________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આન'દઘનજીનુ
દિવ્ય જિનમાર્ગ દર્શન
( ૪ )
આમ જાતિસ્વરૂપથી યોગદિષ્ટ એકરૂપ છતાં, આવરણ અપાયના ભેદથી એના આઠ સ્થૂલ ભેદ પડે છે. જેમ આંખ આડે આવરણુરૂપ પદો ગાઢ હોય તે ઘણું એજ્જુ દેખાય. પછી જેમ જેમ આવરણ પટલ દૂર થતું જાય તેમ તેમ વધુ દેખાય છે, તે છેવટે સપૂ` આવરણુ ખસતાં સંપૂર્ણ દર્શન થાય છે, તેમ સમ્યગ્ દર્શનને આવરણભૂત મેહના પડદા જેમ જેમ ખસતા જાય છે તેમ તેય નિર્દેલ વિશુદ્ધ દર્શન થતું જાય છે. આમ યાગીઓની સદૃષ્ટિ એકરૂપ છતાં વ્યક્તિભેદે સ્થૂલ આઠ* પ્રકારની છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પથિક—મહાત્મન્ ! તે આદ્દે દૃષ્ટિ કષ્ટ છે ? તેનું સ્વરૂપ શું છે? તે કહેવા કૃપા કરો. યાગિરાજ—જિજ્ઞાસુ ભવ્ય ! આ વિષય ધણા મેટા છે, તે સમજવા માટે ધણી ધીરજ જોઇશે અને અત્રે વિસ્તારવા જતાં વિષયાંતર થઇ જવાને ભય છે, છતાં તારી જિજ્ઞાસા છે તા સાવ સંક્ષેપમાં કહુ. છુ. મિત્રા, તારા, બલા, દીપા અને સ્થિરા, કાંતા, પ્રભા, પરા એ આઠ યાગષ્ટિના નામ છે. તે દૃષ્ટિમાં એધ-પ્રકાશની જે તરતમતા છે તે સમજવા માટે જ્ઞાનીઓએ આ પ્રમાણે ઉપમા યા છે; મિત્રા, તારા, ખુલા ને દીપ્રા એ ચાર દૃષ્ટિના મેષ-પ્રકાશ અનુક્રમે તૃણના અગ્નિ જેવા, છાણાના અગ્નિ જેવા, કાષ્ટના અગ્નિ જેવા ને દીપકની પ્રભા જેવા હાય છે. અને સ્થિરા, કાંતા, પ્રભા, પરા એ ચાર દૃષ્ટિને ખેાધ-પ્રકાશ અનુક્રમે રનની પ્રભા જેવા, તારા, સૂર્ય તે ચંદ્રનો પ્રભા જેવા છે. ચેાથી દીપ્રા દષ્ટિ સુધી મિથ્યાત્વની સંભાવના છે, સ્થિરાયી માંડીને સમ્યક્ત્વ હોય છે.
પથિક—યાગિરાજ ! પ્રથમ ચાર દૃષ્ટિમાં મિથ્યાત્વ હાય છે, છતાં તેને યાગીઓની સદ્દષ્ટિમાં-સમ્યગૂદષ્ટિમાં કેમ ગણી !
યાગિરાજ—કારણમાં કાર્યાંના ઉપચારથી, મિત્રાદિ પ્રથમ ચાર દૃષ્ટિમાં મિથ્યાત્વ છે એ ખરૂં, પણ તે ઉત્તર કાળમાં સભ્યષ્ટિના અમેધ કારણરૂપ થાય છે, એટલે તેને પણુ સદ્દષ્ટિ કહી. આ સમજવા માટે આ સ્થૂલ દષ્ટાંત છેઃ-શુદ્ધ સાકરના ચેાસલાની બનાવટમાં અનેક પ્રયાગમાંથી પસાર થવુ પડે છે ત્યારે તેની બનાવટ નીપજે છે. પ્રથમ તે ક્ષુ-શેરડી જોઇએ, પછી તેના રસ કાઢવામાં આવે, તેને ઉકાળીને કાવા બનાવે, તેમાંથી * " इयं चावरणापायभेदादष्टविधा स्मृता । सामान्येन विशेषास्तु भूयांसः सूक्ष्मभेदतः ॥ શ્રી યાગદષ્ટિસમુચ્ય
>+( ૩૦૮ )
* " अवन्ध्यसदृष्टिहेतुत्वेन मित्रादिदृष्टीनामपि सतीत्वादिति । वर्षोलकनिष्पत्ताविक्षुरसकव्वगुडकल्पाः खल्वेताः खण्डशर्करामत्स्याण्डवर्षो लकरामाचेतरा इत्याचार्याः । इक्ष्वादीनामेव तथाभवनादिति रुच्यादिगोचरा एवैताः, एतेषामेव संवेगमाधुर्योपपत्तेः । इक्षुकल्पत्वादिति बलादिकल्पास्तथा भव्याः संवेगमाधुर्यशून्यत्वात् । —શ્રી યોગસિમુચ્ચય વૃત્તિ
33
For Private And Personal Use Only
ע
