________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૦ મ ] વીરવિલાસ
૩૦૧ જમીનના સંબંધમાં ખાટી કે આડે રસ્તે દોરનારી વાત કરવી, ખરાબાવાળી જમીનને સારી-ફળદ્રુપ કહેવી, ઉખર જમીનને સુંદર કહેવી અને રસકસ વિનાની જમીનને રસવાળી કહેવી ઇત્યાદિ જમીનને અંગે મળતી સાચી ખોટી મિશ્ર વાત કરવી તે (૩) ભૂખ્યલિક કહેવાય છે.
વિશ્વાસ રાખીને કોઈ પિતાને ત્યાં ઘરેણું કે રોકડ અથવા કિંમતી વસ્તુ મૂકી જાય, દાખલે રાખવાની દરકાર પણ ન કરે તેને જ્યારે લેવા આવે ત્યારે. થાપણુ મૂકી જ નથી એમ કહેવું, વિશ્વાસઘાતનાં વચન બાલવાં તે (૪) થાપણ કહેવાય છે. અહીં માત્ર વાણી પૂરતી જ વાત સમજવાની છે, બાકી પારકી થાપણ પચાવી પાડવી તે બાબત અદત્તાદાનના વિષયને સ્પર્શે છે.
સોગન ઉપર ન્યાયની કોર્ટમાં ખોટી સાક્ષી પૂરવી, સાચી વાત કહેતાં સંકોચ ધરવો, ખેટું સોગનનામું ( એફિડેવિટ ) કરવું, મુખ્ય તપાસણીમાં એક વાત કહેવી અને ઊલટ તપાસણીમાં બીજી જ વાત કરવી, અરધી સાચી અને અરધી ભળતી વાત કરવી, સત્યના ભોગે એક પક્ષને મદદ કરે ને બીજાને હાનિ કરે તેવાં સ્ટેટમેન્ટ પોલિસ પાસે, ન્યાયસન પાસે, લવાદ પાસે કે મહાજનના સાજનામાં કરવાં એ (૫) કુડ સાક્ષી કહેવાય છે.
સાચે જૈન હોય તે ઓછામાં ઓછું આ પાંચ પ્રકારનાં મોટાં જુઠાણાં પૈકી એક પણ જુઠાણું ન બેલે, બોલે તે એનું જૈનત્વ લાજે, એની ગણના માંસાહારી માતંગીથી વધારે ખરાબ થાય અને એની સંસારયાત્રા વિરૂપ, દુઃખદ અને કલેશવાળી થઈ જાય.
અને તેટલા માટે અષ્ટ પ્રવચન માતામાં “ભાષાસમિતિ” અને “વચનગુપ્તિ ” બેને સ્થાન છે. વચનગુપ્તિમાં તે બીલકુલ વચન બોલવું જ નહિ એવી વાત છે. “મૌન સર્વાર્થસાધન ' નું સૂત્ર વચનગુપ્તિવાળાને માટે છે, જ્યારે ભાષા સમિતિમાં તે સત્ય પ્રિય હિત મિત તથ્ય ભાષા બોલે, સાચું બોલે, સંપૂર્ણ સાચું બોલે અને બોલે ત્યારે સાચા સિવાય અન્ય કાંઈ ન લે. આ નિર્ભેળ સત્યને મહિમાં સ્પષ્ટ કરવા માટે અત્રે જણાવ્યું છે કે ચાર વર્ણમાં માનનાર જે નજરે ઢઢ ભંગીને જુએ, મહાન અહિંસક જે નજરે માંસાહારીને જુએ, નસીબદાર ધનવાન જે નજરે કચરો સાફ કરનાર, મેલું ઉપાડનાર ભંગીને જુએ, તેમાંનાં કાઈથી પણ વધારે ખરાબ જૂઠું બોલનાર છે, એના ચાલવાથી પૃથ્વી અપવિત્ર થાય છે, એના પગલાથી ભૂમિ ખરડાય છે, એ બેઠેલ હોય કે ચાલેલ હોય તે જગ્યા ખાદાવવી પડે, સુધારવી પડે, છાંટણાં કરીને કે લીંપીગૂંપીને સાફ કરવી પડે. માંસાહારી માતંગી જેના હાથમાં મનુષ્યની ખોપરીમાં માંસ હતું તે ખાવા બેસવાની જગ્યા ઉપર જ છટકાવ કરી રહી હતી તેની પાસેથી જૂઠા માણસનો મહિમા સાંભળીને જાનુ પંડિત તે ચકિત થયા, માતંગીની બુદ્ધિ પર મુગ્ધ થયા અને પિતાને ઉચ્ચ માનનાર કાવાદાવા કરનાર મુત્સદી કે હજારો સાચાં ખેટાં કરી ધનને માલેક થઈ પડેલા માંધાતાઓની જાત પર વિચારમાં પડી ગયા અને માતંગીના વાસ્તવિક વાદ પર આફરીન થયા.
મૌક્તિક
For Private And Personal Use Only
