Jain Dharm Prakash 1911 Pustak 027 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

જૈનધર્મ પ્રકાશ. જૈન સેવક અંતરમાં ભાળે, જોતાં સહજ શિવશ્રી નિહાળે; થાય બ્રહ્મરૂપ અભેદ ભવ માયા તજેર, ચેત ચિત્ત૭
જૈન સેવક ગીરધર હેમચંદ ज्ञानसारसूत्र विवरण. વિઘા ગg (4)
(લેખક સન્મિત્ર કર્પર વિજયજી) અનંતર અકમાં ઉપદિષ્ટ મુનિત્વ યથાર્થ વિઘાત પશિ બુદ્ધિવાળા વિરક્ત પુરૂષને જ સંપજે છે તેથી શાસ્ત્રકાર વિદ્યાઅષ્ટક નિરૂપે છે.
नित्य शुच्यात्मताख्याति-रनित्याशुच्यनात्मसु ॥
अविद्यातत्त्वधीविद्या, योगाचार्यैः प्रकीर्तिता ॥ १ ॥ ભાવાર્થ-અનિય, અશુચિ અને અનાત્મિક પરવસ્તુને નિત્ય, પવિત્ર અને પિતાની લેખવવી એ અવિવાનું લક્ષણ અને વસ્તુને વસ્તુગતયથાર્થ જેવા રૂપમાંહેય તેવા રૂ૫માં બરાબર સમજવી એ વિવાનું લક્ષણ છે, એમ ગાચાર્યોએ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે. ૧
વિવેચન-દેહાદિક પુદગલે પાણીના પરપોટાની પર અથવા વીજળીના ઝબકારાની પેરે જોતાં જોતાંમાં નાશ પામી જનારા ક્ષણભંગુર છે, પરમ દુગચ્છનિક એવા મળ મૂત્રાદિક અશુચિ પદાર્થોથી ભરેલા છે અને ગમે તેટલા સુંદર વસ્ત્રાલંકારથી મંડિત કર્યા છતાં તેમજ ભાતભાતનાં ભેજનાદિકથી પિગ્યા છતાં કદાપિ પિતાના થયા, થતા કે થવાના નથી. તેજ દેહાદિક પુદ્ગલેને અનાદિ મહ–અજ્ઞાનવશ વતી પણથી કાયમ ટકી રહેનારા–કદાપિ વિણસી નહિ જનારા શાશ્વત માનવા, જાણે ઉત્તમ સુગધી પદાર્થોથી પલા–પવિત્ર હોય એવા લેખવવા, તેમજ આ શરીર મારૂં જ છે અથવા આ શરીર એજ હું છું, શરીર પુષ્ટ થયે હું પુષ્ટ થાઉં છું અને શરીર ક્ષીણ થયે હું ક્ષીણ થાઉં છું એવી મમતા દેહાદિક ઉપર રાખી હરક રીતે તેનું પિષણ કરવામાંજ વબુદ્ધિની સાર્થકતા લેખવવી તેને અતવમાં તત્વ બુદ્ધિરૂપ અવિધા કહી છે. અને શાસ્ત્રકારોએ દેહાદિક જડ પદાર્થોનું જે અનિત્ય, અશુચિ અને અનાત્મિક સ્વરૂપ જણાવેલું છે તે તેવુંજ માનવું અને તેથી વિરક્ત દાની વૈરાગ્યવડે સાર તત્ત્વ ખેંચી લેવા સ્વબુદ્ધિને ઉપગ કરે તેને શાસકારે સહવિધા કહી છે. આ દેહાદિક જડ પદાર્થોમાંથી શી સારી વસ્તુ ખેંચી શકાય ? અર્થાત્ સદબુદ્ધિ ચગે તેને કે ઉપયોગ કરી શકાય? તેનું સંક્ષેપથી અન્યત્ર નિરૂપણ આવી રીતે કરવામાં આવ્યું છે. “તત્વાતવ-સારાસાર-હિતાહિતને વિચાર કરી