________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધચન ભંગ,
ગર્ભિત વચન છે અને તે વચન પાળવાને દરેક વ્યક્તિ બંધાએલી છે.
આ વચનનું પાલન કરવામાં જેટલે અંશે શિથિલપણું તેટલા અશે તે વચનભંગ છે. વચનભંગ એ એક પાપ છે. તેની સાથે નામદાર લોર્ડ હાર્ડિજના વચન પ્રમાણે હાલમાં ચાલતી ખૂનખાર લડાઈ કરતાં પણ વધારે ભયંકર છે. એટલું જ નહીં પણ તે એક પ્રકિય અપકીર્તિ છે અને તે લડાઈ કરતાં વધુ ત્રાસદાયક છે.
ચાલતી લડાઈથી દેશને કેટલું નુકશાન થાય છે, એનો અનુભવ સર્વ સમજુઓને થાય છે અને સમજવામાં આવે છે, તેથી દરેક માણસ શાન્તિને સહાય છે. શાન્તિ એ બીજા બધા માનવામાં આવેલા સુખને પામે છે. તેવીજ રીતે વચન પાલનને ગુણ પણ દરેક સુખને પામે છે. સમાજમાં જે માણસમાં વચન પાલનને ગુણ કમતી છે અથવા બીલકુલ નથી, તે માણસની પગલે પગલે ખલના થાય છે. વ્યવહારમાં તેને ઘણી જાતની અડચણો આવે છે. તેને કોઈ વિશ્વાસ કરતું નથી. માણસ ઉચ્ચ જ્ઞાતિને છે કે નીચ જાતિને હે, ગૃહસ્થ છે કે સાધુ ધર્મ અંગીકાર કરેલો છે, જેટલે જેટલે અંશે તેનામાં વચન પાલનનો ગુણ વધારે હશે તેટલે તેટલે અંશે તેના ઉપર સમાજની ચાહના અને વિશ્વાસ વધારે થશે. એટલે સમાજનો ચાહ અને વિશ્વાસ વધારે હોય છે તેટલે તેના પિતાનો કારભાર સરલ થઈ જાય છે. એટલું જ નહીં પણ આત્મસાધન અને ધર્મ પાલનમાં ઘણે ભાગે તેને અનુકૂળ સંગે પ્રાપ્ત થાય છે.
વચન પાલનને મળતાજ પ્રતિજ્ઞા પાલન નામને ગુણ છે. અમુક વાત શાસ્ત્ર અથવા નીતિ વિરૂદ્ધની હોવાથી તેને નિષેધ કરવાને કઈ માણસ જે પ્રતિજ્ઞા કરે, તે પ્રતિજ્ઞા ગમે તે દેવગુરૂની સાક્ષીએ કરે અથવા એકાંતમાં પિતાના આત્માની સાક્ષીએ કરે તો પણ તે પ્રતિજ્ઞાનું પાલન કરવું અને લીધેલી પ્રતિનાનો યથાર્થ નિવાહ કરે એ પણ તેની ફરજજ છે. જે માણસનામાં વચનપાલનનો ગુણ વધુ અંશે હશે, તે માણસ પ્રતિજ્ઞા પાલનમાં પણ ચુસ્ત રહેશે. અને જેનામાં તે ગુણ કમાતી હશે તેનામાં પ્રતિજ્ઞા પાલન શકિત કમી હશે એમ જે આપણે અનુમાન કરીએ તે તે અનુમાન સર્વથા ભૂલભરેલું છે એમ માનવાને કારણ નથી.
' જૈનશાસ્ત્રકારોએ પ્રતિજ્ઞા પાલન ગુણની ઘણી કિમત ગણી છે. અને જે પ્રતિજ્ઞા પાળી શકતો નથી–પિતે કરેલી પ્રતિજ્ઞાઓ તેડે છે તેને ઘણી હલકી કેટીમાં તેઓ મુકે છે. જેમાં જે જે મહા પુરૂ થઈ ગયા છે, તેમનામાં વચન પાલન અને પ્રતિજ્ઞા પાલનના ગુણ બહુ જબરજસ્ત હતા. એના માટે ઘણા દવાઓ છે. ભાવંત મહાવીરે ગર્ભમાં સંકલપ કર્યો કે માતા પિતા છે ત્યાં
For Private And Personal Use Only
