________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શત્રુનો અનુનય. કરે છે તે આપણે જોઈએ છીએ. તેવી રીતે દરરોજ હજારે અકસ્માતેમાંથી આપણે બચીએ છીએ. આવું યંત્રવત્ કામ શારીરિક દષ્ટિએ બહુ લાભકર્તા છે, પણ પરભાવરમણુતાને અને મનેવિકાર દશામાં અંતરાત્માને તે પ્રમાણે કરવાની ટેવ પડી જાય તે આ ચેતનની પરભાવ રમણ કરવાની અનાદિ ટેવને લઈને બહુ નુકશાન કરે છે. જ્યારે વિશિષ્ટ દશા પ્રાપ્ત થાય ત્યારે સ્વતઃ કામ કરવાની ટેવ લાભ કરે છે, કારણકે પછી પરભાવમાં ગમન થતું નથી અને શુદ્ધ રીતે -
ભાનું હિતકર કાર્ય તરફ વલણ થાય છે. એવી વિશુદ્ધ દશા ન થાય ત્યાંસુધી વિચારણા કરવાની જરૂર રહે છે અને તેવી વિચારણા કર્યા વગર જે કામ કરવા મ ડી જાય છે તેઓ કર્મને અબાધિત સિદ્ધાન્ત સમજતાં છતાં પણ નિક મનોવિકારને વશ થઈ જાય છે. આથી આપણું પ્રત્યેક કાર્યપર-વિચારણાપર-- વર્તનપર બહુ બારીક નજર રાખવાની જરૂર છે. એવી રીતે નજર રાખ્યા વગર જે કાંઈ કામ થાય છે તેમાં બધા આત્માવનતિજ થાય છે, કારણ કે વિશુદ્ધ વિચારણને અભાવે આ પ્રાણું પરભાવમાં રમણ કર્યા કરે છે અને તેથી સ્વતઃ કાર્ય જે કાંઈ થાય છે તેમાં વિશુદ્ધિનાં તત્ત્વ કરતાં વિભાવનું તત્વ જરૂર વધારે રહે છે અને વિભાવ પ્રાણીને અધઃપાત કરાવનાર છે તે તેના નામથી જ સમાય તેવું છે.
શ્રી યશોવિજય ઉપાધ્યાયે દ્વેષના સંબંધમાં એક સઝાય લખી છે તેમાં એક બહુ અર્થસૂચક વાત કહી છે. સૂત્ર જેવા એ નાના વાક્યમાં તેઓ કહે છે કે “ચરણ કરણ ગુણ બની ચિત્રશાળી, દ્વેષ ધુરે હૈયે તે સરિ કાળી લાલન તે સવિ કાળી.” આ બહુ અર્થ ગર્ભિત વાકય છે. તેમાં તેઓ કહે છે કે અમુક ચારિત્રવાનું સાધુ હોય તે અનેક પ્રકારની વિશુદ્ધ ક્રિયા કરતા હોય અને ચારિત્રના ગુણો પણ સારી રીતે પાળતા હેય-આવી રીતે તે કિયા અને ચારિત્રગુણામાં બહુ ચગ્ય રીતે આસક્ત હોય, તે ચારિત્ર અને કિયાના ગુણો જેને ચરણ સિત્તરી અને કરણ સિત્તરી કહેવામાં આવે છે તે દરેકને રૂપકઆપી એક ચિત્રશાળા બનાવે. એટલે એક સુંદર ગૃહના મધ્ય આવાસમાં ભીને ચાખી કરી તે ઉપર બહુ સુંદર રીતે અતિ કુશળ કારીગરો પાસે તેમાં ચિત્રો પડાવે. તેમાં સંયમનાં સત્તા પ્રકારો જેમાં ઇન્દ્રિય પર સંયમ, કષાયને નિગ્રહ અને મહાત્ર જેવા વિશિષ્ટ ગુણો આવે છે તેને તેમજ ચરણ કરણના સર્વ ગુણોને સમાવેશ કરો અને તે પ્રત્યેકને અંગે સાધુ મહાત્મા જે જે વતન કરતાં હોય તેનું ત્યાં ચિત્ર કાઢે એટલે એ સર્વને રૂપ આપી અતિ આકર્ષક રીતે આળે છે. પછી તે આવાસગૃહને જુએ તો તમને તે બહુ સુંદર લાગશે. આવી રીતે અતિ પ્રયાસથી તૈયાર કરેલ સુંદર આવાસમાં પછી ધુમાડો કરે તે સુંદર રંગથી આકર્ષિત થયેલ આવાસ તદ્દન નિર્માલ્ય થઈ જશે, ગધ મસ્તે
For Private And Personal Use Only
