Jain Dharm Prakash 1911 Pustak 027 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

નાનસાર વિવરણ.
૩૬૬ આતમ શાને મગન જે, સૈ સબ પુદગલ ખેલ; ઈજાળ કરી લેખ, મીલે ન તહ મન મેલ.” * જ્ઞાન વિના વ્યવહારકે, કહા બનાવત નાચ; રત્ન કહે કેઉ કાચ, અંત કાચ સે કાચ.” રાચે સાચે ધ્યાનમેં, જાચે વિષય ન કેય; નાચે માચે મુગતિરસ, આતમજ્ઞાની સેય.”
જે મહાનુભાવ આત્મજ્ઞાન (અધ્યાત્મ) રસિક હોઈ રાગ દ્વેષ રહિત-સમભાવી છે તે સઘળી સાંસારિક માયાને ઈન્દ્રજાળ તુલ્ય ગણી તેમાં લપટાતું નથી પરંતુ તેથી ન્યારાજ રહ્યા કરે છે. આત્મજ્ઞાન ( અધ્યાત્મ લક્ષ) વગર અજ્ઞાનતા ભરેલી ગમે તેટલી બાહા કરણ કરવામાં આવે તેથી આત્મકલ્યાણ સાધી શકાય નહિ. ત્યારે તેજ કરણ જે અંતરલક્ષ (ઉપયોગ) સહિત કરવામાં આવે છે તેથી સહેજે વહિત સધાઈ શકે છે. અંતરલક્ષ વગરની શૂન્ય કરણ કેવળ કાચના કટકા જેવી નિર્માલ્ય છે ત્યારે અંતરલક્ષ સહિત કરાતી કરણી રતનની જેવી અમૂલ્ય છે. એમ સમજીને જ અધ્યાત્મરસિકજને વિષય કષાયાદિકને વશ કરવા (જીતવા ) રૂપ અંતરંગ શિયા સાધે છે. મતલબ ગમે તે કરણ કરતાં તેમનું મૂળ લક્ષ આત્માના અનાદ્િ દે ટાળવા અને સત્તાગત સદગુણે પ્રગટ કરવા તરફ જ રહેલું હોય છે, તેથી જ તેમની સઘળી ક્રિયા સફળ ગણાય છે. તેઓ કદાપિ કેવળ લોકરંજનાથે ગતાનુગતિક પણે વર્તતા નથી. તેમની કરણ અતિ ઉચ્ચ આકાયથી શિષ્ટાચાર અનુસારે જ પ્રવર્તે છે. તેથી તેની અનુમોદના કરનાર પણ સુખી થઈ શકે છે. જે ખરા આત્મજ્ઞાની (અધ્યાત્મી) પુરૂષ હોય તે માઠા સંક૯પ-વિક૯પ કરતા નથી, પરંતુ તેવા સંક૯પ વિકપને શમાવી દઈ નિર્વિકપ દશાને પામવા માટે સદા શુભ ધ્યાનજ ધ્યાવે છે. પાંચે ઈદ્રિઓને મન સહિત કબજે કરવા પ્રયત્નશીલ હોય છે. પ્રારબ્ધયેગે પ્રાપ્ત સુખ દુઃખમાં સમભાવે વર્તે છે. સંતોષવૃત્તિથી નાના પ્રકારનાં વિષયસુખની અભિલાષા કરતા નથી તેમજ ગમે તેવાં આકરા કચ્છમાં પણ પિતાની પ્રકૃતિ બગડતા નથી. મતલબ કે કેઈની કશી દીનતા કરતા નથી પરંતુ અદનપણે યથાપ્રાસમાં સતેજ ધારે છે. તેમની વૃત્તિ (લક્ષ) દેવળ મોક્ષ તરફ જ વળેલી હોય છે. તેથી જેમ જન્મ મરણના ફેરા ટળે તેમ નિકામપણે (આ લેક તેમજ પરક સંબંધી પુદગલિક સુખની પ્રડા રાખ્યા વગર) પ્રમા રહિત પવિત્ર રત્નત્રયીનું યથાવિધ આરાધના કરવામાંજ અહેનિશ ઉજમાળ રહેછે. એવા તત્વવેદી મુમુક્ષુ મહાપુરૂષની બલિહારી છે. તેવા આયામરસિકજાવડે જ આ પૃથ્વી રત્નગી ગણાય છે. પરંતુ જેઓ તત્વજ્ઞાન રહિન જડમતિ