Jain Dharm Prakash 1911 Pustak 027 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

૩, ૧૧૫ પ્રકારા.
@ાને પ્રગટ કરી શકે છે. અનાદિ અજ્ઞાન યેાગે જીવ જ્યાંસુધી શરીરાદિક ક્ષણ વિનાશી પદાર્થો ઉપરની મૂર્છા-મમતા તજતા નથી ત્યાંસુધી પૂર્વોક્ત સદુપાય તેને હાથ આવતા નથી તેથી તે બાપડા અજ્ઞાની જીવ વારવાર મેહવડે અનેક પ્રકારની વિડ’ખના પામ્યાજ કરે છે.
જેના ઘટમાં સદ્ભાગ્ય ચેગે સહુજ કે કેાઇ સદ્દગુરૂના અનુગ્રહથી વિવેકદીપક પ્રગટયા છે, જેથી પોતે પેાતાની અહિંદ ભૂલને સમજી સુધારવા શક્તિવાન થયા છે તેનાથી માઠુજ પાતે ડરતા રહે છે. ૨
સહિયેકવત પરવસ્તુમાં મુંઝાતાજ નથી તે કહે છે. तरंगतरां लक्ष्मी-मायुर्वायुवद स्थिरम् ।। अधीरनुध्याये-दभ्रवद जंगुरं वपुः ॥ ३ ॥
–
ભાવાર્થ –નિર્મૂળ બુદ્ધિવાળા આત્મા લક્ષ્મીને જલતર'ગની જેવી ચપળ લેખે છે, આયુષને વાયુનો જેવું અસ્થિર લેખે છે અને શરીરને શરદના મેઘની જેવુ' ક્ષણભ’ગુર લેખે છે. એવી અસ્થિર પરવસ્તુમાં વિવેકવાન મુંઝાતેા નથી.
વિવેચન-સદ્વિવેકડૅ જેની બુદ્ધિ પુષ્ટ નિર્માળ અસ્ખલિત છે તે ઈંદ્રની સાહેબીને તેમજ ચક્રવતી અને વિદ્યાધરાદિકની ઋદ્ધિને સમુદ્રમાં ઉઠતા કલ્લેાલની પેરે ચાંચળ -જોતા જોતામાં વિયુક્ત થઈ જનારી જાણે છે અને લક્ષ્મીનું એવું ચ’ચળ પણુ જાણી ને તેના ઉપર મૂર્છા-મમતા નહિ રાખતાં તેને વિલ`બ વગર સદુપયેાગ કરી લે છે. આયુષ્યને પત્રનની જેમ જલદી પસાર થઇ જતુ' જાણીને જેમ તેની સફળતા થવા પામે. તેમ પ્રમાદ રહિત પ્રવર્તન કરે છે, અજળીમાં રહેલા જળની જેમ આયુષ્ય જોતાં જોતાંમાં પૂરૂ થઇ જાય છે એમ સમજી આત્મ સાધન કરી લેવામાં સુજ્ઞ જતેા આળસ કરતાજ નથી. ફક્ત માહુ-મૃઢ અજ્ઞજને જ સ્વહિત સાધનની પેક્ષા કરે છે. વિવેકી જના તેવી ઉપેક્ષા કરતાજ નથી, કેમકે તેએ તે ઉદ્દામ એવા માનવ દેહની કિંમત સમજે છે. જે મૃજના સ્વદેહનુ' દમન કરી લેવાને બદલે મેહુ જે વડે તેનું જ પાણુ કરવા અનેક પ્રકારના પાપાર બ સેવે છે તેમને પણ તેવી રીતે પાષણ કરાયેલા દેહ અંતે કઇ પણુ સહાયભૂત થતા નથી. દેહુ ઉપર ગમે તેટલી સુર્છા-મમતા છતાં કાચી માટીના ઘડાની જેમ અથવા કાચની શીશીની જેમ તેને વિષ્ણુસતાં વાર લાગતીજ નથી. તેનું સ ંરક્ષણ કરવા ગમે તેટલા ઉપાય ચૈાયા છતાં ક્ષણવારમાં તેના ક્ષય થઈ જાય છે ત્યારે મનના મનેારથ મનમાંજ રહી જાય છે એમ પ્રગટ નેતાં છતાં મૃઢજને મધની પેરે આગળ કશું દેખીજ શકતા નથી ત્યારે જ્ઞાની વિવેકી જતે તે ઉક્ત દેહનુ' દમન કરી આત્મ સાધન કરી લેવા ચૂકતા નથી. તે પૂર્વ પુણ્ય ચેગે પ્રાપ્ત થયેલી આ માનવ દેહાર્દિક સામગ્રીને ગરદનામેલની જેમ ક્ષણભ ંગુર લેખે છે, કહ્યું છે કેઃ