Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 10

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

જૈનધર્મ પ્રકાશ સ્થાન અને વર્ણાગને કર્મયોગમાં ગણવામાં આવ્યા અને અર્થ, અવલંબન અને એકાગ્રતાને જ્ઞાનયોગમાં ગણવામાં આવ્યા પછી એક બહુ અગત્યની વાત બતાવી તે પર ધ્યાન ખેંચવા ગ્ય છે. આ ગે વિરતિભાવ ધારણ કરનારને એટલે ત્યા ભાવ આદરબાર ગ્રથિભેદ કરનાર ઉચ્ચ દષ્ટિવાનું મને અવશ્ય પ્રાપ્ત થયેલા હોય છે અને તેમાં જેકે તરતમતા હોય છે, પરંતુ તેને સભાવ તો જરૂર હોય છે. વેગ પ્રાપ્તિની શરૂઆત પ્રાણી જ્યારે આસસિદ્ધ દશામાં આવે છે ત્યારે થાય છે, તે પહેલાં તેને તેની પ્રાપ્તિ થતી નથી. અંતિમ પુલ પરાવર્ત માં જયારે પ્રાણી આવે છે ત્યારે તેની પ્રગતિ બહુ જેસથી આગળ વધે છે અને તેમાં તેને પ્રાપ્તિ થતી જાય છે અને જયારે સમ્યગ બોધ થવા સાથે ગ્રથિનો ભેદ થાય ત્યારે ઉન્નતિકમમાં તે બહુ આગળ પડતો ભાગ ભગવે છે. આ ગ્રથિભેદ પૂર્વે ગે બીજમાત્ર હે છે અને સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિ થયા પછી તે વિશેષ વ્યકત રીતે જણાઈ આવે છે. જેમ જેમ ગુણ શ્રેણિ વધતી જાય છે તેમ તેમ રોગમાં પ્રગતિ થતી જાય છે.
અહીં કૃપા, નિર્વેદ, વેગ, અને પ્રશમને ઉત્પન્ન કરનાર રોગ છે એમ કહ્યું તે ચારે ગુણ બહુ લક્ષ્યમાં રાખવા યોગ્ય છે. સમ્યકત્વના પાંચ લિંગ વહાવ્યાં છે એટલે અમુક પ્રાણીમાં સમ્યકત્વ છે કે નહિ તેને નિયસૂચક પાંચ ચિન્હો બનાવ્યાં છે તે પિકી આ ચારે લિંગ છે અને પાંચમાં અસ્તિયે નામના લિંગને દિપલણથી સાથે સમજી લેવું એમ અત્ર અનુમિતિ છે.
ગના આઠ અંગોમાં પ્રથમ અંગ યમ નામનું છે. એના ચાર વિભાગે ગાચા બતાવે છે. તે આ પ્રમાણે-ઈચ્છા, પ્રવૃત્તિ, સ્થિર અને સિદ્ધિ. જે પ્રાણીઓએ યમ કરેલ હોય તેની કથા સાંભળવામાં આનંદ આવે અને તેવા ચા કરવાની ઈચ્છા થાય તેને પ્રથમ ઈચ્છાયમ કહેવામાં આવે છે. અહીં હજુ વિચારણમાં રોગ છે, તે સારા છે, કર્તવ્ય છે, આદરણીય છે એટલી બુદ્ધિ આ પ્રાથમિક યમમાં થાય છે. ત્યાંથી પ્રગતિ કરતાં ઉપશમર્ભાવપૂર્વક યમનું પાલન કરવામાં આવે તેને બીજો પ્રવૃત્તિ યમ કહેવામાં આવે છે. અહીં જે પાલન થાય છે તે પ્રાથમિક પ્રકારનું સયાજવું. પ્રવૃત્તચકગીઓમાં આ પ્રથમના બે ય હોય છે. પશમ ભાવથી અતિચારાદિ દૂષણ ન લાગે તેવી રીતે યોગની પ્રક્રિયા કરવી તે સ્થિર યમ છે. અહી પ્રકૃતિની પ્રાણીની એવી સુંદર દશા થઈ જાય છે કે એની વનામાં
અતિસાર પણ લાગે તેવું રહેતું નથી, ઉપગપૂર્વક વર્તન તે કરે છે છે અને તેથી બાધકને તેને ભય લાગતું નથી. શુદ્ધ અંતરાત્મા દશામાં ઉત્કૃષ્ટ સિદ્ધિ સાધકગની અચિંત્ય વીલ્લાસપૂર્વક પ્રક્રિયા કરવામાં આવે તેને
સિદ્ધિયમ કહેવામાં આવે છે. આ ચારે ચમે અનુક્રમે એગમાં વિશેષ