Jain Dharm Prakash 1903 Pustak 019 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

૧ee
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રમશ. તેના નિક્ષેપ આદિ થઈ શકે. જે તેના પ્રકરણનું જ્ઞાન ન થાય તે તેમાં લોકિક લકત્તરિક આદિનું ભાન રહે નહીં ને શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પ્રરૂપણ થવાને વખત આવે. માટે વ્યાખ્યાનકારે પ્રથમ ઉપક્રમનું જ્ઞાન કરવું જોઈએ કે જેથી સ્વપરનું કલ્યાણજ થાય.
બીજું બાર જે નિક્ષેપ તે કોને કહીએ ? નિક્ષેપ તેનું નામ છે કે ઉપક્રમથી લોકિક લકત્તરપણું આદિનું જ્ઞાન થયા પછી અનુગમ નજીક લઈ જવા માટે નામ આદિથી સ્થાપન કરી પ્રસ્તુત સૂવમાં પ્રકૃતિ કેળુ કોણ છે અને અપકૃત કોણ કોણ છે તેને વિચાર કરી પ્રકૃતિ ઉપર તા. નું ધ્યાન ખેચવું.
ત્રીજો ભેદ અનુગામ છે. અનુગમ તેને કહેવાય કે સૂત્રનું ઉચ્ચારણ કરી, તેનું ઉત્પન્ન થવાનું કારણ જણાવી, તેને ઉત્પન્ન કરનાર તથા તે ઉ. ત્પન્ન કરવાનું પ્રયોજન વિગેરે જણાવી સુત્રની અંદર રહેલા પદેનું વિવેચન કરવું.
એ નય નામે ભેદ છે. નય તેને કહેવાય કે દુનીયામાં રહેલી દરેક વસ્તુઓ અનંત ધર્મવાળી છતાં એક ધર્મથી તેને વ્યવહાર કરે. સૂત્રની વ્યાખ્યામાં પણ તે સૂત્રમાં આપેલા શબ્દનું દરેક નયે પૃથક પૃથક વિવેચન કરી સમજાવવું ને તેમાંથી સર્વ સંમત પક્ષ જણાવો.
એવી રીતે દરેક સૂત્રના વ્યાખ્યાનમાં ચાર ચાર ધારાની જરૂર છે ને વ્યાખ્યાનકારોએ જરૂર તે ધારે ધ્યાનમાં રાખવાજ જોઇએ કે જેથી સર્વ મહારાજાની આજ્ઞાના આરાધક થવાય ને આત્માનું કલ્યાણ થાય.
मनुष्य नवनी दुर्लनता, अपारे संसारे कथमपि समासाद्य नृभषं । न धर्म यः कुर्याद्विषयमुखतृष्णातरीलतः ॥ बुडन् पारावारे प्रवरमपहाय प्रवहणं । स मुख्यो मुखार्णामुपलमुपलब्धं प्रयतते ॥ १ ॥