Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પુસ્તક ૨૭ સુ
श्री
जैनधर्म प्रकाश.
"
,
तत्र च गृहस्यैः सद्भिः परिहर्तव्यो ऽकढयाण मित्रयोगः सेवितव्य कव्माण मित्राणि, न लङ्घनी यो चित स्थितिः, अपेक्षितव्यो लोकमार्गः, वा (नीया गुरुसंहतिः, जवितव्यमेततंत्रः प्रवर्तितव्यं दानादौ, कर्तव्योदार भगवतां, निरूपणीयः साधुविशेषः, श्रोतव्यं विधिना धर्मशास्त्रं, जावनीयं हायस्नेन, अनुष्ठेयस्तदर्थो विधानेन, अवलम्वनीयं धैर्य, पर्यालोचनया अवलोकनी यो मृत्युः, नवितव्यं परलोकमधानैः सेवितव्यो गुरुजनः व्यं योगपट्टदर्शनं, स्थापनीयं तद्रूपादि मानसे, निरूपयितव्या धारणा, र्तन्यो विशेषमार्गः प्रयतितव्यं योगशुरू, कारयितव्यं जगवद्भुवनविदि लेखनीयं भुवनेशवचनं, कर्तव्यो मङ्गमजपः प्रतिपत्तव्यं चतुः शरणं, तव्यानि दुष्कृतानि, अनुमोदयितव्यं कुशनं, पूजनीया मंत्रदेवताः, क नि सचेष्टितानि, जावनी यमौदार्य, वर्त्तितव्यमु समज्ञानेन ततो जविष्यि साबुधर्मानुष्ठानभाजनता || उपमितिजवमपश्वा कथा.
,
,
ફાગણ, સાંવત ૧૯૬૮ શાકે ૧૮૩૩.
ગુર્જર ભાષાન્તરિત कल्याण मंदिरस्तोत्र
( अनुषा भाषक हामक ) અનુસધાન પૃષ્ટ ૩૨૪ થી. સતતિલકા 7.
નીચે પડ્યા ઉપર કેશ નિરૂપ એવા, જે મર્ત્યમુડ ઝુમણાં કર માંય તેવા; પ્રેર્યાં યમ, પ્રભુ તમારી સમીપ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
>
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
છે ધન્ય ! તેજ ભુતનાધિપ જે ત્રિસ‘ધ્યા, આરાધતાં વિધિ યથા મૂકી અન્ય ધંધા, ભક્તિથી ઉલ્ટસિત રામ શરીર દેશ, હૈ પૂજય પા! પણુ આપ તણાં જિનેશ ! તુ' આ અપાર ભવસાગરમાં જિનેન્દ્રે ! છું માનું હું નથી પડ્યા મુજ કણુ કેન્દ્ર; જો હાય કણ્ગત નામ પવિત્ર મત્ર, આવે શુ'! તે સમીપ સર્પિણી કષ્ટતંગ, ૩૫ માનું છું. નાથ ! મુજ વાંછિત પૂરનારૂ, જન્માંતરે ચરણ સેવ્યું નહિઁ તમારૂ'; તેથીજ આ ભવ વિષે હું થયેા નિવાસ, વાંછિત ભ’જય પરાજયના હુતાશ !
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
૩૪
૩૬
તુ એક વાર પણ દ્રષ્ટ નથી અમેએ, નિશ્ચેજ મેહુ તિમિરાવૃત લેાચનાએ; જોયાં હુંતે કદિ જિનેન્દ્ર, તમેા અમે જો, શું કર્મ બન્ધ ગતિચેાજ અનં ૪ તે ! કણે પડયા છું વળી સેવિત છુ' નિરીખ્યા, કિંતુ ન ભાવથી વિભુ ! મનમાંય પેખ્યા; હું પૂજય! તેથીજ થશે। છુ હું દુ:ખ માપ, “જે ભાવ શૂન્ય કરણી ન ફળે કદાપિ’’ હે નાથ દુ:ખિજન ભકિત સુભાવવાળા, આધીન, શ્રેષ્ટ કા વળી પુણ્ય પાળા; ભકિતથકી પ્રભુ ! નમેલ જનેા સુધારે, કષ્ટાંકુરો તગુજ ઉન્મૂલન પ્રસાર, નિઃસખ્ય સાર ગૃહ ! જે શરણું શરણ્ય ! છે ક્ષીણુ શત્રુ થકી જે પ્રથિતાગ્રગણ્ય; એવુ' લહી ચરણ અંબુજ આપ વદ્ય, હા !!! હું છું વધ્ય કદિ જો પ્રણિધાન વધ્યું. ૪૦ ત્રૈલેાકયનાથ ! વિભુ ! ઈંદ્રનરેંદ્ર જાગેલ છે વિવિધ વસ્તુ તણું રહસ્ય ;
શ્ય !
૩૭
૩૮
૩૯
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ચેતનમાવીને શુદ્ધ ચેતનાની પ્રેરણા.
શુદ્ધિ કરા પ્રભુ ! મને કરૂણા પ્રવાહ ! પીડિતને ભયદ કષ્ટથી રક્ષ નાહ !
જન નયન કુમુદ્દચંદ્ર ! જિવકા મેાક્ષજ પામે, ક
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ને હોય કાંઇપણ નાથ ! જ બ્રહ્મસË, ભકિતતાઝું ફળ મને તુજ પાઇ પદ્મ, તા ઃ શરણ્ય ! મુજ નાથ તમારી સેવા, નિશ્ચે ભવાંતર વિષે ભવમાં અને આ. હે નાથ ! સ’સ્તવ તમારૂં રચે જને જે, આ રીતથી વિધિ સહિત વિચક્ષણેા તે; રામાંચ ક’ચુતિ અંગ વિભાગ રક્ત, તારૂં પવિત્ર મુખ અ’મુજ હાય સત ! ( આર્યા ) સુશેાભિતા સ્વર્ગ લક્ષ્મી ભાગવીને; કલ`કે। દૂરે કરીને,
૪૪
૪૧
For Private And Personal Use Only
૪૨
૪૩
नमस्तस्वज्ञाय.
ॐ चैतनमाळीने शुद्ध चेतनानी प्रेरणा.
[તુ તા ન્યારો થઇને ખેલે છે નારાયણારે—એ રાગ] ચેતન ચતુર સુઘડ માળી નિજ ભાગ સુધા૨ે ૨, ચિત્તભૂમિની વિશુદ્ધિ સૈાથી પ્રથમ સંભાળજે રે. વિષમપણું ટાળી અંતરથી, સમ રીતે કરજે સુનજરથી; સદ્ગુણુ ખીજ અનુકૂલ ખાતર નાખજેરે. ઢાંકી નિરાશ’સતા ધુળે, જ્ઞાન વારિ સિંચા અનુકૂળે; ફૂલે જેમ ગુણાંકુર એમ વિચારજે.
ચૈતચિત્ત ર્
(પછી) એ વિકસે સદ્દગુણુ વનરાજી, નાનાવિધ અનુભવ રસ તાજી; પત્ર પુષ્પ શુભ ગધ સુખે દિલ ઠારો રે.
ચૈતચિત્ત રૂં
સંવર વાડ વિવેકે સારી, કરી રાખજે દઢતા ધારી;
માહાદિક ચારાને નહીં પેસાડજેરે,
એ ટેક.
ચેત॰ ચિત્ત ૧
ચેત॰ ચિત્ત ૪
સમ્યગ્ રત્નત્રયી કુલ લટ્ટીને, ભેટ આપજે શ્રીજિનજીને; 'તથીમી પ્રસન્ન કરી શિવ સાધોરે. શુદ્ધ ચેતના પ્રીતિ ધરીને, પ્રેરે વિશુદ્ધ ભાવ નરીતે; ઠરીને એસે ચેતન એ શિક્ષા લહેર.
ચૈત॰ ચિત્ત પ્
ચેત॰ ચિત્ત દ્
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનધર્મ પ્રકાશ. જૈન સેવક અંતરમાં ભાળે, જોતાં સહજ શિવશ્રી નિહાળે; થાય બ્રહ્મરૂપ અભેદ ભવ માયા તજેર, ચેત ચિત્ત૭
જૈન સેવક ગીરધર હેમચંદ ज्ञानसारसूत्र विवरण. વિઘા ગg (4)
(લેખક સન્મિત્ર કર્પર વિજયજી) અનંતર અકમાં ઉપદિષ્ટ મુનિત્વ યથાર્થ વિઘાત પશિ બુદ્ધિવાળા વિરક્ત પુરૂષને જ સંપજે છે તેથી શાસ્ત્રકાર વિદ્યાઅષ્ટક નિરૂપે છે.
नित्य शुच्यात्मताख्याति-रनित्याशुच्यनात्मसु ॥
अविद्यातत्त्वधीविद्या, योगाचार्यैः प्रकीर्तिता ॥ १ ॥ ભાવાર્થ-અનિય, અશુચિ અને અનાત્મિક પરવસ્તુને નિત્ય, પવિત્ર અને પિતાની લેખવવી એ અવિવાનું લક્ષણ અને વસ્તુને વસ્તુગતયથાર્થ જેવા રૂપમાંહેય તેવા રૂ૫માં બરાબર સમજવી એ વિવાનું લક્ષણ છે, એમ ગાચાર્યોએ શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે. ૧
વિવેચન-દેહાદિક પુદગલે પાણીના પરપોટાની પર અથવા વીજળીના ઝબકારાની પેરે જોતાં જોતાંમાં નાશ પામી જનારા ક્ષણભંગુર છે, પરમ દુગચ્છનિક એવા મળ મૂત્રાદિક અશુચિ પદાર્થોથી ભરેલા છે અને ગમે તેટલા સુંદર વસ્ત્રાલંકારથી મંડિત કર્યા છતાં તેમજ ભાતભાતનાં ભેજનાદિકથી પિગ્યા છતાં કદાપિ પિતાના થયા, થતા કે થવાના નથી. તેજ દેહાદિક પુદ્ગલેને અનાદિ મહ–અજ્ઞાનવશ વતી પણથી કાયમ ટકી રહેનારા–કદાપિ વિણસી નહિ જનારા શાશ્વત માનવા, જાણે ઉત્તમ સુગધી પદાર્થોથી પલા–પવિત્ર હોય એવા લેખવવા, તેમજ આ શરીર મારૂં જ છે અથવા આ શરીર એજ હું છું, શરીર પુષ્ટ થયે હું પુષ્ટ થાઉં છું અને શરીર ક્ષીણ થયે હું ક્ષીણ થાઉં છું એવી મમતા દેહાદિક ઉપર રાખી હરક રીતે તેનું પિષણ કરવામાંજ વબુદ્ધિની સાર્થકતા લેખવવી તેને અતવમાં તત્વ બુદ્ધિરૂપ અવિધા કહી છે. અને શાસ્ત્રકારોએ દેહાદિક જડ પદાર્થોનું જે અનિત્ય, અશુચિ અને અનાત્મિક સ્વરૂપ જણાવેલું છે તે તેવુંજ માનવું અને તેથી વિરક્ત દાની વૈરાગ્યવડે સાર તત્ત્વ ખેંચી લેવા સ્વબુદ્ધિને ઉપગ કરે તેને શાસકારે સહવિધા કહી છે. આ દેહાદિક જડ પદાર્થોમાંથી શી સારી વસ્તુ ખેંચી શકાય ? અર્થાત્ સદબુદ્ધિ ચગે તેને કે ઉપયોગ કરી શકાય? તેનું સંક્ષેપથી અન્યત્ર નિરૂપણ આવી રીતે કરવામાં આવ્યું છે. “તત્વાતવ-સારાસાર-હિતાહિતને વિચાર કરી
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
||*||14-1% 11.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
i
લેવા તે બુદ્ધિ પામ્યાનુ` કુળ છે, ઉત્તમ વ્રત નિયમ આદરી આત્મદમન કરવું' એ આ ફુલ માનવ દેહ પામ્યાનુ ફળ છે, પાત્ર-સુપાત્રનુ` પોષણ કરવું તે પુણ્યપનાતી લક્ષ્મી પામ્યાનુ ફળ છે અને અન્ય જનાને રૂચે એવુ′ હિતકારી મિષ્ટ વચન વદવું એ વાચા પામ્યાનુ' ઉત્તમ ફળ છે એમ સમજવું, ”
મતલબ કે વસ્તુને વસ્તુ ગતે જાણી-નિર્ધારી તેમાંથી સારતત્ત્વ આદરી લેવુ અને અસાર તત્ત્વ તજી દેવુ', એજ સદ્વિદ્યાનુ સાચુ' લક્ષણ અને સવિદ્યાનું સાકપણું સમજવુ. ૧
જે પરમાર્થ સમજીનેજ ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરે છે તેના પરાભવ કરવા મેઢુ પણ સમથ થઈ શકતા નથી એમ શાસ્ત્રકાર જણાવે છે
ww
यः पश्ये नित्यमात्मानमनित्यं परसंगमं ॥
ઇર્સ લવું ન ગનોતિ, ય મોમજ્ઞિમ્બુવઃ ॥ ૨ ॥
ભાવાર્થ-આત્મા નિત્ય અવિનાશી છે, તેની કદાપિ નાસ્તિ થતીજ નથી, સદા સદા તેની અસ્તિતા છે. અને આ આત્માના થતા પર સ’યેાગવિનાશશીલ છે, તેને તા અવશ્ય વિયેાગ થવાનાજ છે, એવા જેતે નિશ્ચય થયા છે તેને મેહ ચારટા છલી શકતા નથી. સદ્વિદ્યાસંપન્ન આત્મા માહુને જય કરી અખંડ સુખ સાધી શકે છે, પણ સદ્વિદ્યા વિહીનને તેા માહુ ચારટા સદા સ‘તાપ્યાજ કરે છે, માટે સાક્ષા થીંએ સદ્વિદ્યાસ‘પન્ન થવા સર્વદા સદુઘમ સેવવે.
વિવેચન—જે મહાનુભાવ જ્ઞાન, દર્શન, ચાશ્ત્રિ, તપ, વીર્ય અને ઉપયાગરૂપ લક્ષણુ વર્ડ લક્ષિત આત્માને નિત્ય-અવિનાશી માને છે અને શરીરપ્રમુખ પરસચેાગિક પદાર્થાને અનિષ્ટ લેખે છે, તેના પરાભવ મેહ કરી શકતા નથી, જેમ જાતિવ’ત રત્નની ચૈાતિ રત્નથી ન્યારી રહેતીજ નથી તેમ જ્ઞાનાર્દિક ગુણ્ણા આમાથી ન્યારા રહે. તાજ નથી પણુ આત્મામાંજ સદા કાયમ રહે છે. જેમ ખાણુમાંના હીરા ધૂળથી ઢંકાચેલા હાય છે-માટીથી ખરડાયેલા હાય છે તેથી તેને શુદ્ધ કરવાની તે જરૂર પડે છે જ. જ્યારે પ્લીજન્ય તેમની સધળી મલીનતા જતી રહે છે ત્યારે સત્તાગત રહેલી સ્વભાવિક જ્યોતિ પ્રકાશી નીકળે છે, તેમ આત્મામાં સત્તાગત રહેલા અનંત જ્ઞાનાક્રિક ગુણ્ણા વિવિધ કર્મના આવરણુવડે ઢંકાયેલા હોવાથી પરમ નિપુણુ જ્ઞાની પુરૂષોએ બતાવેલા ઉપાયાનુ' જ્યારે યથાવિધ સેવન કરવામાં આવે છે ત્યારે સત્તાગત રહેલા આત્માના સમસ્ત ગુણેા સારી રીતે પ્રકાશી નીકળે છે. સત્તુપાયના સેવનવડે પૂર્વે પણ અનેક મહાશયે એ આત્મામાં સત્તાગત રહેલી સકળ સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી છે. તેમ અત્યારે અને હવે પછી પશુ જે કોઇ ભન્ય જના તેવાજ પવિત્ર લક્ષથી સદુંપાયનું સેવન કરે તે પશુ તેવીજ રીતે પાતામાંજ કૉવરણથી ઢંકાઇ રહેલા સકળ સદ્ગુ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩, ૧૧૫ પ્રકારા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
@ાને પ્રગટ કરી શકે છે. અનાદિ અજ્ઞાન યેાગે જીવ જ્યાંસુધી શરીરાદિક ક્ષણ વિનાશી પદાર્થો ઉપરની મૂર્છા-મમતા તજતા નથી ત્યાંસુધી પૂર્વોક્ત સદુપાય તેને હાથ આવતા નથી તેથી તે બાપડા અજ્ઞાની જીવ વારવાર મેહવડે અનેક પ્રકારની વિડ’ખના પામ્યાજ કરે છે.
જેના ઘટમાં સદ્ભાગ્ય ચેગે સહુજ કે કેાઇ સદ્દગુરૂના અનુગ્રહથી વિવેકદીપક પ્રગટયા છે, જેથી પોતે પેાતાની અહિંદ ભૂલને સમજી સુધારવા શક્તિવાન થયા છે તેનાથી માઠુજ પાતે ડરતા રહે છે. ૨
સહિયેકવત પરવસ્તુમાં મુંઝાતાજ નથી તે કહે છે. तरंगतरां लक्ष्मी-मायुर्वायुवद स्थिरम् ।। अधीरनुध्याये-दभ्रवद जंगुरं वपुः ॥ ३ ॥
–
ભાવાર્થ –નિર્મૂળ બુદ્ધિવાળા આત્મા લક્ષ્મીને જલતર'ગની જેવી ચપળ લેખે છે, આયુષને વાયુનો જેવું અસ્થિર લેખે છે અને શરીરને શરદના મેઘની જેવુ' ક્ષણભ’ગુર લેખે છે. એવી અસ્થિર પરવસ્તુમાં વિવેકવાન મુંઝાતેા નથી.
વિવેચન-સદ્વિવેકડૅ જેની બુદ્ધિ પુષ્ટ નિર્માળ અસ્ખલિત છે તે ઈંદ્રની સાહેબીને તેમજ ચક્રવતી અને વિદ્યાધરાદિકની ઋદ્ધિને સમુદ્રમાં ઉઠતા કલ્લેાલની પેરે ચાંચળ -જોતા જોતામાં વિયુક્ત થઈ જનારી જાણે છે અને લક્ષ્મીનું એવું ચ’ચળ પણુ જાણી ને તેના ઉપર મૂર્છા-મમતા નહિ રાખતાં તેને વિલ`બ વગર સદુપયેાગ કરી લે છે. આયુષ્યને પત્રનની જેમ જલદી પસાર થઇ જતુ' જાણીને જેમ તેની સફળતા થવા પામે. તેમ પ્રમાદ રહિત પ્રવર્તન કરે છે, અજળીમાં રહેલા જળની જેમ આયુષ્ય જોતાં જોતાંમાં પૂરૂ થઇ જાય છે એમ સમજી આત્મ સાધન કરી લેવામાં સુજ્ઞ જતેા આળસ કરતાજ નથી. ફક્ત માહુ-મૃઢ અજ્ઞજને જ સ્વહિત સાધનની પેક્ષા કરે છે. વિવેકી જના તેવી ઉપેક્ષા કરતાજ નથી, કેમકે તેએ તે ઉદ્દામ એવા માનવ દેહની કિંમત સમજે છે. જે મૃજના સ્વદેહનુ' દમન કરી લેવાને બદલે મેહુ જે વડે તેનું જ પાણુ કરવા અનેક પ્રકારના પાપાર બ સેવે છે તેમને પણ તેવી રીતે પાષણ કરાયેલા દેહ અંતે કઇ પણુ સહાયભૂત થતા નથી. દેહુ ઉપર ગમે તેટલી સુર્છા-મમતા છતાં કાચી માટીના ઘડાની જેમ અથવા કાચની શીશીની જેમ તેને વિષ્ણુસતાં વાર લાગતીજ નથી. તેનું સ ંરક્ષણ કરવા ગમે તેટલા ઉપાય ચૈાયા છતાં ક્ષણવારમાં તેના ક્ષય થઈ જાય છે ત્યારે મનના મનેારથ મનમાંજ રહી જાય છે એમ પ્રગટ નેતાં છતાં મૃઢજને મધની પેરે આગળ કશું દેખીજ શકતા નથી ત્યારે જ્ઞાની વિવેકી જતે તે ઉક્ત દેહનુ' દમન કરી આત્મ સાધન કરી લેવા ચૂકતા નથી. તે પૂર્વ પુણ્ય ચેગે પ્રાપ્ત થયેલી આ માનવ દેહાર્દિક સામગ્રીને ગરદનામેલની જેમ ક્ષણભ ંગુર લેખે છે, કહ્યું છે કેઃ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નાનસાર વિવરણ.
૩૬૬ આતમ શાને મગન જે, સૈ સબ પુદગલ ખેલ; ઈજાળ કરી લેખ, મીલે ન તહ મન મેલ.” * જ્ઞાન વિના વ્યવહારકે, કહા બનાવત નાચ; રત્ન કહે કેઉ કાચ, અંત કાચ સે કાચ.” રાચે સાચે ધ્યાનમેં, જાચે વિષય ન કેય; નાચે માચે મુગતિરસ, આતમજ્ઞાની સેય.”
જે મહાનુભાવ આત્મજ્ઞાન (અધ્યાત્મ) રસિક હોઈ રાગ દ્વેષ રહિત-સમભાવી છે તે સઘળી સાંસારિક માયાને ઈન્દ્રજાળ તુલ્ય ગણી તેમાં લપટાતું નથી પરંતુ તેથી ન્યારાજ રહ્યા કરે છે. આત્મજ્ઞાન ( અધ્યાત્મ લક્ષ) વગર અજ્ઞાનતા ભરેલી ગમે તેટલી બાહા કરણ કરવામાં આવે તેથી આત્મકલ્યાણ સાધી શકાય નહિ. ત્યારે તેજ કરણ જે અંતરલક્ષ (ઉપયોગ) સહિત કરવામાં આવે છે તેથી સહેજે વહિત સધાઈ શકે છે. અંતરલક્ષ વગરની શૂન્ય કરણ કેવળ કાચના કટકા જેવી નિર્માલ્ય છે ત્યારે અંતરલક્ષ સહિત કરાતી કરણી રતનની જેવી અમૂલ્ય છે. એમ સમજીને જ અધ્યાત્મરસિકજને વિષય કષાયાદિકને વશ કરવા (જીતવા ) રૂપ અંતરંગ શિયા સાધે છે. મતલબ ગમે તે કરણ કરતાં તેમનું મૂળ લક્ષ આત્માના અનાદ્િ દે ટાળવા અને સત્તાગત સદગુણે પ્રગટ કરવા તરફ જ રહેલું હોય છે, તેથી જ તેમની સઘળી ક્રિયા સફળ ગણાય છે. તેઓ કદાપિ કેવળ લોકરંજનાથે ગતાનુગતિક પણે વર્તતા નથી. તેમની કરણ અતિ ઉચ્ચ આકાયથી શિષ્ટાચાર અનુસારે જ પ્રવર્તે છે. તેથી તેની અનુમોદના કરનાર પણ સુખી થઈ શકે છે. જે ખરા આત્મજ્ઞાની (અધ્યાત્મી) પુરૂષ હોય તે માઠા સંક૯પ-વિક૯પ કરતા નથી, પરંતુ તેવા સંક૯પ વિકપને શમાવી દઈ નિર્વિકપ દશાને પામવા માટે સદા શુભ ધ્યાનજ ધ્યાવે છે. પાંચે ઈદ્રિઓને મન સહિત કબજે કરવા પ્રયત્નશીલ હોય છે. પ્રારબ્ધયેગે પ્રાપ્ત સુખ દુઃખમાં સમભાવે વર્તે છે. સંતોષવૃત્તિથી નાના પ્રકારનાં વિષયસુખની અભિલાષા કરતા નથી તેમજ ગમે તેવાં આકરા કચ્છમાં પણ પિતાની પ્રકૃતિ બગડતા નથી. મતલબ કે કેઈની કશી દીનતા કરતા નથી પરંતુ અદનપણે યથાપ્રાસમાં સતેજ ધારે છે. તેમની વૃત્તિ (લક્ષ) દેવળ મોક્ષ તરફ જ વળેલી હોય છે. તેથી જેમ જન્મ મરણના ફેરા ટળે તેમ નિકામપણે (આ લેક તેમજ પરક સંબંધી પુદગલિક સુખની પ્રડા રાખ્યા વગર) પ્રમા રહિત પવિત્ર રત્નત્રયીનું યથાવિધ આરાધના કરવામાંજ અહેનિશ ઉજમાળ રહેછે. એવા તત્વવેદી મુમુક્ષુ મહાપુરૂષની બલિહારી છે. તેવા આયામરસિકજાવડે જ આ પૃથ્વી રત્નગી ગણાય છે. પરંતુ જેઓ તત્વજ્ઞાન રહિન જડમતિ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જના છે તે તા સ્વદેહાર્દિક જડ પદાર્થોમાંજ મુંઝાઇ સ્વકર્તવ્ય કથી વિમુખ રહે છે તેમજ તેવા તેમનેા પડેલા અભ્યાસ ભવાંતરમાં પણ તેમને આડે આવે છે, જેથી દેહાદિક ઉપર લાગેલી મૂર્છા ટળી શકતી નથી એમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે, शुचीन्यप्यशुचीकर्तुं समर्थेऽशुची संनवे ॥
देहे जलादिना शौच-भ्रमो मूढस्य दारुणः ॥ ४ ॥
ભાવાર્થ-અપવિત્ર એવા ની તથા રૂધિર વિગેરેથી જેની ઉત્પત્તિ છે અને અશુચિમય હાવાથી પવિત્ર વસ્તુને પણ અપવિત્ર કરી નાંખે છે એવા દેહને જળ વિશેરેથી સાફ કરવાના પ્રયાસ ગમે તેટલે કરવામાં આવે તેપણું તે સ` નિષ્ફળજ થાય છે, છતાં મૃઢ લેાકાતે દેહ શોચ કરવાના મોટા ભ્રમ લાગેલેા હૈાય છે, તેથી અશુચિમય દેહને સાફસુફ કરવા અહેાનિશ યત્ન કર્યા કરે છે. ૪. વિવેચનો ઊંડી આલેચના કરી જેવે તા સમજી શકાય એમ છે કે આ આદારિક તેડું, પિતાનાં વીર્ય અને માતાનાં રૂધિર રૂપ અશુચિથીજ ઉત્પન્ન થાય છે એટલુજ નહિ પરંતુ ગમે તેવાં સુંદર વસ્ત્ર વિલેપન તથા પાન ભાજન વિગેરે પણ તેના સ'સથી અશુચિમય બની જાય છે. એવા અશુચિથી ભરેલા ગ્રુહુમાં અજ્ઞાની જીવ મુંઝાઇ, નહિ કરવાનાં પાપકર્મ કર્યાં કરે છે. તેની ખાતર અનેક જાતના આરંભ સેવીને જાત જાતના ભાજન રસાયણુ પ્રમુખ તૈયાર કરી-કરાવીને તેનુ પેષણ કરે છે. ભાતભાતનાં વએ અલકાર પ્રમુખથી તેને શણગારે છે. વિવિધ પ્રકારના સ્નાન વિલેપન પ્રમુખથી તેની સુશ્રુષા કરે છે. પર`તુ ક્ષગુવારમાં છેહ દઉં જનાર, અનેક પ્રકારનાં રાગથી આકુળ અને અશુચિમય હાઇ અશુચિ ભરેલા મળતેજ શ્રવતા એ દેહને જળથી ધોઇ સાફ કરી પોતે પવિત્ર થાયછે એવા ભારે મહેાટ। ભ્રમ મૂઢ જતેને લાગેલે છે. એવા પ્રકારના પરમાર્થાંશૂન્ય દ્રવ્યશાચ તે જળચર જીવે પણ અનેકશ: કરે છે તેથી કશુ' આત્મ કલ્યાણ સાધી શકાતું નથી. આત્મકલ્યાણુ તે ભાવશાચ વડેજ સધાયછે એમ શાસ્ત્રકાર સ્પષ્ટ પણે સમજાવે છે. यः स्नात्वा समताकुंके, हित्वा कश्मजं मलम् | પુનન યાતિ માહિયં, સોડસરામા પઃજીવિઃ || ૬ | ભાવાર્થ-ખરેખરા પવિત્ર શાચના અથીએ સમતા રસના કુ’ડમાં સ્નાન કરીને સવ પાપમલના ત્યાગ કરી પાવન થવુ', જેથી પુનઃ મલીન પણું થાયજ નહું. પૂર્વ મહાપુરુષાએ આવેજ ઉત્તમ શાચ પેાતે સેવી સને હિત માટે ખતાન્યે છે, તે મુજબ જે વર્તે છે તે પરમ પવિત્ર મહાપુરૂષોની ગણનામાં આવે છે, ૫. વિવેચન–રાગ દ્વેષરૂપ કષાય-તાપને સમાવી શાન્ત કરી આપનાર શમામૃતથી ભરેલ સમતાકુંડમાં ભાવ-સ્નાન કરી જે મહાનુભાવ પેાતાનાં ભવ ભવ સ
સચિત અશુભ કર્મ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાનસાર સૂત્ર વિવરણું. મળને જોઈ નાખે છે તે પરમાર્થથી પવિત્ર થયેલ પુણ્યાત્મા ફરીને મલીન ભાવ પાર જ નથી. શાસ્ત્રમાં પિતાપિતાના અધિકાર પરત્વે યોગ્યતા અનુસાર)ધર્મ સાથે મર્યાદા બતાવી છે તેથી જે કે મલીનાર ભી (અનેક પ્રકારના પાપારંભમાં રક્ત)એ ને દ્રવ્ય સ્નાનની આજ્ઞા (સંમતિ) આપેલી છે પરંતુ તે દેવાધીદેવની પૂજા નિ તેમજ અતિથિ-અણગાર (નિગ્રંથ-મુનિરાજ) ની સેવા ભકિત નિમિત્તેજ. એટલે ગૃહસ્થે ઉક્ત દ્રવ્ય શોચ કરતી વખતે પિતાને પવિત્ર ઉદ્દેશ લક્ષમાં રાખીને જ તે પ્રાયઃ અન્ય જીવે ઉપર (વિનાશ) ન થાય તેમ જણા સાચવવી ખાસ જરૂ છે. જેમાં સ્નાન કરતી વખતે જયણાની જરૂર છે તેમ તદનંતર પ્રભુ પૂજામાં પ્રવત તે નિમિત્ત વપરાતાં પુપ જલાદિકમાં પણ બહુજ જ્યણા સહિત વર્તવાની જરૂર ભાવ વૃદ્ધિ માટે પ્રભુ અંગે કે પ્રભુ પાસે કવામાં આવતાં દ્રો પૈકી કઈ ૫ સચેતન દ્રવ્યને અશક્ય પરિવારને ટાળી કિલામણ ન ઉપજે તેવી અને તેટલા પૂર સંભાળ રાખવાની ભાવભીરૂ ભક્ત-ગૃહસ્થની ખાસ ફરજ છે.
ઉક્ત રીતે પ્રભુ ભકિત નિમિત્તે વાપરવામાં આવતાં દ્રવ્ય પણ દ્રવ્ય ભાવે શુદ્ધ જઈએ. એટલે કે તે દ્રવ્ય સરસ સુંદર ખુશબેદાર અને તાજાં શુદ્ધ કરે જોઈએ પરંતુ જેવાં તેવાં મલીન તેમજ જવાકુ ન જોઈએ. તેમજ ન્યાય યુક્ત બા વસાય વડે પેદા કરેલાં દ્રવ્યથી મેળવેલાં ભાવ શુદ્ધ હોવાં જોઈએ.
એવી રીતે સંપત્તિ-સાધન અનુકૂળ સગાનુસાર વિવિધ દ્ર પ્રભુ પૂજા વિરચી ગૃહસ્થ પણ મુખ્ય લક્ષ ભાવ શોચ (ભાવ પૂજા) તરફજ દેરવે વાનું છે. સાચા દિલથી પ્રભુની સ્તુતિ કરી તે નિષ્કારણ બંધુએ જગતના કયા અર્થે કરેલી આજ્ઞાઓનું યથાશક્તિ પાલન કરવા આપણાથી બનતું કરવું જોઈએ જગતના સર્વ જી સાથે વૈર-વિધ ટાળી મૈત્રીભાવ રાખવે, સદ્દગુણીને સદગુણે દેખી સાંભળી દીલમાં પ્રમુદિત થાવું, દીન અનાથજને ઉપર તેમજ ધંધામાં સીધા સાધમ જનેઉપર દ્રવ્ય ભાવથી કરૂણા ભાવ રાખે, તેમજ દેવગુરૂના પણ નિંદા નિષ્કર પરિણામી મહા મૂઢ મતિ અને ઉપર મધ્યસ્થ ભાવ રાખ,તેમનાં તેવી અકૃત્યથી તે અવશ્ય દુઃખી થશે જ એમ સમજી કર્મથી કચરાયેલા તે પામર પ્રાણી ને ઓ ઉપર રસ ન કરવી, તેમજ પા૫ વૃત્તિમાં આસકત એવા તેમની સાથે રાગ પણ ન જેડ. તેમનાથી ઉદાસીન રહેવું. એવી રીતે ભાવના ચતુષ્ટયનું આલંબન લઈ ગૃહસ્થ પણ ગૃહસ્થગ્ય ધમાચરણ કરવું અને અનાદિ પા૫ અભ્યાસને પરિદ્વાર કર-તેમ કરવા બનતે પ્રયત્ન કરે એ પ્રભુની ભાવ પૂજા (ભાવ ઊંચ) ગુહસ્થ આશ્રી સમજવી.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.મુનિરાજને તે સમસ્ત પરબ્યાપારના પરિદ્વાર પૂર્વીક પગ મહાવ્રતનુ યથાવિષ સેવન કરવું, પાંચે ઇંદ્રિયાનુ દમન કરવુ, ક્રોધાદિક કષાયાના જય કરવા અને મન વચન કાયાને કાબુમાં રાખવા રૂપ સ` સયમનુ' સારી રીતે પાલન કરવું; સમજ સદ્ગુરૂની આજ્ઞા અનુસારે પ્રવતવું, આપમતિથી આજ્ઞા વિરૂદ્ધ ન ચાલવું એજ ભાવપૂજા કહી છે. ક્ષમાદિક દશવિધ યતિધર્મનુ યથાવિધ પાલન કરતાં સ મતાવંત સાધુએ છેવટે સકળ કમ ના સથા ક્ષય કરી પરમ પવિત્ર બને છે. ગમે તેના પરિસદ્ધ ઉપસર્ગોમાં પણ અડગ રહી અદીનપણું સ સહન કરનારા મહાનુભાવ મુનિજના મહાવીર પરમાત્માની પેઠે તે પેાતાના આત્માને કર્યું-આવરણ રહિત કરી જયાં જન્મ જરા અને મરણુ સબધી લેશ માત્ર પીડા નથી એવી પરમ પવિત્ર પદવી પામે છે. તેવા પરમ પવિત્ર આત્માએનુ' અમને સદાય શરણુ હો ! પ્રાતઃસ્મરણીય તેમના નામ પણ પવિત્રજ છે. તેમના પવિત્ર ચરિત્રનુ' વારંવા૨ સ્મરણ કરી અનુકરણ કરનાર ભાવિત આત્મા સ્વવીચૌલાસથી કર્મ કલ કને દૂર કરી પરમાનંદ પદને પામી શકે છે. મતલખ કે અંતર શુદ્ધિથી સકળ સિદ્ધિ સંપજે છે, તેથી આત્મકલ્યાણ સાધવા ઇચ્છનારે તે તરફ ખાસ લક્ષ રાખવાની જરૂર છે, આત્મજ્ઞાનવડે તેવુ લક્ષ થવુ` સુલભ હાવાથી હરહંમેશ આત્માર્થી જનાએ તેના પરિચય રાખવા ોઇએ.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કેટલાક મુગ્ધજને કહે છે કે જાણપણા કરતાં અજાણપણામાંજ ફાયદા છે, તે તેમની વાત મિથ્યા છે. કારણકે અજ્ઞાનવšજ જીવ સખ્ત કર્મના ખધ કરે છે અને જ્ઞાનવડે તે કર્માંથી મુક્ત થાય છે. એમ શાસ્ત્રકાર જણાવે છે,
आत्मबोधो न वः पाशो, देहगेहधनादिषु ||
यः क्षिप्तोप्यात्मना तेषु, स्वस्य बंधाय जायते ॥ ६॥
ભાવાર્થ-~~♥એ દેહ્રાકિ પર વસ્તુએમાં મમતા ખાંધે છે તેએ ખાપડા પાત્તેજ ખધાઇ જાયછે, એમ સમજીને સુવિવેકી જનેા પરવસ્તુએમાં આસકિત ધારતા નથી,
વિવેચન-ડે ભત્ર્યજના ! આત્મજ્ઞાનવડે તમે ખંધાશે। નહિં પરંતુ બંધનથી મુક્ત થઇ શકશે, કેમકે આત્મજ્ઞાનવડેજ સ્વપરની યથાર્થ ઓળખાણુ થઇ શકે છે, જેથી અનુપયેગી પરવસ્તુના પરિહાર કરીને જીવ આત્મયોગી વસ્તુ તત્ત્વને સ્વીકાર કરી લે છે. શાસ્રકારે પેાતેજ સમાધિત ત્રમાં કહ્યુ` છે કે
• કેવળ આતમ એધ હૈ, તામેજિનકુ મગનતા,
પરમારથ શિવ પ થ; સાહિ ભાવ નિગરથ ’
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચું મોક્ષમાર્ગદર્શક અને સાધક માત્ર આત્મજ્ઞાન જ છે. આ વગર ખરા મેક્ષ માર્ગની યથાર્થ સૂઝ પડતી નથી તેથી તે માર્ગ તન મન : ળાતું જ નથી. એ આત્મજ્ઞાનમાં જે મહાનુભાવ નિમગ્ન થયેલ છે, થાવસ્તુ પર , (મેહ માયા) થી મુકત થયેલ છે તે જ શુદ્ધ સાધુ નિગ્રંથ છે. આત્મજ્ઞાન rs 2. કેવળ શુકપાઠીને તે શાસ્ત્રકાર પર સાધુની ગગુનામાં ગાતા જ નથી. આ વગરના પામર પ્રાણીઓ પગલે પગલે (ક્ષણે ક્ષણે) મેહુ માથામાં મુંss " નવાં કર્મથી બંધાયાજ કરે છે. તેથીજ પરિશુમે દેડ, ગેડ અને ધનાદિક '' ઘેમાં મિથ્યા મમતા બાંધી બાંધીને ભવ ભવમાં ભમી ભમી તે બહુ દુઃખી કરે છે. માટે આત્મજ્ઞાન બંધનકારક નથી પરંતુ આત્મજ્ઞાન જ છે. અને તેથી અજ્ઞાન–અંધકાર દૂર કરવા માટે અહેનિશ આત્મજ્ઞાન સંપાદ, જી. " વાને દઢ પ્રયત્ન કરે જોઈએ; એમ સહેજે મિદ્ધિ થાય છે. વળી વિદ્વાન પુરૂ અનુવભરસ ચાખે છે તેનાથી અજ્ઞાન જ બનશીબ જ રહે છે તે શામક છાં બતાવે છે.
મિલો પુરૂષાર્થીના–પરંપારિજા .
વિભાગપરિણામેન, વિવાનુકૂવ | ક | - ભાવાર્થ-વિદ્વાન પુરુ જ્ઞાન ચક્ષુ થી સર્વ પદાર્થને સ્વભાવમાં જ રહે છે સંયુકત વાતુને વિગ થાય છે, પશુ કોઈ વસ્તુ પિતાને મૂળ ભાવ તજી દે નથી, એમ જ્ઞાની પુરુષ સાક્ષાત અનુભવી પિતે સર્વસ્વ ભાવમાંજ સ્થિત રહે છે. તે તેષને તજી સર્વત્ર સમભાવથી અનુવર્તન કરનારાજ વિદ્વાન ગણુાય છે,
વિવેચન-એક ક્ષેત્રાવગાહી (એકજ આકાશ પ્રદેશમાં આવી મળી રહેલાં) મૂ છે; અધર્મ જીવ અને પુગલ દ્રવ્ય પિતપોતાના સવભાવમાં સદાય સ્થિત રહે છે તે કદાપિ પિતાપિતાને સ્વભાવ તજતાજ નથી એમ તવસે સારી રીતે સમજે છે. તે કે સંગિક વસ્તુને વિગ તે થાય છે તે પણ તે પિતાને મૂળ રભ છે તજી દઈ ૫ર સ્વભાવ ગ્રહી લેતા નથી એમ સમજી અનુભવ સદ્ધિ જેનારા જ્ઞાની પુરૂ અનુપયોગી પરવતુમાં આસકત બની રવ વર્મા (પિતાના મૂળ ધર્મ ) ને ભૂલી જતા નથી. ગમે તેવા સંગમાં ૫ નોર પુરૂષે પિતાનું મળ નિશાન ચૂકતા નથી. તેજ ખરા જ્ઞાની છે. અનાદિ અજ્ઞાત નાશ કરી જ્ઞાની પુરૂ કે ઉત્તમ લાભ હાંસલ કરી શકે છે એ શાસ્ત્રી
બતાવે છે.
अविद्यातिमिरध्वंसे, शा विद्यामनशा ।। पश्यन्ति परमात्मान-मात्मन्येव हि योगिनः ॥ ८ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભાવાર્થ-સદ્ધનરૂપી અ ંજનશલાકા (સલી)થી અવિવેકરૂપી અ`ધકાર નષ્ટ થયે છતે ચેગી પુરૂષા પેાતાના ઘટમાંજ પરમાત્માને સાક્ષાત્ દેખે છે, સદ્વિવેકવાન યેગી સર્વ વિભાવને દૂર કરીને પરમાત્મભાવને સાક્ષાત્ અનુભવે છે.
વિવેચન-અતત્ત્વમાં તત્ત્વબુદ્ધિરૂપ અનાદિ અજ્ઞાન દૂર કરવા ભાગ્ય વશાત્ સત્ સાધન-સદ્ગુરૂ પ્રમુખની ોગવાઇ મળી આવી હોય ત્યારે પ્રમાદાદિક તેર કાઠીયાને દૂર કરી વિનય બહુમાન પૂર્વક શ્રી જિનેશ્વર પ્રણીત શાસ્ત્રનુ યથાવિધિ શ્રવણુ અને મનન કરવામાં આવે તે જ્ઞાનના પરાક્રમથી અજ્ઞાન અંધકાર સહેજે દૂર થઇ શકે અને અધિક નીચેÎાસ વડે શાસ્રનિર્દિષ્ટ સત્ય માનું શુદ્ધ સયમ ધર્મનુ' સેવન કરવામાં આવે તે તેથી જીવનાં અનાદિ કમ આવરણ દૂર થવા પામે અને પરિણામે પેાતાના આત્માનું શુદ્ધ સ્ફટિક સટશ (રાગાહિઁક દોષ વર્જિત નિર્વિકાર) સ્વરૂપ પ્રગટ થઇ શકે, મહેલની સીડીની પેરે ગુણસ્થાનક શ્રેણુી ઉપર જીવ પુરૂષા ચેગે અનુક્રમેજ ચડી શકે છે. ભવ્ય જનને સર્વ અનુકૂળ સાધન મળતાં તેવો ચૈાગ્યતા પ્રાપ્ત થઇ આવે છે, ચેાગ્યતા. વતના સ` પુરૂષાર્થ લેખે પડે છે.તેથી તથાપ્રકારની યેાગ્યતા સપાદન કરવા અનુકૂળ સાધન-સામગ્રી પામીનેપ્રમાદ કરવા ઘટને નથી. મનની ક્ષુદ્રતા અને કઠોરતાદિક દૂર થતાં તેવી યાગ્યતા પામવી સુલભ થાય છે. સુવિનીતપણાથી સદ્વિદ્યા, સદ્વિદ્યાવડે સમ્યક્ત્વ, સમ્યક્ત્વ વડે ચારિત્ર ધર્મની પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે. એવી રીતે સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર રૂપ રત્નત્રયીની પ્રાપ્તિ વડે પરમાત્મ સ્વરૂપ સેહેજે પ્રકાશે છે. પ્રતિશમ્
तीर्थयात्राप्रसंग ગ'તાકથી ચાલુ.
જે જે પ તાની ઉપર તીર્થંકર ભગવ ́ત અથવા ઉત્તમ મુનિમઠુારાજા સિદ્ધિ પદ્મને વર્યાં છે તે તે તેની ઉપર એક અથવા તેથી વધારે સ`ખ્યામાં જિનચૈત્યા બધાવવામાં આવેલા હેાત્રાથી તે તીસ્થાન ગણાય છે અને તેની યાત્રા માટે અનેક ઉત્તમ જીવી સાંસારિક કાર્યમાંથી અવકાશ મેળવીને આવે છે. તીથ યાત્રાના લાભની સાથે ત્યાં ખીજા પણ અનેક લાભે! મળી શકે છે તેનુ' દિગ્દર્શન આ લેખના પ્રાર'ભમાંજ કરાવવામાં આવેલ છે,
એવા તીર્થં સ્થળાની જેમ જે શહેરમાં સ'ખ્યાખધ જિનાલયેા હાય છે તે શહેરા પણ યાત્રાસ્થળેાજ ગણવા લાયક છે. સ`સારમાં નિમગ્ન અને દ્રશ્યસ'ચયમાં આસકત જૈન ધુએએ પેાતાના દ્રવ્યના એવા શહેરાની અંદરજિનચૈત્યેા ખાંધીને સદુપયોગ કરેલા હોય છે, આ ગુજરાતમાં અમદાવાદ, પાટણુ, ખ‘ભાત અને સુરત
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એ ચાર શહેરો ઘણી મોટી સંખ્યામાં જિનચૈત્ય ધરાવે છે. હાલમાં આ ચારે શહેરમાં પ્રા દરેક જિનચે આરસથી, રંગ પરથી તેમજ કેટલાકને છણે દ્વાર કરીને એવા સુંદર બનાવવામાં આવ્યા છે કે તેમાં પ્રવેશ કરતાં અને દર્શને કરતાં પરમ આહાદ થાય છે. તે સાથે એવા ઉત્તમ કાર્ય માં પિતાના દ્રથને સ દુપયોગ કરનારની સહેજે અનુમોદના થાય છે. આ સમકિતને નિર્મળ કરવાનું પરમા સાધન છે તેથી તેને લાભ લેવા સુજ્ઞજનબંધુઓએ અવસર મળે ચૂકવું નહીં
સુરત, આ શહેરમાં સંખ્યાબંધ જિનચૈત્ય છે. તેને મોટો ભાગ ગોપીપુરામ અને વડા ચાટામાં છે. તેની અંદર કેટલાક લે તે અત્યંત રમણિક છે. તેના જરા દૂર આવેલું ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથજીનું મંદિર બજ સુંદર છે. તેને જે
દ્ધાર કરવામાં આવેલ હોવાથી તેની રમણિકતામાં વૃદ્ધિ થઈ છે. તદ્ધિા કરતાં તેની અસલ ખુબી જે કાઇની અંદર મેટા ખર્ચે સુંદર કેતરકામ કરી બતાવેલી છે તે કાયમ રાખવામાં આવી છે. તેમાં સારું ડહાપણ વાપર્યું છે, કા રણકે કાષ્ટની અંદર એવી કારીગરી હાલમાં કવચિત જ જોવામાં આવે છે.
- સુરત શહેરની સાથે સંબંધ ધરાવતા કતારગામની અંદરનું મહાન ચિસ્ય બ હજ આનંદ આપે તેવું છે. લાઈન્સમાં આવેલું સુંદર અને નવી ઢબછબર્થ બાંધેલું અદ્દભુત ચંય ખાસ દર્શન કરવા લાયક છે. શહેરની અંદરના દેરાસરે પણ સુંદર છે. તેની અંદર પણ હાલમાં સુધારા વધારા સારે થયેલ છે.
લાઈન્સની અંદર આવેલા દેરાસરમાં વિજળિક રોશની દાખલ કરેલી છે, હું રોશનીથી દેરાસર રાત્રિને વખતે બહુ રમણિક લાગે છે. આ રોશની દાખલ કરવા લાયક છે કે કેમ ? તેને માટે તેમાં લાભ હાનિ શું શું છે તે બતાવનારો લેખ ખાસ જુદે લખવા વિચાર હોવાથી અહીં તે વિષે વારે લખવામાં આવતું નથી
જઘડીઆ. સુરતને ભરૂચની વચ્ચે અંકલેશ્વર સ્ટેશનથી નાંદોદ રેલવેને એક જુર ફાંટે કાઢવામાં આવ્યા છે. તેની અંદર જઘડી આ સ્ટેશન છે, અંકલેશ્વરથી ૨૮ ફી માત્ર રૂ૦-૩-૬ બેસે છે. સ્ટેશનથી ગામ સુમારે એક માઈલ જેટલું દૂર છે ત્યાં દેરાસર શિખરબંધ બહુજ રમણિક બાંધેલું છે. તેની ફરતી જોયણીની જેમ ધા
શાળ બાંધવામાં આવી છે પરંતુ તેને આગળને દર્શન ભાગ બહુ સુંદર છે ખાવવાળે ખાસ પથ્થરની કમાનથી બાંધવામાં આવેલો છે. આ રાજપીપળ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્ટેટને મહાલ છે. તેના તરફથી થાણદાર ત્યાં રહે છે. વ્યાપાર રોજગાર પણ ઠીક ચાલે છે. પિસ્ટ વિગેરેની સગવડ છે.
આ ગામની અંદર પ્રથમ સંવત ૧૯૨૨ની સાલમાં હાલમાં સ્ટેશન છે તેની પાસેના ખેતરમાંથી શ્રી ષભદેવજીના અદ્ભૂત બિંબ નીકળ્યા હતા. સાથે ચક્રેશ્વરી દેવી પણ નીકળ્યા હતા. જિનબિંબ સુમારે ૧પ ગજની ઉંચાઈના છે. સં. પ્રવિરાજાને સારો છે. આ બિંબ એવા સુંદર છે કે તેના દર્શન કરતાં પરમ
હદ ઉત્પન્ન થાય છે. તેને અનુભવ દર્શન કરનારને જ થઈ શકે તેમ છે. * આ બિંબ નીકળ્યા તે વખતે રાજપીપળા સ્ટેટના રાજાએ પિતે જિય બંધાવી તેની અંદર સંવત ૧૯૨૮ના માહ વદિ ૫ મે પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. ૫રંતુ તે ચેત્ય કારીગરની બેદરકારીથી અથવા તેવાજ બીજા કારણથી એવું બંધાયું કે તે થોડા વખતમાં જીર્ણ થઈ ગયું, પછી કેટલાક પ્રયાસથી રાજ્યની મંજુરી મળવી એ કાઢી નાખી નવું ચિત્ય તમામ પથરનું શિખરબંધ બાંધવામાં આવ્યું અને તેની અંદર સંવત ૧૫૯ના વૈશાક શુદિ ૪થે પ્રતિષ્ઠા કરવામાં આવી. આ મુહર્ત એવું સુંદર નીવડયું કે જેથી વિપરદિન પ્રતાપ વધ ચાલ્યા. યાત્રાળુની સંખ્યા વધારે આવવા લાગી અને આવક પણ સારી થવા લાગી. એટલે દેશર ફરતી ધર્મશાળા પણ ઘણી સુંદર બાંધવામાં આવી. તેની અંદર બીજી ધર્મશાળાઓ કરતાં ખાસ એક સગવડ વધારે કરવામાં આવેલી છે તે એ છે કે તેની નજદીકમાં એક શ્રી સંઘના તાબાને બગીચે છે, તેમાં મોટો કુવે છે, તેની પાસે એક પથ્થરની ટાંકી બાંધી છે, તે અહટ ઘટિકાથી ભરી રાખવામાં આવે છે, અને તેની અંદરથી ધર્મશાળામાં નળ લાવેલા છે કે જેથી યાત્રાળુઓને પાણી લેવા જવાની બીલકુલ મુશ્કેલી પડે. નહીં. આ કુવાવાળે બગીચે બંધાવવામાં સુરતવાળા ઝવેરી ધર્મચંદ ઉદેચંદના સુપુત્રએ મોટો ખર્ચ કરેલ છે. તેને પરિણામે ત્યાં એટલા બધા પુપે થાય છે કે ભરૂચ વિગેરે નજીકના ગામોમાં ત્યાંથી કંડીઆઓ ભરી ભરીને મેકલવામાં આવે છે. આ પણ જિનભક્તિનું અનુકરણીય ચિન્હ છે.
અહીં જિનચૈત્યની અંદર જિનબિંબ માત્ર ત્રણ જ પધરાવવામાં આવ્યા છે. વિશેષ પરિવાર રાખવામાં આવ્યો નથી. રંગમંડપની અંદર એક ગેખલા માં મૂળનાયકજીની સાથે નીકળેલા ચક્રેશ્વરી દેવી પધરાવ્યા છે. તેની નીચે એ લેખ છે કેછે. ૨0 માઘ શુ શ્રીકૃવીન કારિતા.આ સંવત કેન અને પૃથ્વીપાળ રાજા કયારે થયા? તે જાણવા માં આવ્યું નથી. શેધક બંધુઓએ તે સંબંધી વધારે શોધ કરવાની જરૂર છે.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રતાપી
આ તીર્થ ભાયણી વિગેરે તીથાની પક્તિમાં મુકવા લાયક અને મહુ અવશ્ય યાત્રા કરવા લાયક છે. યાત્રામાં બહુજ આનંદ આવે તેમ છે. હવા પાણી એટલા ખધા સારા છે કે સરૈાગી હાય તે નાગી થાય અને નાગી હાય તે ત ંદુરસ્ત થઇ જાય તેમ છે. આ તીર્થના વહીવટ શ્રી અંગારેશ્વરવાસી શેઠ ટ્વીનચક્ર કમ ળચંદ તથા અંકલેશ્વરનિવાસી શેઠ માણેકચંદ વમળચંદ કરે છે, ચૈત્ય અને ધર્મ શાળા વિગેરે બધાવવામાં તેમણેજ અસાધારણ પ્રયાસ કરેલે છે આ તીર્થની સ ́ભા ળમાં તેઓએ તન મનને ધનથી ભાગ લીધેલે છે. એવા ઉત્સાહી જૈન્મએ બહુ ઓછા દૃષ્ટિએ પડે છે. સુખી સ્થિતિવાળા જૈનબ'એએ તેનુ અનુકરણ કરવા ચેાગ્યછે,
અહીં ખાસ આવશ્યકતા દેરાસર ક્રતુ' ક પાઉન્ડ કરાવી લેવાની છે, તે સંબંધી તેના વહીવટ કર્તાએને તાત્કાળિક સૂચના આપવામાં આવી છે. તદુપરાંત એક મારે ગવૈયે જિનભક્તિ માટે રાખવાની તેમજ બીજી કેટલીક પરચુરણ સૂચ ના કરવામાં આવી છે, આશા છે કે તેએ અવશ્ય તે પર ધ્યાન આપશે, ભરૂચ
આ શહેર ઘણુ' પ્રાચીન છે. શ્રીપાળ મહારાજા અહીંથીજ પ્રવશુમાં એલા છે. શ્રીમુનિસુવ્રતસ્વામીની વિહાર ભૂમિ છે. અશ્વાબેષ તીવાળુ સ્થળ છે. અત્ જિનમદિશ સારી સ'ખ્યામાં અને સારી સ્થિતિમાં છે. દર્શન કરવા ગ્ય છે. શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામીના પ્રાચીન બિ’બવાળું મુખ્ય દેરાસર ઘણું સુંદર છે. અહીં અધિ ટાયકની પણ જાગૃતિ કહેવામાં આવે છે, પાસે નર્મદા નદી વહે છે. તેની અધિષ્ટાયિકા નર્મદા દેવીએ પણુ ઘણી વખત પ્રભુના સમવસરણુ અહીં થયેલા ત્યારે તેમની દેશના સાંભળેલી છે. તે સમિત દૃષ્ટ હેાવાનું કહેવામાં આવે છે.
ડભાઇ
આ પણ જુનું શહેર છે. ભરૂચથી વડોદરે જતાં મીયાંગામ સ્ટેશનથી એક જુદે ફાંટા નીકળેલ છે, તેમાં આ સ્ટેશન છે. અહીંથી પરભાયું પણુ વડેદરે રેલરસ્તે જવાય છે. ડÀાઇની અંદર આઠ જિનમંદિરે છે. આ શહેર શ્રી યોવિજયજી ઉપા ધ્યાયની નિર્વાણભૂમિ હવાથી વિશેષ પ્રસિદ્ધ છે, એ મહા વિદ્વાન મહાત્માના સંસ્કારતે સ્થાનકે તેમની પાદુકા તેજ વખતે સ્થાપવામાં આવેલ છે, તેની ઉપર ફું ૧૭૪૫ માર્ગશિવે સુત્ર ૧૨ શ્રી યશોવિનય શાહનાં વાર્ષી એવા લેખ ઇં. આ સ્થળ હાલમાં ચાતરા ખાંધીને સુદર બનાવવામાં આવ્યું છે. ઉપર સુશોભિત છપ્પર પણ થવાનુ છે. જગ્યા બહુજ રમગ્રિક અને પ્રભાવશાળી છે. ત્યાં એકલા બેસીને એ ગુરૂ મહારાજનુ સ્મરણ્ કરવા ચેગ્ય છે. કવચિત્ કવચિત્ મુનિ વગે દર્શન આપ્યાનુ પણ કહેવામાં આવે છે. બહુત જોળ પાર્શ્વનાત્રના ઘડ્ડા પ્રચીન બિંબ એક ચત્યના
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભોંયરામાં છે. તે બિંબ વેળુમય છે. અપવાસન આકારવાળા છે. તે બિંબને હાલમાં લેપ કરાવવામાં આવેલ છે. લેપ સારે થો છે. બિંબ શ્યામ છે અને ફળોધી પાર્શ્વનાથ, મગક્ષી પાર્શ્વનાથ, અવંતિ પાર્શ્વનાથ અને અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથની જેવડાજ કદના જણાય છે. ખાસ દર્શન કરવા લાયક છે.
વડોદરા-પાદરા-છાણું. વડેદરા ગાયકવાડની રાજધાનીનું મુખ્ય શહેર છે. તેની અંદર પણ છુટા છુટા જિનમંદિરે સારી સંખ્યામાં છે. પાદરા ને છાણ તેની નજીકના ગામે છે. ત્યાંના જિનચે પણ દર્શન કરવા લાયક છે. અહીં ને છાણીમાં એક હકીકત નવીન દષ્ટિએ પડે છે તે એ છે કે હાલમાં ત્યાં જ્ઞાન મંદિર બંધાવવામાં આવેલા છે તેની અંદર સંઘની માલેકીન અને મુનિરાજના સંગ્રેડ કરેલા પુસ્તકે બહુ સારી ગે. ઠવણથી રાખવામાં આવનાર છે. આવા ફાયરપ્રુફ એટલે અગ્નિના ભય વિનાના જ્ઞાનમંદિરે દરેક મોટા શહેરમાં જ્યાં જ્યાં લખેલા પુસ્તકોને સા રે સંગ્રહ હેય ત્યાં ત્યાં હેવાની જરૂર છે. એવા સાધનના અભાવે અમદાવાદમાં એક ગૃહસ્થના ઘરમાં રહેલા સુમારે ૧૦૦ ડાબડાઓ એક બે વર્ષ અગાઉ જ અગ્નિ શરણ થઈ ગયા છે. ભાવનગરના સંઘને ભંડાર પણ એજ ભયમાં આવેલ બચી ગયેલ છે. અને ત્યાર પછી ત્યાં પણ ફાયરપ્રુફ મકાનમાં રાખવામાં આવેલ છે. હાલમાં ઘણુ મુનિ મહારાજા બહુ પ્રયાસ કરી સારો સંગ્રહ કરે છે તેને માટે આવા સાધનની જરૂર છે. અગાઉના વખતમાં અગ્નિને ભય કરતાં વધારે ભય મુસલમાન રાજસત્તાને તેમજ અન્ય ધર્મષીઓને હ. તેથી તે વખતમાં અજ્ઞાત સ્થળે પુસ્તકો રાખવામાં આવતા હતા. હાલમાં એવા સ્થળે વિદ્યમાન છે પરંતુ અત્યારે સરકારી રાજ્યમાં એ પ્રકારને ભય ન હોવાથી અગ્નિના ભયથી રક્ષણ કરવાની ખાસ આવશ્યકતા છે. ઉપર જણાવેલા બે જ્ઞાનમંદિરે પકી વડોદરાનું જ્ઞાનમંદિર મોટા ખરચે અને સારી ગોઠવણુથી બાંધવામાં આવ્યું છે. પરંતુ તે વસ્તીના મધ્યમાં અને અન્ય મકાનેને સંબંધમાં આવેલું છે. અને તેને મોટે ભાગ પથથરથી બાંધવામાં આવેલ છે. તે કરતાં વધારે પસંદ કરવા લાયક છાણીમાં બંધાતું જ્ઞાનમંદિર છે. તે ખાસ ઇટ ચુનાથી બાંધવામાં આવેલ છે. તેની તરફ છુટી જમીન રાખી છે અને ફરતે કબજે થવાનો છે.
કપડવંજ આ શહેર એક બાજુ પર આવેલું છે. હાલ તે આનંદ ટેશનથી ટ્રેન બદલી ગોધરા જતી ટ્રેનમાં બેસી ડાકર સ્ટેશને ઉતરીને પ્રપામાં ૨૧ માઈલ જવું પડે છે. પરંતુ થોડા વખતમાં ત્યાં ટ્રેન થવાની છે. નડીયાદ સ્ટેશનથી પાકી સડક બંધાઈ ગઈ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
BAB
છે. આ શહેરમાં શ્રાવક ભાઈએ બહુ સારી સ્થિતિમાં છે, અહીં જિનચૈત્યમાં દર્શન કરવા લાયક છે. તેમાં પણ ચાર મોટા ચૈત્યા ઘણા સુદર છે. શ્રી વિજયલક્ષ્મી સુરિના વધારે નિવાસ વાળું આ સ્થળ છે. પરંતુ તેની ખાસ યાદગરી કાંઇ અહીં એવામાં આવતી નથી, અહીં કેટલાક ચારિત્રહીન વેશધારીને માનનારા અને તેના થી બ્યુગ્રાહિત ચિત્તવાળા થયેલા શ્રાવક ભાઈએ છે, તેમના દુરાગ્રહથી સંઘમાં અકયતા દેખાતી નથી. આ માખતમાં ભાગ્યશાળી ગૃદ્ગસ્થ પ્રયાસ કરીને એકયતા કરાવવાની જરૂર છે. અહીં શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથજીના ચૈત્યની પ્રતિષ્ઠા શ્રી વિજયલક્ષ્મી સુરિ શ્રી ઉપદેશપ્રાસાદ ગ્રંથના કત્તાંએ કરાવેલી છે, તે પ્રતિષ્ટા ઘન્નુા શુભ મુહૂત્તમાં થયેલી હાવાથી તેજ વખતે તેએ સાહેબે કહેલું કે તમે જૈનબંધુએ ઋદ્ધિ સિદ્ધિથી ભરપુર થશે પર’તુ ગમે તેવું સારૂ ચૈત્ય બંધાવવા શકિતવાન થાએ તેપણ આ દેરાસરનું ચેગડુ ફેરવશે નહીં. આ વચન બરાબર ફળિભૂત થયુ છે અને શ્રાવક ભાઈઓએ તેમની આજ્ઞા પણુ પાળેલી છે.
ખભાત.
આ ઘણું પ્ર...ચીન શહેર છે. શ્રી હેમચદ્રાચાર્ય મહારાજની વિદ્વારભૂમિ અને નિવાસભૂમિ છે. અહીં તેએ સાહેબના કરાવેલેા ભંડાર પડ્યુ છે. અહીંજિનચૈત્ય મેટી
સખ્યામાં છે. શહેરના કેટલેક ભાગ જેનભાઈએ!ની વસ્તી વિનાના થઈજવાથી ત્યાં રહેલા ચૈત્યે સમેટીને એકઠા કરી લેવાની જરૂર છે. આ વિચારને અમલ શેડ પેપટભાઇ અમરચંદે કેટલેક દર કર્યો છે. તેમના પ્રયાસથી અને સતત કરેલી જાતમહેનતથી એક મહાન જિનચૈત્ય બધાળુ છે. તેની અંદર ઘણા જિનચૈત્યે સમેટીને સમાવવામાં આવ્યા છે. ત્રણે માળમાં થઈને ૧૯ ગગૃડ કરવામાં આવ્યા છે, આવું મહાન જિનમદિર કાઇ પણ જગ્યાએ જોવામાં આવ્યુ' નથી, ખર્ચ પણ પુષ્કળ થયા છે. હજી કામ શરૂ છે. દ્રવ્યવાન જૈનબ એને દ્રવ્યની સફળતા કરવાનું આ પરમ સાધન છે. આ શહેર એક તીર્થસ્થળ જેવુ` છે. ઝ્હીં શ્રી સ્થ ંભના નાથજી બીરાજે છે. જે મૃત્તિના સેવનથી શ્રી અભયદેવસુર મડ઼ારાજને વ્યાધિ નિર્મળ થયા હતા અને જેમણે ત્યાર પછી નવ અગની વૃત્તિ કરી હતી. આ મુર્ત્તિ બહુ મેટી નથી પર`તુ મહા પ્રતાપી છે. કેટલાક તેને બહુ કિંમતી પણ કહે છે, ખાસ દર્શન કરવા ચેગ્ય છે. માત જવા માટે માનદ સ્ટેશનથી ખાસ ટ્રેન ત્યાં સુધીનીજ મળે છે અને તે દરરોજ ત્રણ વખત આવે છે ને જાય છે,
For Private And Personal Use Only
ખેડા—માતર.
ગાનંદ ને અમદાવાદની વચ્ચે મહેમદાવાદ સ્ટેશન છે. ત્યાંથી આ બંને શહેરની યાત્રા કરવા માટે જવાય છે, મહેમદાવાદથી ખેડા માત્ર છ માઇલ દૂર છે.ખેડાની
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંદરના દેવાલ પિકી મોટું દેવાલય ખાસ ધ્યાનપૂર્વક દર્શન કરવા " છે. તેની અંદર જુદી જુદી ઘણી ગઠવણ કરવામાં આવી છે. ઘણા તીર્થોને દેખાવ આપે છે. કાષ્ટાદિકની કારીગરી પણ બહુ પ્રશંસાપાત્ર છે અને તે જીર્ણોદ્ધાર થતાં જાળવી રાખવામાં આવેલ છે. હાલમાં પણ રંગ રીપેર વિગેરે કામ ચાલે છે. આ જિનમંદિરને સુશોભિત કરવામાં અને સમરાવવામાં શેઠ ભાઈલાલ અમૃતલાલે સારે પ્રયાસ લીધેલ છે અને લે છે.
માતર અહીંથી સુમારે બે ત્રણ માઈલ થાય છે. ત્યાં એક મોટું જિનમંદિર છે. સામે ધર્મશાળા છે. દેરાસરજીમાં મૂળનાયક શ્રી સુમતિનાથજી બીરાજે છે. પરંતુ તે સાચવના નામથી ઓળખાય છે. કાઠીઆવાડની અંદર પાલીતાણા નજીક આવેલા તળાજા શહેર પાસેના તાળવ્રજ પર્વત ઉપર પણ જે બિંબ પધરાવેલા છે તે સાચાદેવના નામથી ઓળખાય છે. આ ઉપનામ તેમના પ્રતાપીણુની અને અધિષ્ઠાયક જાગૃત હોવાની નિશાની છે. કેટલાક વર્ષ અગાઉ આ તીર્થે પણ હાલમાં જેમ ભય પાનસર જાય છે તેમ પુષ્કળ જૈનભાઈએ યાત્રાર્થે જતા હતા. હજુ પણ અમદાવાદથી દર વર્ષ ત્યાં સંઘ આવે છે. આ તીર્થ દર્શને પજા કરતાં પરમ આહાદ થાય છે જેથણી ને પાનસરની જેમ ઉપરી આલા કે જે માંડલની નજીકમાં આવેલ છે ત્યાં, જઘડીએ અને અહીંઆ ખાસ યાત્રાર્થે આવવા યોગ્ય છે. તે પ્રસંગે શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથજીના સર્વથી પ્રાચીન તીર્થને તો ભૂલવાનું નથી. ત્યાં જવાની હાલમાં સગવડ પણ વધી છે. મસાણાથી પાટણ તરફ જતી રેલવેમાંથી એક ફાંટે કાઢવામાં આવ્યો છે, તેમાં હારીજ નામનું સ્ટેશન છે, ત્યાંથી શોધર માત્ર છ ગાઉ, દૂર રહે છે, જવા આવવાની સગવડ સારી છે.
આ વખતના યાત્રા પ્રસંગમાં જે જે શહેર અને તીર્થસ્થળોની યાત્રાને લાભ લેવામાં આવે તેનું ખાસ આવશ્યકતાવાળું દિગદર્શન ઉપર કરાવવામાં આવ્યું છે. તેની અંદર જરૂરી પ્રાસંગિક સૂચનાઓ પણ કરવામાં આવી છે. આ લેખ વાંચીને તેમાં સંબંધ ધરાવનારાઓએ ધ્યાન આપવાની આવશ્યકતા છે. લેખની સાફલ્યતા બે પ્રકારે માનવામાં આવી છે. એક તે વાંચનાર બંધુઓ પૈકી કેટલાક તે તે સ્થળની યાત્રાનો લાભ લેવાના ઈચ્છક થાય અને લાગતાવળગતાઓ તેમાં કરેલી સૂચનાઓ પર ધ્યાન આપે. જે એ પ્રમાણે થશે તે લેખકને પ્રયાસ સફળ થશે. તથાસ્તુ.
-
-
-
-
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદનના ગુણ ઉપરથી નીકળતા સાર.
चंदराजाना रास उपरथी न । कळतो सार.
અનુસકાન પૃષ્ટ ૩૩૯ થી
પ્રકરણ ૬ છું,
નગરના લેક સર્વને નિદ્રાધીન કરી દીધા પછી સાસુ વહુ જયાને તૈયાર થયા. સાસુએ ચંદરાજાની વાડીમાં જે પહેલે સહુકાર છે તેની ઉપર ચડીને જવાના વિચાર વહુને જણાયે, તે ચંદ્રરાન્તએ સાંભળ્યે, વીરમતિએ તદુપરાંત કહ્યું કે હું વડું તારા મનમાં એમ છે કે વિમળાપુરી૧૮૦૦ યોજન દૂર છે ત્યાં કેમ પડે ચળે પડ્યુ હુ
ને આંખ વીંચીને ઉઘાડે એટલા વખતમાં ત્યાં પહેાંચાડી દઇશ.” ચદશાએ વિચાર્યુ કે ‘આપણે પણ સાથે જવુ' અને જેવુ કે તે 'તે ત્યાં જઇને શું કરે છે ?” એટલા ઉપરથી તે ઉતાવળા પેાતાની વાડી તરફ ચાલ્યેા અને ત્યાં પ્રથમજ સકારનું વૃક્ષ હતુ. તેના કાટરમાં ખડ્ગ સહીત પેઠે.. પછી તે વિચારવા લાગ્યો કે મારી રાણીમાં તે લેશ માત્ર અવગુણ જણાતા નથી પણુ જેમ મેટ ડુગર પણ ફેરવ્યા ફરે છે તેમ મારી માતાએ તેને ફેરવી નાખી છે. હુવે જોઇએ છીએ કે તેમની ધારણા શી છે?' આમ તે વિચારે છે તેવામાં તે વિરમતિ ને ગુણાવળી ત્યાં ભાષા. ચ'દશા ચિંતામાં પડ્યા કે જે તે બીજ ઝાડપર ચડશે તે આપશે પડ્યા રહેશુ તેટલામાં તે તેએ અને હરખભર તેજ આંબા પાસે આવીને તેનાપર ચડી ગઇ. ચંદરાજા કોટમાં ખરાખર સંતાયેલ હાવાથી તેની તેને ખબર પડી નહિં, પછી વિરમતિએ વૃક્ષ ઉપર કબાને પ્રહાર દઇને કહ્યુ કે, હું મામ્ર! તુ અમને વિમળાપુરી દેખાડ' એટલે તરતજ આંખે વિમાનની જેમ આકાશમાર્ગે ચાલ્યે.
૩૭
જેમ કેવળજ્ઞાનાવરણીએ જીવનું કેવળજ્ઞાન આવરેલું છે, તે રીતે કેટરના આવરણથી ચંદરાજા વરાયેલ છે. તે પણ મતિનાદિ જ્ઞાનાવરણીના ક્ષયે પશમ થી જેમ જીવને ઓછે વધતા એધ થાય છે તેમ રાજા પશુ તેમાંથી બહુારના ભાગ કેટલેાક દેખી શકે છે. આંખે પણુ મન કરતાં ઉતાવળી ગતિએ ચાલ્યે જાય છે. રાજા અનેક પ્રદેશ વન ઉપવન વગેરે જુએ છે. આકાશમાં ચંદ્રમાની યેત વિસ્તરેલી હાવાથી જેમ ક્ષીરસમુદ્રમાં નાવા ચાલતી દેખાય તેમ ચાંદનીના પ્રકાશ વચ્ચે એ વૃક્ષ દોડતુ દેખાય છે. વિરમતિ ગુણાવળીતે આંગળીવડે દેખાડતી જાય છે કે “ હું વહુ! જુઓ આ નવરંગી ગ ંગા નદી છે તે પ્રાણીના પાપમળને ધેઇ નાખનારી કહેવાય છે. આ કાળા જળ વાળી કાલિંદી (યમુના),ને ધરશી રૂપી શ્રીના પમ્મિલ જેવી દેખાયછે.” એ પ્રમાણે અનેક ગામ, નગ૨, દેશ, પ`ત, નદીએ, વન, ૬.૪, વાવે!, ઉપવના વિગેરે દેખાડતી જાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭૪
www.kobatirth.org . નવમ પ્રકાશ.
આગળ ચાલતાં અષ્ટાપદ પર્વત દેખાડીને વીરમતિ બોલી કે-“જે, આ અષ્ટાપદ પર્વત ઉપર ભરતે કરાવેલ કંચન ને મણિમય જિનચે ય છે. તેમાં પૂર્વ દિશા તરફ ભાષભદેવ ને અજિતનાથની મૂર્તિ છે, દક્ષિણ દિશાએ સંભવનાથ વિગેરે ચાર પ્રભુની મૂર્તિ છે, પશ્ચિમ દિશાએ સુપાર્શ્વનાથ વિગેરે આઠ પ્રભુની મૂર્તિઓ છે અને ઉત્તર દિશાએ ધર્મનાથ વિગેરે દશ પ્રભુની મર્તિઓ છે. અહીં આવીને રાવણ તીર્થકરનામકર્મ ઉપાર્જન કરશે. આ પર્વત ફરતી ગંગા નદી વલયના આકારે રહેલી છે.” આગળ ચાલતાં છેટેથી સમેતશિખરગિરિ બતાવીને કહ્યું કે
હે વહ ! તમે આ તીર્થને વંદના કરે. આ તીર્થે પહેલા, બારમા, બાવીશમાં ને વશમાં શિવાયના વીશ પ્રભુ મેક્ષે જવાના છે. તેમાં હાલ સુધી ૧૭ પ્રભુ મે ગયા છે અને વશમાં, એકવીશમા ને વેવીશમા એ ત્રણ પ્રભુ ક્ષે જવાના છે. જુઓ, આ વૈભારગિરિ, આ અબુદાચળ અને આ સિદ્ધાચળ. આ સિદ્વાચળ તીર્થ સર્વથી મોટું છે, તેને નજરે જોવાથી પણ પાપ માત્ર નાશ પામી જાય છે. અહીં ભગવંત ત્રષભદેવ પૂર્વ નવાણુ વખત સમવસર્યા છે. અહીં અનંતા મુનિએ સિદ્ધિપદને પામ્યા છે ને અનંતા કેવળજ્ઞાન પામ્યા છે. આ તીર્થે પહેલે ઉદ્ધાર ભરતચકીએ કર્યો, બીજો દંડવીર્ય રાજાએ કર્યો, ત્રીજે ઈશાને કર્યો, જે માહે કર્યો, પાંચમે બ્રહ્મ કર્યો, છ ભુવનપતિના છે કે, સાતમે સગર ચક્રીએ કર્યો, આઠમે વ્યંતરે ટ્રેક, નવમો ચંદ્રયશાએ કર્યો, દશમે ચકાયુધ કર્યો. આ પ્રમાણે દશ મેટા ઉદ્ધાર થયા છે. અને આગળ રામચંદ્રાદિ ઉદ્ધાર કરવાના છે. આ મહાન તીર્થને તું ત્રીવિષે વિવિધ વંદના કર. કારણકે આ તીર્થ ભવસમુદ્રમાં પ્રિવહષ્ણુ સમાન છે. આગળ ચાલતાં ગીરનાર તીર્થ બતાવીને કહો કે “ હે વહુ! તું જે, આ ગીરનાર પર્વત છે. અહીં રાજુલના ભતર શ્રી નેમિનાથ સ્વામી મુક્તિવધુને પરણશે, આ તીર્થ પણ સિદ્ધાચળની સરખું જ છે. તેની પાંચમી ટુંકજ કહેવાય છે. અહીં હાથીને પગ ખેંચી ગયાને ઠેકાણે ગજપદકુંડ છે.” આ પ્રમાણે નવા નવા તીથી બતાવતાં આગળ ચાલ્યા
આગળ ચાતાં વીરમતિએ કહ્યું કે “હે વહુ ! જુઓ આ જંબુ દીપની ફરતો વલયાકારે લવણું સમુદ્ર છે. તે બે લાખ જન પહાળે છે. તેના કિનારાથી તે ઉંડે વધતી વધતે છે. તેમાં પાણી પણ ઉંચું ઉંચું છે. છેવટે મધ્યના દશ હજાર જનમાં તે એક હજાર જન ઉંડે છે અને તે ઠેકાણે જળની શિખા ઉંચી સોળ હજાર - જન છે. તેના ઉપર બે કેસ વેળ વધે છે, એ લવણ સમુદ્રના મધ્ય ભાગમાં ચાર દિશાએ ચાર પાતાળકળશા છે. તેનું મુખ દશ હજાર જ પડે છે, તેની ડીંકરી એક હજા૨ જન જાડી છે અને તે કળશ ઉડા એક લાખ જન છે. તેમાંથી વનવાત ને તનુવાત ઉછળે છે, તેને લીધે પાણીની શિખા ઉંચી ચડે છે. તેનું નિવારણ
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદરાના મારા ઉપરથી નીકળતે સાર.
કરવા માટે સંખ્યાબંધ દેવતાઓ હાથમાં ચાટવા લઈને કાયમ ઉભા જ રહે છે. આ બધા સાધતા ભાવ છે.”
આ પ્રમાણે વાત કરે છે તેવામાં તેઓ વિમળાપુરીની નજીકમાં આવી પહોં વ્યા એટલે ઘણુ મનહર ઉપવને, સુંદર જળાશ અને નગરીમાં રહેલા સુશા ભિત મકાને તેમના જોવામાં આવ્યા. દરેક મકાનમાં દીપકની શ્રેણીઓ કરેલી છે વાથી સર્વત્ર ઝાકઝમાળ થઈ રહેલ હતું. તે જોઈને ગુણવાળીએ પુછયું કે---“સા, સુજી! આ કઈ નગરી છે ? ” સાસુ બોલ્યા કે-“વાહ! એજ વિમળાપુરી છે.” એવામાં સહકાર આકાશમાંથી છરો ઉતર્યો અને ગરીને બહારના એક ઉપવનમ સ્થિર થયે. એટલે સાસુ વહ બને તેના પરથી નીચે ઉતર્યા અને નગરી તરી ચાલેષા. રાજા પણ તેના કોટરમાંથી પકડીને તેઓ ન જાણે કેમ તેની પાછળ પાઈ ળ ચાલ્યો. વિમાતાની આવી અપુર્વ વિવા જોઈ પણ તે કાંઈ નહિ. શુરવીર પુરૂ નિડરજ હોય છે. હવે સાસુ વહુ તે આન દથી તાળી દેતા આગળ ચાલ્યા એમ કરતાં કરતાં નગરીના દરવાજા પાસે તેઓ આવ્યા. નગરીમાં પ્રવેશ કર્યો. ચંદ રાજા પણ ત્યાં સુધી તો તેની પાછળ પાછળ આવ્યો. વીરમતિએ વહુને હાથ ઝાલીને તેને આખા શહેરમાં ફેરવીને બધું દેખાયું. પછી ફરતી ફની લગ્નમંડપમાં
જ્યાં ગાનતાન થઈ રહ્યા હતા ત્યાં તે બંને આવી અને આનંદથી બધુ જેવા લાગી. પછી વરને વરઘડે હમણુજ આવશે એમ ધારી ત્યાં ગ સ્થળે ને બેઠી. '
હવે ચંદરાજાએ જે શહેરમાં પ્રવેશ કર્યો કે તરત જ કોઈ વિકે તેને પ્રણામ કર્યો. પહેલી જ પળ પાસે આવતાં ત્યાં ઉભા રહેલા તે સેવકો થાકે –“હું ચંદનરેંદ્ર! તમારો જય થાઓ. તમે ગુગુમડના કરડીઆ જેવા છે. તમે આજે અમારા પર ખરેખરી કરૂણા કરી છે અને અમારો ઉચાટ મટાડ્યું છે. અમે બીજા ચંદ્રની જેવી આપની રાહ જોતા હતા. તો હવે આપ સિંહલપુરના રવામી પાસે પધારો અને તેની સભાને પવિત્ર કરો.”
સેવક પુરૂના આવા શબ્દો સાંભળીને ચંદરા વિચારમાં પડ્યા છે. આ શું ? જેમ પારકું ચિત્ત જાણે તેમ આમણે મને ચંદ્ર તરીકે શી રીતે જાણે? પણ કદિ એક સરખા નામથી કાંઈ ભૂલ થતી હશે. એઓ કોઈ બીજા ચંદની રાહ જોતા હશે.” આમ વિચારીને આભાપતિ છે કે-“અરે પ્રતિહાર ! ચંદરાજા કેણ છે? ચંદ્ર તે આ આકાશમાં ઉગે છે તે છે, વળી બીજો ચંદ કયાં છે? માટે મને જવાદે, હઠ કરીને રોકી નથી રાખ.” પિળીઓ હાથ જોડીને બે કે અહો અંદાજે ! ત કયાં પાતા છુપાવે છે ? એમ કાંઈ રન ઢાંકયું રહેવાનું છે ?. ઝળહળતે સૂર્ય ઉગે તે છાબડે ઢાંક રહે ? કસ્તુરીની ગંધ છાની
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૭૬
www.kobatirth.org
મધુ પું` પ્રકારા,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શી રીતે રહી શકે ? અમે તમને સાચે સાચા ચદરા તરીકે આળખ્યા છે. અમારી ભૂલ થતી નથી.” આમ કહીને તેણે ચંદરાજાના હાથ ઝાલ્યે. ચદાન કહે કે- અરે ! પશુ તુ' વળગે છે કે ને ? છેટા રહીને વાત કર. તું કઇ રાતના ભૂલા પડ્યા છું ? મને તે તુ અગાસે સુતા જણાય છે કે જેથી તને ભ્રમ થયે છે. માટે અરે શડ ! આવે! માટે હઠ શામાટે કરે છે ? એક સરખું મુખ જોઇને તુ ભુલા પડયા જણાય છે. પણ ચંદજેવા મુખવાળા તા પૃથ્વી પર અનેક માણસે હશે. વળી તું જાણતા નથી કે પોતાના નામને કેણુ એળવે ? અને લેવા દેવા વિના જી. કેણુ મેલે ? બાકી જો આ દરવાજે તારી કાંઇ લાગત હોય તે કહી દે એટલે આપી દઉ', એમ દેવાથી કાણુ ક્રુમળુ' થઇ જાય છે ? હું કાંઇ તારા લાગા હોય તે ભાંગવા ઇચ્છતા નથી. માટે મને આડો કરીને શામાટે શકે છે ? તારૂ લેવાતુ હોય તે લઇ લે ને મને જવા દે, મારી માતા મારી વાટ જોતી હશે. કારણકે મને વનમાં બહુ વાર લાગી ગઇ છે. ’
{'
પ્રતિહાર એલ્સે કે સ્વામી ! તમારૂ' ગામ તે અહીંથી અઢારસે કાસ દર છે. અહીં' તમારી કઇ માતા વાટ જોવાની છે ? માટે એમ ભેળવામણી કરવી સુકી દ્યા અને મારી ઉપર કોપાયમાન ન થાએ, વળી તમારી જેવા મેડ઼ા જો જુહુ` મેાલશે તે આ પૃથ્વી ભાર કેમ ઉપાડી શકશે ? અને જગતમાં વરસાદ પણ કેમ વરસશે? અમે તમારી જેવા રાજાનીજ સેવા કરનારા છીએ તેથી અમે બધી તમારી ગત જાણીએ છીએ. અમારા સ્વામીને તમારી સાથે અતિ અગત્યનુ કામ છે. તેથી હું ગરીબનિવાજ ચઢરાજા ! અમારી વિનતિ માને ને અમારી સાથે ચાલે. ” ચંદરાજાએ વિચાર્યું કે ‘ માતાજી આગળ ચાલ્યા જાય છે, તે ો મારૂં નામ સાંભળશે તે લેણાનું દેવુ થશે, માટે અહીં ઝગડો કરવાનુ કામ નથી, મુ ંગે. મેઢે ચાલ્યા જવુંજ સારૂ છે. ' આમ વિચારીને ચ`દરાજા તેની સાથે ચાલ્યા.
આગળ ચાલતાં પગલે પગલે સેવક પુરૂષાને ખીજા લે કે તેમને પ્રણામ કરવા લાગ્યા, અનુક્રમે પ્રતિહારની સાથે ચંદરાજાએ બીજી પળમાં પ્રવેશ કર્યાં, એટલે ત્યાંના રક્ષક પુરૂષો પણ નમસ્કાર કરીને બેલ્યા કે-‘ હું ચઢરાત ! પધારે, અમારા સ્વામી તમારી રાહેજ ોઇ રહ્યા છે. જેમ ચકરત્ન પ્રગટ થયે ચક્રવર્તીની ધારણા સફળ થાય છે, તે નવિનધિ પ્રગટે છે તેમ તમારા આવવાથી અમારા સ્વામીની કાર્યસિદ્ધિ થશે, ’' ચ’દરાન્તએ તે સેવકને કહ્યું કે-“ અરે! મને જોઇને તમે ચ'ના બ્રૂચથી કેગ ભલે છે, ધતુરા ખાનાર માણસ જેમ બધે સેનુ' સેનુ તેખે ને તે લેવા દોડે તેમ તમે કરો છે. તમે બધા એક નિશાળે ભણ્યા જણાએ છે અને જેની પાસે તમારી જેવા સેવકે છે તે રાજા પણ ભલે જણાય છે. તમારા રાજાની સાથે મારે
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હો ! | કિાતો સાર
૩૦૭
શી પીછાન છે કે મારા આવવાથી તેનું કાર્ય સિદ્ધ થશે? આ તે વળી ત્રીજું તાન જણાય છે, તમે બધા ધ્રુત્ત જણાએ છે. આવા અવિવેક તમે કયાંથી શીખ્યા છે ? મને તે એમ લાગે છે કે તમે શ્યામ ચ'દ ચંદ્ર કહીને ઘણાને ત્યા હશે !”
પાળરકે! આલ્યા કે અમે સિંહુલરાન્તના સેવક છીએ. અમને એક સંકેત સમજાવીને પળે પળે બેસાડેલા છે.તે સંકેતથી અમે તૃણીએ છીએ કે તમે ચંદરાજા છે. તેથી અમે તમને દરાદ્ધ કહીને ખેલાવીએ છીએ. માટે તમે પદ્મ સાચુ' એલે, તમારૂ બેટું ખેલવુડ અહીં ચાલી શકે તેમ નથી.’ ચદરાલ કહ્યુ કે, “ તમને શુ'સકેત બતાવવામાં આવ્યું છે તે કહેા, ” અનુચરા કહે કે-- અમને સિહુલરાજાએ અતર છેડીને કહ્યું છે કે-તમે પૂર્વના દરવાજે જઇને બેસે, ત્યાં પહેાર રાત ગયા પછી બે સ્ત્રીની પાછળ જે એક પુરૂષ આવે તેને તમે દાક્ત કહીને નમસ્કાર કરો અને આદર સત્કાર પૂર્વક મારી પાસે તુરત લઇ આવશે. આ પ્રમાણેના સ કેતથા અમે પળે પળે બેઠા છીએ, તેમના કહેવા પ્રમાણેજ પહેાર રાત પછી એ સ્ત્રીની પાછળ તમને આવતા ક્રીડા એટલે અમે જાણ્યું કે તમે ચંદરાજાજ છે, માટે હવે તમે અમારા રાજા પાસે ચાલે, ત્યાં માન્યા શિવાય તમારે છુટકો નથી. તમારૂ` શુ કામ છે તે તેએ તમને કહેશે. અમે લાખ વચન કહીએ પશુ પેટા માણસ વશમાં ન આવે. હાથી કાંઇ કાતે આવ્યા અને નરી, પશુ અમારી ઉપર કૃપા કરીને એક વાર તમે અમારા રાહ પાસે પધારે પછી તમને ગમે તેમ કર, ’’ ઞા પ્રમાણેના તેમના મીઠા વચને સાંભળીને ચંદરાન્ત વિચા રવા લાગ્યા કે-“ જો આંહી મારી સાથે મારા નોકરો હોય તો તે નું નિવારણુ કરે પશુ તે વિના આને કાણુ રેકે ? વળી મારે એક તા માતાને ભય છે તેમાં આ સિંહુલ રાજાના ભય વધ્યા. હું. એકલે હું તે આ શહેર પારકું છે. વળી ! માસે કાંઇ સમજાવ્યા સમજે તેમ નથી. તે હુવે વધારે કચપચ કરવામાં માલ પણુ નથી. હવે તે જેની સાથે કામ છે તેની પાસેજ જઇને વહેલેા નિકાલ કરી લેવા સારા છે; અહી’ વધારે કાળક્ષેપ કરવા જેવુ' નથી, કેમકે અહીં કાંઇ નીવેડા થવાને નથી. આ પ્રમાણે વિચારીને ચંદાન્ત બેલ્યા કે “ બહુ સારૂ ભાઇ ચાલે, તમારી સાથે આવું અને તમારા રાળને મેઢામેઢ મળીને સમત્વુ.
""
,,
ગયા
પછી તેએ। ત્યાંથી ચાથા. મગે નવા નવા રક્ષક પુરૂષે ભેળા થતા અને ‘ ચંદરાજાને ખમા, ચંદ્રરાજાને ખમા' એમ બેલતા સાથે ચાલવા લાગ્યા, આમ કરતાં કરતાં તેએા સિદ્ધરાતન દરબારમાં ભાવી પહોંચ્યા. ગેવર્કાએ ચંદ્ર રાન્ત અન્યાના ખબર પ્રથમથી કહેવાવ્યા લે ત્યાંતે આનંદ માનદ થઇ થઇ તેણે જીતના વાજીત્રો વગડાવ્યા અને ચંદરાજાને આદરપૂર્વક અ ંદર પ્રવેશ કરાવ્યા,
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વ્યારા દેરાને પાળતા ટીડા એટલે તે સમા શ્રી માથ ભીડીને મળ્યા અને એન્થે કે “ હું ચદરાજ ! હું વીરસેન નૃપના પુત્ર ! તમે ભલે પધાર્યા, આજે મને ઘણે આનંદ થયો. આજે હું કૃતાર્થ થયા. તમને મળવાની બહુ દિવ સથી ઉત્કંઠા હતી તે આજ પૂરી થઇ. તમે જો કે શરીરથી દૂર હતા પણ મારા અ ંતઃકરણમાંજ વસેલા હતા. સૂર્ય દર છતાં પણ જેમ તે કમળને વિકસ્તર કરે છે તેમ અમે તમારા નામ ને ગુણુ સાંભળવાથી રાજી રાજી થતા હતા. આજે તમને જાતે મળવાથી અમને પારાવાર હુ થયેા છે, અને અમારી આશા ફળિભૂત થઇ છે. ’’ આ પ્રમાણે તેક પ્રકારના કપટ વચન કડ઼ીને સિ’હુલરાજાએ તેમને પેાતાના સિહ્રાસન પર બેસાર્યાં અને પેતે બીજા આસન પર તેની સામે બેઠો.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
હવે સિંહળ રાજા પોતાની મતલક્ષી વાત ચંદ્રરાજાને કહેશે અને ચદરાજા તેના યથાચિત ઉત્તર આપશે. તે બધું આપણે આગળના પ્રકરણમાં વાંચશું.અત્યારે તે વીરમતિ ને ગુણાવળી વરને જોવાની રાહુ ખેતી લગ્નમ'ડપ પાસે બેઠી છે અને ચ’દરાજા સિદ્ધળ નૃપ પાસે ખેડા છે. અહીં સુધીની ટુકીકતમાંથી રસ્ય શું ગ્રહણ કરવાનુ' છે તે વિચારીએ. કરણુકે કથાનક માત્ર તેમાંથી સાર ગ્રહુણ કરવા વાસ્તેજ કહેલાં છે. પ્રકરણ ૬ ના સાર.
વીરમતિ ને ગુણાવળી આંખા ઉપર ચડવા માટે આવ્યા તે વખત તેના કાટરમાં રહેલા ચંદરાજા તેને ખીલકુલ દેખાયા નહી. તેનુ ખરૂ કારણ તેના હર્ષના આવેશ છે, આવેશમાં આવેલા માણસના નેત્ર જીંદુ કામ કરે છે. ક્રોધના, માનને, તૃષ્ણાને, કામના, હર્ષના ઇત્યાદિ આવેશ એવા છે કે તેના આવેશ વખતે ઈંદ્રીએ ખરાખર કામ કરી શકતી નથી. ગુણાવળીષે પહેલાં કણેરની કાંમના મકારા દેવા ગઇ ત્યારે સય્યામાં ચંદ્રરાજા છે કે નહીં તે જાણવાની કે તુક જોવાના આવેશમાં તજવીજ ન કરની પહેલી ભૂલ કરી હતી, હોં બીજી ભૂલ થાય છે. પરતુ આવેશવાળા માટે શુસે ભલે કરે તેમાં બીલકુલ નવાઇ નથી. સુજ્ઞ મનુષ્યે કેઇ પણ જાતના વેશમાં આવવુ નહીં. કામ ક્રોધાદિ લાગણીએ તે એછે વત્તે અંશે પ્રાણી માત્રમાં હાય છે પરં'તુ તેની જ્યારે તીવ્રતા થાય છે ત્યારે તે આવેશ ગણાય છે. આવેશમાં આવેલ માણસ આવી ગતજ કરે છે એમ નહીં પણ કેટલાંક અકાર્યો પણ કરે છે. ઉપર જણાવેલ દરેક જાતિના આવેશ એવા દુષ્ટ છે કે તેના પરિણામ અવસ્ય કટુંકજ આવે છે.
કટરમાં રહેલા ગદરાને કેવળજ્ઞાનાવરણે આવિત ાને કટ કુટીની અંદરથી પ્રક!શાય તેમ મતિજ્ઞાનવશ્રીયાદિકના લાપશી અ ાવસ્તુના મેધવાળા પ્રાણીની ઉપમા આપી છે. આ કીકલ કર્મગદ્યાદિકથી સમજવા યેગ્ય છે. આ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
પ્રાણીના જ્ઞાનને સર્વથા તે કેવળજ્ઞાનવરણીએ રેકેલું છે, પરંતુ જ્ઞનાવરણ કર્મની બીજી ચાર પ્રકૃતિમાં છે, તેને જેટલે જેટલે અંશે ક્ષપશમ થાય તેટલે તેટલે અંશે ગાઢ વાદળાના સમથો આવરિત સૂર્ય પ્રકાશ પણ થકિંચિત્ જણાય છે અને તે પણ કટકુટીર અંદરથી આ છે પાતળે ભાસમાન થાય છે તેમ વસ્તુ સ્વરૂપને અ૮૫ અન૫ બોધ થાય છે. બાકી સર્વથા બોધ તે જ્યારે કેવળજ્ઞાનાવરણીનો ક્ષય થાય ત્યારે જ થાય છે. જે બેધ પ્રાપ્ત થયા પછી અનંત કાળ પર્યત અવિચ્છિન્નાજ રહે છે.
વૃક્ષ પર બેસીને આગળ ચાલતાં વીરમતિએ ગુબ્રાવળીને અષ્ટાપદાદિ પાંચે તીર્થો આકાશમાંથી બતાવ્યા છે અને તેનું કેટલુંક વર્ણન કર્યું છે તે ઉપરે રથી જણાય છે કે તેણે એ તીર્થોની યાત્રા કરેલી છે અને તે તીથોના સંબંધની શક્ત હકીકત પણ જાણેલી છે. ઉપરાંત કેટલેક બેધ હેય એમ પણ જણાય છે. પરંતુ તેનામાં સ્વચ્છ વર્તવાની બુદ્ધિ એટલી બધી તીવ્ર હતી કે તેના ગુણે પણ અવગુણરૂપ થઈ ગયા હતા,અહીં બીજો એ બોધ થાય છે કે ચંદરાજા શ્રી મુનિસુવ્ર તસ્વામીના શાસનમાં તેમના નિર્વાણ પામ્યા અગાઉ થયેલા છે. જેથી સમેતશીખર પર ૧૭ પ્રભુ સિદ્ધિ વયનું અને સિદ્ધાચળ પર ૧૦ ઉદ્ધાર થયાનું અને અષ્ટાપદ ઉપર રાવણ તીર્થંકર પદ હવે પછી બાંધશે એમ કહ્યું છે.
વિમળાપુરી કયાં આવી તે આટલા ઉપરથી ચેકસ થઈ શકતું નથી. કેટલાક સિદ્ધાચળની તળેટીમાં વિમળાપુરી કહે છે અને હાલમાં જ્યાં વળા ગામે છે ત્યાં તેનું સ્થાન જગાવે છે પણ અહીં સિદ્ધાચળ બતાવ્યા પછી ગિરનાર પર બતાવ્યું છે અને દુરથી લવ સમુદ્ર બતાવીને તેનું પનું કેટલુંક વર્ણન કર્યું છે. તેથી વિમળા પુરીનું સ્થાન મુકરર કરવામાં મુશ્કેલી પડે છે. વળી એ વખતને આજે લા બે વર્ષ થઈ ગયા હોવાથી તે સ્થાન મુકરર થવું પણ મુશ્કેલ છે.
વિમળાપુરી નજીક આવતાં નગરીનું વીરમતિએ (અડી રાસમાં કતએ) બહુ ઉપમા આપીને વર્ણન કર્યું છે પરંતુ તે બહુ ઉપયોગી ન હોવાથી અને ટુંકામાંજ આપ્યું છે.
આંબાપરથી નીચે ઉતરીને સાસુ તડું શહેર તરફ જાય છે તે વખત પણ ચંદરાજાની ખબર પડતી નળી. ગંદરાજા તે બંને પાછળ દૃષ્ટિ પડે તેટલે દર ચાલે છે. નગરીના દરવાજા સુધી તે તે ત્રણે સાથે જ આવે છે પછી ત્યાંથી બે વિભાગ પડે છે. સાસુ વહુને શહેર દેખર બધે ફેરવે છે અને પછી વર કન્યાને જેના માટે લગ્ન મંડપની સમીપમાં બેસે છે અને ચંદ્રરાજ તે પહેલી જ પિછામાં રાહ જોઈને બેશી રહેલા સિંહલરાજાના સેવકોથી સપડાય છે. સિંહલરાજાએ આ સેવકોને શા માટે
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બેસાડેલા છે ? અને તે સેવકે રા'દરા આવવાની ખબર શીરીતે પડેલી છે. તે કાંઇક સમજવામાં આવ્યું છે. પરતુ તેને ચંદરાજાનુ' શુ કામ છે ? એના ખુલાસા આગળના પ્રકરણમાં થવાના છે. આ પ્રકરણમાં તેા ચંદરાજાના અને સેવકેના સવા દથી એટલુ' સમજાયુ` છે કે આજે રાત્રે પહેાર રાત ગયા પછી એ સ્ત્રીની પાછળ જે આવશે તે ચ’દરાજા છે એ વાત કોઇ પણ પ્રકારેસિલરાજના જાણવામાં આવી છે અને તે ઉપર તેનાથી પેાતાની કાર્ય સિદ્ધિ કરી લેવા માટે તેણે ચેકીએ બેસાડી તેમને સખ્ત હુકમ કરેલા છે કે એ સ્ત્રીની પાછળ આવનાર પુરૂષને તમારે જરૂર તરતજ મારી પાસે લઇ આવવે. એટલા ઉપરથી ચંદરાજાની અનેક પ્રકારની આનાકાની છતાં તેએ તેને સિ'લરાજા પાસે લઈ જાય છે ત્યારેજ પેાતાના કાની સિદ્ધિ માને છે.
સિંહુળરાજાના સેવકની સાથેના વાદવિવાદમાં ચંદરાજા પ્રથમ તે માયાજ થાય છે, પેાતાનું નામ છુપાવે છે, તેની સાથે જવાની આનાકાની કરે છે, ખીજી પણ અનેક પ્રકારની યુક્તિએ વાપરે છે. પણ સેવકને ચેકસ સમજાવી રાખેલા 'હાવાથી તેનુ' ચાલી શકતુ નથી. તેની સાથેની વાતચિતથી કેટલુક તે સમજવામાં આવે છે પરંતુ તેની મતલખ શી છે તે સમજવામાં આવતુ નથી. અહીં કાંએ ચંદરાજાની રાહે કેવી જોવાય છે ત્યાં સ`સારી જીવ જેમ ક્ષાયકભાવની રાહુ જુએ છે તેમ આ સેવકે અને સિંહુળરાજા ચંદ્રરાજાની રાહે જોઈ રહ્યા છે એમ કહ્યુ` છે, જે જીવાને સમ્યગ્ એધ થયેલા હોય છે તએ ક્ષયે પ શમ ભાવના કાઇ પણ ગુણૈાથી રાચતા નથી, તેમે તે નિર ંતર ક્ષાયકભાવના જ્ઞાના િગુણ મેળવવાના ઇચ્છક હાય છે કે જે ગુણ પ્રાપ્ત થયા પછી તાજ નથી, આ વાત કર્મગ્રથાદિક અનેક શાસ્ત્રાથી સમજવા ચેગ્ય છે. અહીં અપ્રસ્તુત હાવાથી તેના વિસ્તાર કરવામાં આવ્યે નથી.
છેવટે ચંદરાજાસિ’હુળરાજા પાસે જાય છે,તે વખતે જાણે પારાવાર સ્નેહ ઉભરાઇ જતા હાય તેવા પ્રેમ સિંહુળરાજા બતાવે છે.પુરેપુરી કપટકળા કેળવવાની શરૂઆત કરે છે. ચંદરાજા કુશળ ડાવાથી તે બધુ સમજી ાય છે પણ વખત ને સ્થળ જુદી તરેહના હૈાવાથી તે સાંભળ્યાજ કરે છે. મતલણી સિ ંહુળરાજા તેને પેાતાના સિંહાસનપર બેસાડે છે ને પેતે સામે બેસે છે, પ્રષચી મનુષ્યે અનેક પ્રકારની વાજાળ પાથરે છે અને તેમાં ભેળા મણુસે તે સપડાવે છે. જો કે તે પ્રપંચનુ માં પરિણામ તે તેને પોતાનેજ સહન કરવું પડે છે પરતુ એકવાર તે બીજા માળુસને કષ્ટમાં નાખે છે.ચંદરાજા ખરાબર સપડાય છે. તેનું મન પાનાની માતા પારો છે તે શરીર અહીં છે. સાસુ વહુ પાછા ચાલ્યા જાય અને પેતે અહીં
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચંદુ રાજા / કુ ળતો સાર.. રહી જાય તેને તેને માટે ભય છે. પરંતુ પરવાધીન માણસ શું કરી શકે
હવે આગળ ઉપર સિહળરાજ શું કાર્ય બતાવે છે ? અને ચંદરાજા તે કાર્ય શી રીતે કરી આપે છે ? તેમજ સાસુ વહની વરકન્યાને જોવાની ઈરછા કેવી રીતે પૂરી પડે છે ? તે સંબંધી વર્ણન આપણે આગળના પ્રકરણમાં નેશું. હાલ તે આ પ્રકારનું આટલું રહસ્ય ધ્યાનમાં રાખી વિરમવામાં આવે છે.
देरासरमां विजळिक रोशनी. હાલમાં દેરાસરની અંદર ઘીની અથવા કોપરેલની રોશની કરવાનો રીવાજ બહુધા પ્રચલિત છે, તેમાં પણ ગર્ભગૃહ (ગભારા) ની અંદર તે પ્રાયે ઘીને જ દીવા કરવામાં આવે છે. હજુ મીણબત્તી, ઘાસલેટ, કીટસન અને વ્યાસની રોશ કોઈ દેરાસરમાં દાખલ થયેલી જણાતી નથી, પરંતુ તે બધી રોશની કરતાં વધારે પ્રકાશિત વિજળિક રોશની હાલમાં સુરતમાં લાઈસની અંદર આવેલા દેરાસરજી માં દાખલ ૨૨વામાં આવી છે. આ રોશની દેરાસરમાં દાખલ કરવી યોગ્ય છે કે કેમ? તે સંબંધમાં બે ન હોવાથી તેના લાભ હાનિ વિગેરે વધારે સ્પષ્ટતાથી - પાસવાની જરૂર છે.
વિજળિક રોશની દાખલ કરવાથી ખર્ચમાં એકંદર ઘણે ફાયદે છે.હાંડી ગુમ વિગેરે ચીનીખાનાને માટી રગનો ખર્ચ તેને માટે કરે પડતું નથી. ચીનીખાનું ઉટકવા-સાફ કરવાને લગતે ખર્ચ બીલકુલ બંધ પડે છે. રોશની કરનાર મારા ને ખર્ચ રહેતું નથી કારણકે માત્ર ચાંપ દાબવાથી રોશની થાય છે અને છેલવામાં છે. ચીનીખાનાની પુટ અને મામું આપવા લેવાની ઉપાધિ બંધ પડે છે. આ શિવાય જીવ હિંસા સંબંધી વિચાર કરતાં ઘીની, કોપરેલની કે બીજા તેલની રોશનીમાં તેની અંદર પડી અને દીવાની જ્યોતિમાં ઝંપલાઈન જે વિરાધના થાય છે તે આમાં બીલકુલ થતી નથી. રોશનીના ગ્લાસ ભરીને મુકે છે ને ખાલી કરે છે ત્યાં અને રાખી મુકે છે ત્યાં ચીકાશને લઈને સંખ્યાબંધ ત્રસ જીવે નાશ પામે છે તેમજ પુષ્કળ લીલકુલ વળી જાય છે. તે વિરાધને આ રોશનીમાં બીલકુલ થતી નથી. ઘી અને તેલ ખરીદ કરવાની અને રાખી મુકવાની ઉપાધિ પણ દૂર થાય છે અકસ્માતુ તરફ નજર કરતાં દીવા કરતાં, એલવનાં અથવા વચ માં દીવાની કાળ વધી જવાથી બીજી રોશનીમાં જે અકસ્માતને ભય રહે છે તે આમાં રહેને નથી. હવે છેલે વિચાર તેના ઉત્પત્તિ સ્થાન રફ નજર કરવા સંબંધી છે. વિજનિક રોશનીને પ્રવાડ જ્યાં ઉત્પન્ન કરતમાં આવે છે ત્યાં જુદી જુદી જનને લિંક
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પદાર્થો એકઠા કરવા માં આવે છે અને ઈચ્છાને ': 1થી '! ઉ In કરતામાં આવે છે પરંતુ તેમાં કોઈ પ્રકાર છે કે મદિરાની જે સર કરવામાં આવતો નથી,
આટલી હકીકત ઉપરથી વિજળક રોશનીના લાભ કેટલાક સમજી શકયા હશે. તેમાં પણ જ્યાં તેનું કારખાનું કોઈ કંપની કે વેપારીએ કરેલું હોય અને તે જોઈએ તેટલી રેશની પૂરી પાડે તેમ હોય તો એ રોશનીમાં ઉપાધિ, આરંવા ન ખર્ચ બહુ ઓછું થાય છે. મુંબઈ જેવા શહેરમાં જ્યાં આવી ગઢ છે અથવા હવે પછી જ્યાં એવી સગવડ થાય ત્યાંને માટે જ આ રોશની દાખલ કરવી ખ્ય છે કે નહીં એ સવાલ છે. ખાસ એને માટે તેને પ્રવાહ તંવાર કરવાની ભાંજગડમાં પડવું તે તે માટે આરંભ જણાય છે. તેથી તેને માટે વિચાર કરવાની જરૂર નથી.
એ બત્તીના કાચના લેબ ડબલ રાખવામાં આવે છે, તેના પર હાથ મુકતાં તે ઉષ્ણ લાગતા નથી. તેને અથડાઈને પણ ઘણા ત્રસ જીવોને કિનાશ થવાનો સંભવ નથી. કીન લાઈટમાં કેટલીક ત્રસ્તુમાં ને કેટલેક સ્થળે જે પુષ્કળ જીવ વિરાધના દેખાય છે તેવી આમાં દેખાતી નથી.
કદિ ગર્ભગૃહમાં આ રોશની દાખલ કરવી યોગ્ય ન જણાય તે રંગમંડપમાંજ તેને માટે એવી ગોઠવણ કરી શકાય છે કે જેથી તેને પ્રકાશ ગભારામાં એટલે બે છે પડી શકે કે ગભારામાં તે રોશની કરવાની જરૂર જ ન પડે,
આ રોશની દાખલ કરવાના સંબંધમાં આ લેખકને કે કોઈ આડ છે તેમ આ લેખ વાંચનાર ભાઈઓએ કુલ માવાનું નથી—વું છે નહીં. માત્ર માં રોશની દાખલ કરવામાં વધે છે કે નહીં? તેને નિર્ણય કરવા માટે જ આ લેખ લખવામાં આવ્યા છે. વળી તે અંદર કઈ અજ્ઞાત (અજા) હાનિ હોય તો તે જે જાણવામાં આવે તે ભૂલ થતી અટકે તેટલા માટે તેમજ જો હાનિ નહેય ને ઉપર જણાવેલ લાભ હોય તે દાખલ થવાને જ્યાં સગવડ હોય ત્યાં દાખલ કરવાની તજવીજ થઈ શકે તેટલા માટે તન મધ્યસ્થ વૃત્તિએ આ લેખ લખવા માં આવ્યો છે.
છેવટે એક દલીલ જે ઘરના દીવાના લાભની છે તે એ છે કે તેથી હવામાં સુધારે થાય છે તે તેને પણ વિજળક રોશની દાખલ થવાથી કાંઈ અટકાયત થતી નથી. કારણકે તે હેતુ પાર પાડવાને ગર્ભગૃહમાં મરજી માં આવે તેટલા દીવા વીને કરવામાં આવે છે તેમાં કોઈ વાંધા જેવું નથી. આ બાબત હાલ તે માત્ર જૈનવર્ગમાં ચચી ચલાવવા માટે જ ઉપસિથત કરવામાં આવી છે. તેથી એના સંબંધમાં વધારે પ્રકાશ પાડે તેવી કાંઈ પણ હકીકત કોઈને નણવામાં હોય તો તેમણે ખુશીથી લખી
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
ય પુોના બે ગારોયના નમુના
મેાકલવી, તે ખુશીથી દાખલ કરવામાં આવશે. ચીનીખાનાનેા ખર્ચ અને તે રા નીને અંગે ઉપાધિ એટલી બધી છે કે તે આ રાશની કરવાની વહેલી મેડી જરૂર પ ડશે એમ ધારીને પ્રથમથી ચેાખવટ થવા સારૂ આ લેખ લખ્યુંછે. આશા છે કે દ્વાર ગ્રાહી મધુએ તેમાંથી સારજ ગ્રહણ કરશે.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पूर्व पुरुषाना उच्च आशयना नमुनो
શ્રી સેનપ્રશ્નમાં શ્રી હીરવિજયસૂરિએ દ્વાદશ જ૫ કહેલા છે તે રાસ જાણુવા ચેાગ્ય હેાવાથી આ નીચે પ્રગટ કર્યાં છે.
આ જલ્પ સવત ૧૬૪૬ના પેસ વિદ ૧૩. શુક્ર શ્રીહીરવિજયસૂરિ હૈ! રાજે સાધુ સાધ્વી શ્રાવક શ્રાવિકા ચેાગ્ય શ્રી પાટણુ લખેલા છે.
૧ પર પક્ષીને કાઇએ કાંઇપણ કઠણુ વચન કહેવુ' નહી'.
૨ પર પક્ષી કૃત ધર્મકાય સ થા અનુમેદવા ચેાગ્ય નહીં, એમ કેાઈએ ન કરે. ', કારણ કે દાનરૂચિ પણ', દાક્ષિણ્યાળુપણ, દયાળુ પણુ' ઇત્યાદિક માર્ગનુ રી ધર્મ કાર્ય જિન શાસનથી અન્યનુ પશુ શાસ્ત્રાનુસાર અનુમાનન ચેાગ્ય જણા છે તે પછી જૈન એવા પરપક્ષી સબ ંધી માર્ગાનુસારી ધર્મ કાર્ય અનુમેદવાઐ ઢાય તેમા તેા શુ' કહેવુ?
૩ ગચ્છનાયકને પૃયા વિના કોઇએ કોઇ શાસ્ર સખથી પ્રરૂપણા કરવી ન ૪ દિગંબર સંબધી ચૈત્ય, કેવળ શ્રાધ્ધ પ્રતિષ્ટિત ચૈત્ય તથા દ્રવ્ય લિ'ગીના દ્ર ધી થયેલા ચૈત્ય-એ ત્રણ ચૈત્યવિના બીજા સઘળા ચૈત્ય વાંઢવા પૂજવા ચેાગ્ય જા !!• એ વાતમાં કાંઇ પણ શંકા ન કરવી.
૫ સ્વપક્ષીના ઘરમાં પૂર્વોક્ત ત્રણુ ચૈત્યની અવનિક પ્રતિમા હાય તે સાધુના વ! - ક્ષેપે વાંદવા પૂજવા ચેાગ્ય થાય.
૬ સાધુએ કરેલી પ્રતિષ્ઠા શાસ્ત્રસંમત છે.
૭ સાધર્મીવાત્સલ્ય કરતાં સ્વજન રાખધી હાવાથી કદાચિત પરપક્ષીને જી તેડે તેા તેથી સ્વામી વત્સળ ફાક ન થાય.
૮ શાસ્ત્રોક્ત દેશવિસ'વાદી નિંન્દ્ગવ સાત અને સર્વ વિસ'વાદી નિન્દ્વવ એક-તે ( થાય બીજા કોઇને નિવ ન કહેવા.
૯ પર પક્ષી સ`ગાતે ચર્ચાની ઉદ્દીરણા કેઇએ ન કરવી, પર પક્ષી ઢાઇ ઉદ્દીરણા તે શાસ્ત્રને અનુસારે ઉત્તર દેવે; પણ કલેશ ન વધે તેમ કરવું.
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦ શ્રી વિજય દાન સુરક્ અહુ જન સમક્ષ જળ શરણુ કરેલ ઉત્કૃત્ર કંઠે કુદ્દાલ ધ તથા તે માંહિલે અસમત અર્થ ખીજા કેઇ શાસ્ત્રમાં કેઈએ સાચ્ચે આવત તે અથ ત્યાં અપ્રમાણુ જાવે.
૧૧ત્ત પક્ષી સાથને જાયેગે પરપક્ષી સાથે યાત્રા કરે તે તે યાત્રા ફ્રાંક ન થાય. ૧૨. પૂર્વાની નિશાળે પર પ્રશ્નએ કરેલા સ્તુતિ સ્તોત્રાદિ જે કહેવાતાં ડાય તે કહેવાની કેઇએ ના ન કહેવી.
મા ઠરાવ નીચે શ્રી વિજયરોનચુ, ઉમા'વાય શ્રી વિમળહુણ, શ્રી રા નિયંત્રણ, શ્રી ધર્મસાગરગણુ, શ્રી શાંતિચગણિ, શ્રી કાણુવિજયપણું, શ્રી સામવિજયગણિ ( ીજા ), શ્રી સહુજસાગરગણુ, શ્રી કામિંગણુ એટલાની સહીશા 'મતિસૂચક છે,
ા ઠરાવે જુની ગુજરાતી શાળામાં લખાયેલા છે, તેના પરથી અહીં પ્રગ લિત ભાષામાં લખવામાં આવ્યા છે.
આ માર એલ ઉપરથી તે વખતના આચાય મહારાજા વિગેરે કેવા મધ્યસ્થ કૃત્તિવાળા, કઠણ વચન કોઇને પણ નહીં કહેવાવાળા, ગુરૂ મહારાજની આજ્ઞાને આ ગ્રીન વર્તનારા, સ્વપા પંરક્ષમાં સમાન બુદ્ધિવાળા, ખરા ન્યાયને આગળ કરનારા, નિષ્કારણુ ક્લેશની ઉદીરણ્ણા નહીં કરવાવાળા, ઉન્મત્તું નિક ંદન કરવાવાળા તેમજ શુદ્ધ માને એાળખાવનારા હતા તે સહેજે સમજાઇ જાય છે. આવા મહાપુરૂક્ષે આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, પન્યાસ ને ગણિ વિગેરે શાસનના સ્થાન, શામની ગાવનારા, શાસનને ઉપદ્રવ કરનારનું ઉન્મૂલન કરનારા છતાં શાંતવૃત્તિને રોત *તારા, ધર્મશાસ્ત્રના અભ્યાસ કરવા તે કરાવવાળાં નિરંતર સાવધાન રહેનારા મા ત્માનું હિત થાય તેવે માર્ગેજ પ્રવૃત્તિ કરનારા અને નિરંતર ઢુતાહિતના તાલ કરનાશ હતા. તેમના પુન્ય પ્રતાપથીજ અત્યારે પશુ શાસનની ઉજ્જવળતા પ્રિંગાચર થાય છે, તેમાં જેટલી મલિનતા દેખાય છે તે આપણા આચાર, વિચાર, પ્રવૃત્તિ વિગેરેને આભારી છે. આપણે જો પૂર્વ પુરૂષને પગલેજ ચાલીએ, તેમણે કરેલા ઠેરાવાને ખરાખર અનુસરીએ, સ્વેચ્છાએ કાંઇ પણ પ્રવૃત્તિ ન કરીએ, અને ખા ઠરાવો આપણે માટે પણુ છે એમ સમજીએ તે શાસનની ઉજ્વળતામાં વૃદ્ધિ થાય, કલેશ માત્ર શમી જાય અને શાસનની ઉન્નતિ થાય. આવા હેતુથી આ ખેલ પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે. આશા છે કે ઉત્તમ ગુનિ મહૃારાન્ત અને સુજ્ઞ શ્રાવકે તે નમ મૂહૈંક વાંચી તેમાંથી સાર ગ્રહુણ કરી તેને લીત ઉપયેગ કરશે.
* 'QQ's ; –'
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
11 તા.
રર ન મળાવડાનાં હવાલ,
૩
सुरत जील्वा माटे तास लेवायत्री "श्री जैन धामिरः प्राथमिक परिवाना इनामना मेळावडाना हेवाट..
ના-૨૪-૧-૧૨ ના રોજ શ્રી સુર વાટાના ઉપાયમાં મામાના “શ્રી ન ઘાર્ષિક માથમિક પરીક્ષા ઈ મેળાવડો કરતા ગામે ને. શરૂઆતમાં શ્રી વાટા ને વિશ્વાશાળાના એનરરી દેટરી મી, મગનલાલ ? શિતમદાસ બદારી છે મજકુર પરીક્ષા ઉભવાનું કારણું ની પમા વાંચી સી. ળાર્યું હતું —
હાલમાં કેટલીક મુન માં થી ફોન વેતાંબુર એજ્યુકેશન ઈ - 1 શેઠ મરચું, તલકચંદ જે ધાર્મિક હરીફાઈની પરીક્ષા લેવાની શરૂઆત થઈ છે પરંતુ તેમાં પહેલા રજુ બાલ વાસક કે જે પંચ વિકમણ અથ સહિત છે. તે શરૂઆતમાં વિદ્યાર્થીઓને ભારે પડી જણવાથી એના ધાર્મિક કેળવણીના અનુવાવી ઝૂડી રચના અનુસાર ફક્ત બે પ્રતિક પણ છે સહિત (હેતુ, યુક્તિ, સમજુતીપૂર્વક) નું જ્ઞાન દ્રતીત થાય એના ઉછળથી ! તેટલાની પરીક્ષા લેવી પણ જરૂરી છે, અને તે માટે હાલ અજમાય શકે સુરત જિદને વિદ્યાર્થી છે ' પછી સુરા મુકામે લેવાનું મુકરર કર 10: આવ્યું છે”
ચાલુ સતા માટે રા. રા. , મારી હીરાચંદ છે મારાંદીપળાતર' રૂા. રપ આપને ખુશી બનાવ્યા રાનાં નીચે પ્રમાણે આર ઈન ઉપલ નંબરે પાસ થનાર ચાર વિઘાથી " ! આપવામાં આવ્યાં હા -- ૧ લું ઈનામ રૂ. ૧૦)
ત્રીસ છેટાલાલ. ર નું , રૂા. છ મણીલા : રસિકદાસ. ૩ શું છે રૂા. ૫ મોહનલાલ રાયાણંદ, ૪ શું છે રૂા. 3) નરગીનચંદ જગજીવનદાસ.
પ્રસંગાનુસાર મુનિવર્યશ્રી પ્રવર્તક કાનિવિજયજી ગડારાજ સાહેબે બહ અસરકારક રીતે જ્ઞાનપ્રાપ્તિ માટે તે પૂર્વક ઉપદે શ્રોતાઓને આ હતો.
છેવટે માન છે માટે અને . . ! યુનીવાર ગન શરાફ તથા શેડ, સિંદ હીરાચંદ નાથાંદી નાળા એ દરસાલ ૧૫ નાગને રૂા. ૨૫ આપતા પોતાની ઈચ્છા પદર્શિત કરી હ. અને ઉક્ત ડર નું અનુકરણ અન્ય
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 386. જેનધર્મ પ્રકાશ. કેળવણ રસિક બંધુઓ કરશે એવી આશા રાખવામાં આવી હતી. બાદ મેળાવડાનું કામ સમાપ્ત થયું હતું. नवाणु यात्राना अनुन्नवनी बुकमां सुधारो. ઉપરના નામની બુક નવાણુ યાત્રા કરવાના અભિલાષીને ભેટ આપવા માટે અમારા તરફથી છપાવવામાં આવી છે. તેમની અંદર સિદ્ધાચળજીના 108 નામ લખતાં પંડિત શ્રી વીરવિજયજી કૃત નવાણુ પ્રકારી પૂજા ઉપરથી નામ મળ્યા તે લખ્યા છે. બાકીના નવ ના માટે નીચે નેટ કરવી પડી છે. હાલમાં ઉપાધ્યાય શ્રી પદ્યવિજયજી મહારાજ કૃત સિદ્ધાચળજીને 108 નામોના સ્તવનનું એક પાનું જેવામાં આવ્યું છે. જો કે તે પણ અપૂર્ણ હેવાથી તેમાં પ્રથમના 54 નામે નથી પરંતુ જે નામો છે તે તપાસતાં તેમાં નામે 99 ઉપરાંત તેનાથી જુદા નીકળે છે નીચે પ્રમાણે 1 વિશ્વ પ્રભ 2 કર્યાનું 3 હરિપ્રિય 4 ત્રિભુવન પતિ 5 પ્રત્યક્ષ ગિરિ 6 સિદ્ધાજ 7 વૈજયંત 8 બષિ વિહાર 9 સર્વકામદ આ નવ નામ ઉમેરવામાં આવે તે 108 થઈ રહે છે. આમાં સિદ્ધાજ નામ છે તેને અર્થ સિદ્ધના ભજન-રથાન એ જણાય છે અને ત્રાષિ વિહારની જગ્યાએ પ્રતમાં અશી વિહાર હતું પણ તે બરાબર ન લાગવાથી સુધાર્યું છે. એ બુકના પૃષ્ટ 43 માં 16 ઉદ્ધારો પિકીની હકીકત છે તેમાં 16 મા ઉદ્ધારને સંવત 1371 છપાયેલ છે તે ભૂલ છે–તેને બદલે સંવત 1587 વાંચવા. બીજી કેઈપણ ભૂલ જણાવવામાં આવશે તે સુધારશું. કુંવરજી આણંદજી For Private And Personal Use Only