________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મો ન ધર્મ પ્રકાશ
[ અશાડ પિતે કહ્યું છે. આના સ્પષ્ટીકરણરૂપ મુદ્રિત ચેરિણુ( પત્ર ૨ આ)માં આ સંબંધમાં નીચે મુજબની મતલબની વિશેષ હકીકત છે –
દિક્િવાયના પરિકમ્મ, સુત, પઢમાણુઓ, પુણ્વગય અને ચૂલિયામય એમ પાંચ પ્રકાર છે. તેમાં એક (પૂર્વ)માંનું બીજું પુછવ તે અગ્રેણીય છે. તેના પાંચમા વાયુનાં વીસ પાહુડ(પ્રાભૂત) છે. એ પૈકી ચેથા કમ્મપગરિ નામના પાહુડમાંથી આ સત્તરિયાને ઉદ્ધાર કરાય છે. કમ્મપડિ એ ૨૪ અનુગદ્વારમય મહાર્ણવ છે, તેને આ એક બિંદુરૂપ છે. એમાંથી અહીં ત્રણ અધિકાર લેવાયા છે. એથી આ સત્તરિયાને દિક્િવાયન નિઃસ્પંદ કહેલ છે.
આ ઉપરથી એ ફલિત થાય છે કે-સત્તરિયા એ કમ્મપગડિ નામના પાહુડને આધારે જાયેલી છે.
શિવશર્મસૂરિકૃત સયગ(બંધસયગ)ની લઘુણિ જે ચંદ્રષિએ રચેલી મનાય છે અને જે ઉપલબ્ધ હોઈ છપાઈ છે, તેમાં સયગની ઉત્પત્તિ આના કરતાં વિસ્તારથી વિચારાઈ છે. ત્યાં ઉપર પ્રમાણે દિકૂિવાયના પાંચ પ્રકારના ઉલ્લેખ બાદ પુર્વગયના ૧૪ પ્રકારો જણાવતાં ઉપાય, અગેણિય એમ છેક લગબિંદુસાર એમ ચાર પુવ પૈકી ત્રણનાં નામે દર્શાવાયાં છે. પછી અગેણિય પુષ્યમાં આઠ વળ્યું છે એમ કહી પુરવત, અવરંત, ધુવ, અધુવ અને ચવાણુલદ્ધિ એમ પાંચ વર્ધીનાં નામ આપી પાંચમા વન્યુમાંથી સયગની ઉત્પત્તિ થઇ છે એમ કહ્યું છે. આ વાયુના વીસ પાહુડ છે. તે પૈકી કમ્મપડિ નામનું ચોથું પાહુડ એ અત્રે પ્રસ્તુત છે. આ પાહુડના ૨૪ અણુઓ ગદાર(અનુયોગઠાર)ના નામ ત્રણ ગાથાદ્વારા રજૂ કરાયાં છે. ત્યારબાદ છ અણુ ઓગદાર નામે બંધબંધન)ના બંધ, બંધક, બંધનીય અને અંધવિધાન એમ ચાર પ્રકારો સૂચવી એમાંને ચોથે પ્રકાર અત્ર અભિપ્રેત છે એમ કહ્યું છે. આમ બંધસયગની ઉત્પત્તિ પણ કમ્મપગડિ નામના પાહુડને આભારી છે, એમ અહીં પ્રતિપાદન કરાયું છે.
લગભગ આવી જ પદ્ધતિએ ૧છખંડાગમની ઉત્પત્તિ રધવલામાં દર્શાવાઇ છે. આ છખંડાગમનો ઉદ્દભવ પણ કમ્મપડિ નામના પાહુડને આભારી છે, એમ અહીં સ્પષ્ટપણે કહેવાયું છે.
કમ્મપયડની ચુરિણુ(પત્ર ૧)માં કહ્યું છે કે–વિચ્છિન્ન થયેલા કમાયડિ નામના મહામંથના અર્થને બંધ કરાવવા માટે એ જ નામનું સાન્તર્થ પ્રકરણ આચાર્યો (શિવશર્મસૂરિએ) રચ્યું છે.
આમ આ ચારે પ્રથાનું–(૧) સત્તરિયા, (૨) બંધસયગ, (૩) ખંડાગામ અને (૪) કમ્મપયડનું મૂળ એક જ છે –કમ્મપડિ નામનું પાહુડ છે. આ ઉપરથી
૧ અને રચનાને પ્રારંભ પુષ્પદંતે કર્યો હતો અને પૂર્ણાહુતિ ભૂતબલિએ કરી હતી. આ બે દિગંબર મુનિવરને સમય વિમની બીજી ત્રીજી સદી મનાય છે.
૨ આ કૃતિ શકસંવત્ ૭૩૮ માં પૂર્ણ કરાઈ છે.
For Private And Personal Use Only
