Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 10

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

1
t.
.. 1
ધી જ્ઞાનસાર અા વિવરણ એમ સમજી મેક્ષાથી સજજને ઉપર બતાવેલાં ગનાં અગેનું આદરથી સેવન કરવું ઘટે છે; કેટલાંક અનુષ્ઠાન પ્રીતિપૂર્વક અને કેટલાંક ભકિતપૂર્વક કરવાનાં કહ્યાં છે. જેમકે દેવવંદન, ગુરૂવંદન વિગેરે ભકિતપૂર્વક કરવાનાં છે અને પ્રતિકમણુ, કાત્સર્ગ (કાઉસગ્ગ), પચ્ચખાણ વિગેરે પ્રીતિપૂર્વક કરવાના છે. દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવને લક્ષમાં રાખી સર્વજ્ઞકથિત સિદ્ધાન્ત વચનને અનુસરીને વિધિપૂર્વક ધર્મવર્તન કરવું તે વચન અનુષ્ઠાન કહેવાય છે. પૂર્વોક્ત પ્રીતિ-ભક્તિયુક્ત વચનઅનુષ્ઠાનને યથાવિધ આચરતાં અનુક્રમે અભ્યાસબળથી મન-વચન-કાયાની એકાગ્રતા સધાતાં સાધકને સહજ સ્વાભાવિક અસગ ક્રિયાને અપૂર્વ લાભ મળે છે. અસંગ કિયા સાધનારને મોક્ષ સુલભ છે. માટે મેક્ષાથી જ એ મન, વચન અને કાયાના રોગોને પરભાવમાં જતાં વારી સ્વભાવસમ્મુખ કરવા જોઈએ. પિગલિક સુખની ઇચ્છા તજીને સહજ આત્મ સુખમાં જ પ્રીતિ કરવી જોઈએ, અને કરવામાં આવતી પ્રત્યેક ધર્મક્રિયાના પણ પવિત્ર હેતુલ સંબંધી સારી સમજ મેળવી તેમાં યોગ્ય આદર ક જોઈએ તથા જેમ બને તેમ અવિધિ દોષ તજી વિધિરસિક થવું જોઈએ. અવિધિ દેને યથેચ્છ સેવનાર સૂત્ર વાંચના માટે પણ અગ્ય છે એમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે. ૭. ____ स्थानाधयोगिनस्ती -च्छेदाद्यालंबनादपि ।।
सूत्रदाने महादोप, इत्याचार्याः प्रचक्षते ॥ ८ ॥ ભાવાર્થ—ઉક્ત સ્થાનાદિક યુગને અનાદર કરનારા અને સ્વચ્છ દે ચાલનારાને સૂત્ર-દાન દેવામાં મોટો દેશ છે, એવો સમર્થ આચાર્યોને અભિપ્રાય છે. શાસનનો ઉચ્છેદ થઈ જશે એવી બીકથી પણ પ્રભુની પવિત્ર આજ્ઞાથી વિમુખ ભાવે વર્તનારાને શાસ્ત્ર શિખવવામાં મોટામાં મોટું પાપ કહ્યું છે. ૮.
વિવેચન–પગને આ અતિ મહત્વને વિષય આપણે જરા વિવેચન કરી સમજવા યત્ન કરીએ. મોક્ષસુખ સાથે જીવને જોડી આપે તેને યોગ કહેવાય, એવી
ગની વ્યાખ્યા બતાવી તે બહુ મનન કરવા ચોગ્ય છે. પરંપરા સાધ્ય–અંતિમ લથસ્થાન મેક્ષ હોવાથી તેને જેકી આપનારને ગ કહેવામાં આવે છે, તે ચોગની ઇતિકત્ત વ્યતા સૂચવે છે. આ વ્યાખ્યાને મળતી વ્યાખ્યા ગણિસમુચ્ચય ગ્રંથમાં શ્રી હરિભદ્રસૂરિએ આપી છે, જે પણ વિચારવા લાગ્યા છે. તેઓશ્રી કહે. છે કે “અગને વેગમાં ઉત્કૃષ્ટ યોગ કહેવામાં આવે છે અને તે મોક્ષની સાથે જોડનાર છે. સર્વ સંન્યાસ એ તેનું સ્વરૂપ છે. ' પતંજલિ. પગની વ્યાખ્યા કરતાં કહે છે કે “ ચિત્તવૃત્તિને નિરોધ તે યોગ એ વાત જેને માનસશાસ્ત્રને અનુકુળ નથી એ પણ અત્રે જણાવી દેવું પ્રાસંગિક ગણાશે. ઉપર યોગની જે. જગ્યા બનાવી છે તે તે શબ્દની વ્યુત્પત્તિ સાથે પણ બરાબર મળતી આવે છે,