ટીકાકારની પાસે હોવી જોઈએ એમ લાગે છે.
ભાસ કઈ ચુણિને આધારે રચાયું છે તે બાબત હું અત્યારે મોકુફ રાખું છું, કેમકે એ માટે તુલનાત્મક અભ્યાસ કરવો ઘટે અને એ માટે તે યથેષ્ટ અવકાશનો તેમજ આવશ્યક સાધનને અત્યારે તે અભાવ છે.
( અપૂર્ણ. )
For Private And Personal Use Only
