Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
પુ.૧૯ સુ
૫ મ
www.kobatirth.org
श्री
જૈન્સ્પર્મ પ્રકાશ
REGISTER B. NO. 156
अनुक्रमणिका
૧ શ્રી મહાવીરજિન સ્તવન ૨ અનુયાગ ૩ મનુષ્યભવની દુર્લભતા. ૪ જીર્ણ ગ્રંથેાહાર. ૫ ધ્યાન વિષય
હું જીન પ્રતિમાના ોટોગ્રાફ્ ૭ પ્રશ્ન તર્ ૯ ગ્રુવાનને ગ્રાહ્ય સન્માર્ગે
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उपजाति.
धार्यः प्रबोधो हृदि पुण्यदानं शीलं सदांगीकरणीयमेव । तप्यं तपो भावनयैव कार्या, जिनेंद्रपूजा गुरुभक्तिरुद्यमः ॥ પ્રગટ તા.
श्री जैनधर्म प्रसारक सभा
ભાવનગર
વીર સવત ૨૪૨૯
વાર્ષિક મૂલ્ય ૩૧)
અમદાવાદ.
એગ્લા વનાક્યુલર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ”માં નથુભાઈ રતનચંદ મારફતીયાએ છાપ્યુ
શાકે ૧૮૨૫
સ. ૧૯૫૯
શ્રવણ.
For Private And Personal Use Only
A
સને ૧૯૦૩ સ્ટેજ ચાર આના
८७
ec
૧૦૦
૧૦૬
૧૦૮
૧૧૦
૧
USA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાયાનીયુ રખડતુ મુકીને આશાતના કરવી નહીં.
e (શ્વેતાંબરી. )
બીજી જન કોન્ફરન્સ. Re ( ચાલી રહેલી તૈયારી ) જન સમુદાયની બીજી કાનફરસ મુંબઇમાં મળવા સબ-- ધી હકીકત ગયા અંકમાં અમે જણાવી ગયા છીએ, ત્યાર પછી તે તેનું કાર્ય છબહુ આગળ યુદયુ છે. મળવાના દિવસે ભાદરવા. વદિ ૧૩-૧૪-0)) તા ૧૮-૨૦-૨૧ સ ટેમ્બર મુકરર થયેલા છે તેના આમત્રણ પત્રા પણ બહાર પડી ચુક્યા છે અને દરેક ગામને શહેરના સધ ઉપર તેમજ સભાએ, મંડળીઓ, પાઠશા થાના વ્યવસ્થાપકે વિગેરે નરકે રેવાને પણ થઇ ચુકયા છે. હવે દરેક શહેરના સ ધ તરફથી શુ ટાઈન ડેલીગેટસના નામ જથાંજ બાકીમાં રહ્યાં છે, તેપણ થોડા દિવસમાં જશે ડેલીગેટેની કાંઇ પણ કી લેવામાં આવશે નહી”, વીઝીટરેશન માટે ફર્સ્ટકલાસના રૂ૩ ને સેકન્ડ કલાસના રૂ૨) ઠરાવવામાં આવ્યા છે. સ્ત્રી વીઝીટ માટે રૂર) જ ઠરાવ્યા છે. બેઠક ખાસ જુદી રાખવામાં આવશે. ટીકીટ વેચવાનું શરૂ થઇ ચુકયુ છે. વેલટીઅરેને માટે પણ જાહેર ખબર મને હાર પડી છે અને તેમાં પણ નામ નોંધાવા માંડયા છે. સમગ્ર પ્રકારે તૈયારીઓ થવા માંડી છે. જુદી જુદી જે જે કમીટીએ ની. મી છે તે સધળી કમીટીએ પોત પોતાનું કામ સારી રીતે બને જાવવા લાગી છે. કેનિફરન્સમાં ચર્ચવા માટે મુખ્ય વિષયેા હા લુ યા છે. તેની વીગત પણ બહાર પડી છે. હજુ તેમાં છેવટ સુધી ચાગ્ય ફેરફાર થયા કરશે. આ તમામ બાબતોને માટે શ્રેણી વિગતવાર હકીકતો રેજીદા પત્રામાં તથા અઠવાડીક પત્રામાં બહાર પડતી હોવાથી અમે આમાં વિસ્તારથી જણાવેલ નથી. મુબઈના ગૃહસ્થાએ પ્રયાસ પ્રશસા પાત્ર કરવા માંડયા છે. ચીફસેક્રટેરી શેક ફકીરચંદ પ્રેમચંદ પુર્તા પ્રયાસ કરે છે. આ કીરસ સારી રીતેફતેહમદ થશે એવી આગાહી ચાતરફથી શ્રવા, ગત થાય છે. જૈન અધુઓએ અંત:કરણની લાગણીથી પાત - તાને ઘટતા લાભ લેવા માટે તત્પર થવાની જરૂર છે, આ મેRવડે છે પણ વર્ગને ખરેખર શાભાવનારા છે ,
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्म प्रकाश.
હ
8000666
ஆக்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க்க - મનુ જન્મ પામી કરી, કરવા જ્ઞાન વિકાશ; બો નેહ યુક્ત ચિત કરી, વાચે જેને પ્રકાશ. . narumman sa pamamagra manninum
પાક ૧૯ મું શાકે ૧૮૨૫. સંવત ૧૫૯, શ્રાવણ. અંક ૫ મે,
श्री महावीरजिन स्तवन.
હેતે ચાલો જઇએ મહાવીર મંદીરે, જીહાં પ્રગટે છે આનંદ અપાર; ભાવે ભક્તિ કરે ભગવાનની એ આંકણી
સાખી ગાએ હળી મળી બંધુઓ, ગુંથી જિનગુણ માળ;
હાવો લ્યો નરભવ તણો, ટાળો કર્મ જંજાળ, પાયે ઘુઘર ધરીને રસ રંગથીરે, થે થે છું... છુમ ના પ્રભુજીની પાસ. ભાવે ભક્તિ કરે ભગવાનની
સાખી સુરગિરિ ઉપર સુર કરે, પ્રભુ જન્મછવ સાર;
સ્નાત્ર કરે તીમ ભવી તુમે, પૂજા અષ્ટપ્રકાર. પામ્યા ચિંતામણિ અને અર્ધન અંગનેરે; ટાળી ભવ ભય પામે મંગળ ભાળ.
ભાવે ભક્તિ કરે ભગવાનની
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધન પ્રકાશ,
દાદાસાહેબ બાગમાં, મનમોહન મંદીર;
ભાવનગરમાં ભેટીએ, ત્રીસલા નંદન વીર. મળી મંડળી નમે નિરંતર નાથનેરે, તેનો ઝવેર છે ધન્ય અવતાર.
ભાવે ભક્તિ કરે ભગવાનની
अनुयोग આ સંસાર નારક, તિર્યંચ, મનુષ્યને દેવગતિ રૂ૫ છે. તેના દુઃખનું સ્વરૂપ જાણી તેનાથી નિર્વદને પામેલા છો તેનો નાશ કરવાને માટે પ્રયત્ન કરે છે. પણ તે પ્રયત્ન વિશિષ્ટ વિવેક શિવાય ફળીભૂત થતો નથી. ને તે વિવેક આપ્ત પુરૂના વાક્યોને અનુસારેજ થાય છે. તે વાક્યો પણ ત્યારે. જ વિશિષ્ટ વિવેકને ઉત્પન્ન કરી શકે છે કે જયારે તેને અનુયોગ થાય. આત પુરૂષના વાકયો પ્રાચીન કાળમાં દરેક પદથી ચાર ચાર અનુયોગને જણાવનારા હતા. દાખલા તરિકે હાલ પણ ઘwો જ પુછું ને - ૩મામવાણુpsના એ બંને ગાથાના આઠે પદો ઉપર અને સમુદાયે બંને ગાથાઓ ઉપર પણ ચાર ચાર અનુયોગ પ્રાચીન આચાયોએ ઉતારેલા - થોમાં નજરે પડે છે. છતાં હાલ દુપમાઓરો ને હુંડાવસાર્પણીને લીધે મતિ, મેધા, સંહનન, આયુને ધારણા આદિની હાની દેખીને પપગારી શ્રી આર્યરક્ષિતસૂરિજી મહારાજ કે જેઓ કિંચિત જૂન દશ પૂર્વધારી અને યુગ પ્રધાન હતા તેઓએ દરેક વાક્ય ને ગાથા ઉપર, ચાર ચાર અનુયોગ લગાડવાનો અસંભવ તથા નયની વતવ્યતાના ગહનપણને લીધે સમજ નહીં પડવાથી લોકો વિચિત્ર અજ્ઞાન માર્ગને પુષ્ટિ આપશે એમ જાણીને જુદા જુદા અનુયેન કર્યા ને દરેક અનુગને માટે અમુક અમુક સ્ત્રોની વ્યાખ્યા પદ્ધતિ ઠરાવી. જેમકે આચારાંગ વિગેરેની ચારિત્ર પ્રાધાન્યતાઓ માખ્યા કરવાથી તે ચરકરણનુ પેગ, સર્વપ્રગતિ આદિની તિથી મુંબવાએ કયાખ્યા કરવાથી ગતિાનુગ, જ્ઞાતાધર્મકથા અને
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુચાગ
હ
ઉત્તરાધ્યયન આદિ ધર્મકથાનુયોગ અને સૂત્રકૃતાંગ આદિ દ્રવ્યાનુયાગ. એવી રીતે જુદી જુદી વ્યાખ્યાને અનુસારે જુદા જુદા અનુયોગે અમુક અમુક ત્રાના કયા અને ત્યારથીજ સિદ્ધાંતામાં સ્થળે સ્થળે પૃથક્ ત્વના કાળ કહેવાય છે. ને તેથીજ હાલ કાળમાં સ્વતંત્રપણે નય વિચારણા કરવાનો નિષેધ સ્થળે સ્થળે કરવામાં આવેલા છે. કત જે જે વાત ઉપર પૂર્વાચાર્યેાએ નાની વિચારણા કરેલી છે તે તે વાત ઉપર તેટલીજ નયની વિચારણા કરવી જોઇએ. કારણ કે મુખ્ય સાત નય ને તેના દરેકના સે સે ભેદો મળી સાતસા ભેદો થાય છે તે તે પણ ભુજ વક્તવ્યતાના ભેદથી થયેલા હોવાથી બાળવાને સમજમાં આવે નહુિં તે તેથી કયા નયની વ!ત કયા નયે ચાલી જાય માટે હાલ કાળમાં પૂર્વાચાર્યોએ કરેલી નય વિચારણા રાખી સ્વતંત્રપણે નયા ફેલાવવાતા વિચાર કરવા નહી. તેજ કારણથી શ્રી હરિભદ્રસૂરિ, હેમચદ્રાચાર્ય તથા ઉપાધ્યાયજી વિગેરે ધુન્ધર વિદ્વાનાએ પણ સિદ્ધાંતમાં કથન કરેલા વસતિ આદના વાયા શિવાય બીજે ઠેકાણે નયની અવતારણા કરેલી નથી. તેવી નયની વતવ્યતા પણુ જે તેવા ત્રાતા હોય તેને ઉદ્દેશીને છે. આ સઘળી વાત અનુયાગની પ્રથફ્ળતા પછી સમજવી.
થયા
હવે અનુયાગ એટલે શુ? કે જેને આધારે આપ્તાના વાક્યોનુ રહસ્ય સમજવામાં આવે છે. તેના કેટલા ભેદ ? કયા કયા ? અને તે માં ક્યાં હોય ? તે ઉપર આપણે વિચાર કરીએ.
સૂત્રના અર્થનું વ્યાખ્યાન કરવું અથવા અપાક્ષરથી બનેલા સૂત્રની સાથે અર્થનુ જોડાણુ કરવું, અથવા કહેવામાં આવેલા શબ્દોના પ્રતિકૂળ અર્થાને છેડીને પ્રકરણ આદિથી અનુકૂળ એવા અર્થની સાથે શબ્દોને જેડવા, અથવા સૂત્ર ઉચ્ચારણ કર્યા પછી તેના અનુકૂળ અર્થનુ વ્યાખ્યાન પ્રતિકૂળ અર્થાના નિષેધ જણાવવા પૂર્વક કરવુ-એ તમામ અનુયાગ કહેવાય ટુંકાણમાં કહીએ તેા સૂત્રાનું વ્યાખ્યાન તેજ અનુયાગ, તે અનુશ ગના સાસ્ત્રકાર મહારાજા ચાર ભેદે જણાવે છે. ૧ ઉપક્રમ, ૨ નિક્ષેપ, ૩ અનુગમ, ને ૪ નય. અર્થાત્ દરેક સૂત્રના અનુયોગમાં પ્રથમ આ ચાર ભેદ પાડીને તેને વિચાર કરવા.
તેમાં પ્રથમ ઉપક્રમ એટલે શુ? ઉપક્રમ તેને કહેવાય કે જેની વ્યાખ્યા કરવા ઇચ્છેલી હોય તેનું પાણિકત દિનુ દાન કરવું કે જેથ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧ee
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રમશ. તેના નિક્ષેપ આદિ થઈ શકે. જે તેના પ્રકરણનું જ્ઞાન ન થાય તે તેમાં લોકિક લકત્તરિક આદિનું ભાન રહે નહીં ને શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પ્રરૂપણ થવાને વખત આવે. માટે વ્યાખ્યાનકારે પ્રથમ ઉપક્રમનું જ્ઞાન કરવું જોઈએ કે જેથી સ્વપરનું કલ્યાણજ થાય.
બીજું બાર જે નિક્ષેપ તે કોને કહીએ ? નિક્ષેપ તેનું નામ છે કે ઉપક્રમથી લોકિક લકત્તરપણું આદિનું જ્ઞાન થયા પછી અનુગમ નજીક લઈ જવા માટે નામ આદિથી સ્થાપન કરી પ્રસ્તુત સૂવમાં પ્રકૃતિ કેળુ કોણ છે અને અપકૃત કોણ કોણ છે તેને વિચાર કરી પ્રકૃતિ ઉપર તા. નું ધ્યાન ખેચવું.
ત્રીજો ભેદ અનુગામ છે. અનુગમ તેને કહેવાય કે સૂત્રનું ઉચ્ચારણ કરી, તેનું ઉત્પન્ન થવાનું કારણ જણાવી, તેને ઉત્પન્ન કરનાર તથા તે ઉ. ત્પન્ન કરવાનું પ્રયોજન વિગેરે જણાવી સુત્રની અંદર રહેલા પદેનું વિવેચન કરવું.
એ નય નામે ભેદ છે. નય તેને કહેવાય કે દુનીયામાં રહેલી દરેક વસ્તુઓ અનંત ધર્મવાળી છતાં એક ધર્મથી તેને વ્યવહાર કરે. સૂત્રની વ્યાખ્યામાં પણ તે સૂત્રમાં આપેલા શબ્દનું દરેક નયે પૃથક પૃથક વિવેચન કરી સમજાવવું ને તેમાંથી સર્વ સંમત પક્ષ જણાવો.
એવી રીતે દરેક સૂત્રના વ્યાખ્યાનમાં ચાર ચાર ધારાની જરૂર છે ને વ્યાખ્યાનકારોએ જરૂર તે ધારે ધ્યાનમાં રાખવાજ જોઇએ કે જેથી સર્વ મહારાજાની આજ્ઞાના આરાધક થવાય ને આત્માનું કલ્યાણ થાય.
मनुष्य नवनी दुर्लनता, अपारे संसारे कथमपि समासाद्य नृभषं । न धर्म यः कुर्याद्विषयमुखतृष्णातरीलतः ॥ बुडन् पारावारे प्रवरमपहाय प्रवहणं । स मुख्यो मुखार्णामुपलमुपलब्धं प्रयतते ॥ १ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા.
૧૦ અનેક શાસ્ત્રોનું અવગાહન કરતાં શ્રી ત્રિષષ્ઠિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્રાદિ, અનેક ગ્રંથમાં જ્યાં જ્યાં શ્રીતીર્થકર ભગવંતને કે મુનિ મહારાજાઓને કેશના પ્રસંગ આવે છે ત્યાં ત્યાં ભવ્ય ઉદેશીને દેશના આપવામાં આ વેલ છે તેમાં પ્રારંભમાં આ વાકય બહુધા હટિગત થાય છે કે બેભવ્યજનો ! આ સાર સંસારમાં મનુષ્ય જન્મની પ્રાપ્તિ અ. ત્યંત દુર્લભ છે. >> આ વાક્યને દરેક ઉપદેશમાં આદ્યસ્થાન મળવા જેવું એ વાક્યમાં મહત્વ શું છે? અને મહત્વ છે તે તેટલું મહત્વ આપણે સર મજીએ છીએ ? સમજતા ન હઈએ તો તેનું કારણ શું છે? અને જે કારણ છે તે વાસ્તવિક નહેય તે તેના નિવારણું માટે શું વિચારે કરવા યોગ્ય છે? તે વિચારીએ.
પુક્ત વાક્યમાં રહેલું મહત્વ.” આ સંસારમાં પ્રાણી અનાદિકાળથી પરિભ્રમણ કરે છે તેમાં અવ્યવહાર રાશીમાંથી નીકળી વ્યવહાર રાશીમાં આવ્યા પછી પણ સ્થાવરપણામાં અનત કાળ વ્યતિક્રમાવે છે, ત્યારપછી વિકાઁધમાં અને તીર્થંચ પચેંદ્રો વિગેરેમાં અસંખ્યાતકાળ વ્યતિક્રમાવે છે. આ પ્રમાણે સંસારમાં પર્યટન કરતાં, બીજી ગતિએ તે અનુક્રમે પામ્યા કરે છે, પરંતુ મનુષ્ય ભવની પ્રાપ્તિ કાંઈ સહેલાઈએ થતી નથી. મનુષ્યભવની દુર્લભતા સમજવા માટે શાસ્ત્રકારે જુદા, જુલ દશ દષ્ટાંત બતાવેલા છે. જેમાંનું એકજ દષ્ટાંત લઇએ અને પછી તે. ઉપરથી તેની દુર્લભતાને અનુભવ કરીએ.
દશ દષ્ટાંતે પિકી છેલ્લે પરમાણુનું દષ્ટાંત છે તે આ પ્રમાણે–એકદેવતાએ એક મોટા પથ્થરના સ્થંભને વજવડે ચૂર્ણ કર્યો. પછી તેને ખુબ વાટી, મેરૂ પર્વત ઉપર ચડી વાંસની નળીમાં તે ચૂર્ણ ભરી કુંક સાથે તેના સર્વ ૫રમાણુ ઊડાડી દીધા. હવે તે પરમાણુઓ જે દશે દિશામાં વિખરાઇ ગયા તે એકડા થાય અને પાછા સ્થંભ બને ? ન જ બને. કેમકે મેરૂ પર્વત. જેટલી લાખ જનની ઊંચાઈએથી દેવતાની બળીષ્ટ ફુકવડે ઊંડેલા પરમાણુ ભેગા કેમ થાય ? આ પ્રમાણે જે પ્રાણી મનુષ્ય ભવથી, ભ્રષ્ટ થાય છે તેને ફરીને મનુષ્યપણું તેટલું દુર્લભ છે.
આ દૃષ્ટાંતને સારી રીતે મનન કરે કે જેથી મનુષ્ય ભવની દુર્લભ તાને ખરેખરો ખ્યાલ આવશે. જે જે પરમાણુઓનો તે સ્થંભ બનેલ હતા તેને તે પરમાણુઓ એકઠા થાય તેમાં એક પણ પરમાણું કહ્યું
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
જગ્યાએ પડ્યા ન રહે તે કેવી રીતે બને. તેમ અનંત કાળથી સસાથેમાં પરિભ્રમણ કરતાં જે અનતી પુણ્યની રાશી એકડી કરી કે જેના વડે મનુષ્ય ભવ પામી શકાયો તે મનુષ્ય ભવ જો એળે-નકામા-નિષ્ફળ ફોગટ-વ્યર્થ-ઈંદ્રીઓના વિષયની આસક્તિમાં-ચાર કષાયના વહિં પણામાં ગુમાવી દીધા તે પછી કરીને તેટલી પુણ્યની રાશી જે પાછી મેળવવી તે ઉપરના દૃષ્ટાંતમાં બતાવેલા પરમાણુઓની રાશીને એકડી કરવા કરતાં પણ અનતગુણું મુશ્કેલ છે કારણકે પુખ્ત પરમાણુની રાશી તે દેવશક્તિથી પણુ એકત્ર કરી શકાય છે પરંતુ આમાં તે નથી ચાલતી દેવશઢિત કે નથી ચાલતી ઈંદ્રની શક્તિ; નથી ચાલતી રાાની શક્તિ કે નથી ચાલતી ચક્રવર્તીની શક્તિ-બેમાંતે માત્ર માત્માની શક્તિ ચાલી શકે છે. તે શક્તિને તે ગુમાવી બેઠા ત્યારે હવે શીરીતે એવા દુર્લભ મનુષ્યભવ ક્રીને મળે તે વિચારે.
જ્યારે મનુષ્ય ભવની પ્રાપ્તિ આટલી બધી દુર્લબ છે ત્યારે પછી તે વાક્યને આદ્યસ્થાન મળવા જેટલુ એમાં મહત્વ છે એ સ્વતઃસિદ્ધ છે. કેટ લેક સ્થાને તેા એને ધુણાક્ષર ન્યાયની ઉપમા આપેલી છે. એટલે કામાં ૫ડેલા ધુણા જાતના જંતુ તેની ઉપરના ભાગને કાતરે છે તેથી અનેક પ્ર કારની આકૃતિ પડે છે તેમાં કથચિત્ અનાયાસે-એટલે પાડવાના વિચાર કયા શિવાય અક્ષર જેવી પણ આકૃતિ પડી જાય છે. તેમ આ પ્રાણીને મમુખ્ય ભવની પ્રાપ્તિ પણ પ્રયાસવર્ડ થતી નથી પણુ અનાયાસે થઇ જાય છે. અર્થાત્ પ્રયાસવર્ડ પણ એ સાધ્ય નથી. હવે જ્યારે એટલું મહત્વ એ વાયમાં રહેલુ છે ત્યારે આપણે તેટલુ મહત્વ સમજીએ છીએ ? એ વિ ચાર કરીએ.
“ આપણું સમજવુ, ”
આપણે જે પ્રકારનું મહત્વ શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતે મનુષ્ય ભવને આપેલું છે તેટલું તે શું પણ તેના ક્રેડમે અંશે પણ તેનું મહત્વ સમજતા નથી. આપણે પુળિક એવા જે પદાર્થાનુ મહત્વ સમજીએ છીએ તે ૫દાર્થને કાંઇ નુકશાન થાય, સર્વથા નષ્ટ થાય અથવા નકામેા થઇ પડે કે ખેાવાઇ જાય તે તેને માટે આપણે કેટલો બધો પસ્તાવા પ્રશ્ચાત્તાપ-વિમાસણ કરીએ છીએ. એટલુંજ નહીં પણ તે જો સુધરતે સુધારવાને માટે તેમ જ રીતે મેળવવા માટે પારાવાર પ્રયત્ન કરીએ છીએ. કે જેના પ્રમાણમાં અમૂલ્ય મનુષ્ય ભવના અમુક વિભાગરૂપ અમુક કાળ નિષ્ફળ જાય છે તે
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય ભવની દુર્લભતાં.
૧૩ તેને માટે આપણને કાંઈ લાગી પણ થતી નથી તો પસ્તાવો તે શેજ થાય. તે જ પ્રમાણે આ મનુષ્યભવ નિષ્ફળ વ્યતિત થઈ જાય, કાંઈ પણ સંગીન ધર્મ કાર્ય કરી ન શકીએ, આત્માને કર્મના ભારથી હલક કરવાને બદલે ઊલટો ભારે કરીએ તે પણ અંત સમયે તેને પસ્તાવો કરવાને બદલે જે એકાદું આરંભનું કામ અધુરું રહી ગયું હોય કે થઇ ન શક્યું હોય, દીકરો પરણાવવો રહી ગયો હોય, ઘર બાંધી આપવું રહી ગયું હોય, કોર્ટમાં સાચું ખોટું કરીને કેશ જીતવાન અધુરો રહ્યા હોય, કેઈનું વેર વા-, ળવાનું બની શક્યું ન હોય કે ભૂલી જવાનું હોય તો તેને માટે ઊલટો પસ્તા ને ખેદ કરીએ છીએ. આ આપણી કેવી દુર્દશા ! કેવી મુઢતા ! કેવો સંસારપર મોડ ! કાંઈક તે વિચારો. ગજવામાંથી એક રૂપીઓ પડી જાય તેને માટે જેટલી ચિંતા, ખેદ કે દિલગિરી થાય છે તેટલી, એક દિવસ ધર્મ કાર્ય કર્યા વિના-દેવપૂજા કર્યાવિના–સામાયિક પિસહ કર્યા વિના-સુપાત્રદાન દીધા વિના-બ્રહ્મચર્ય પાળ્યાવિના-નવકારશી કે ચાવીહાર પણ કર્યાવિના કે આત્મ વિચારણા ચિંતવ્યાપિના-ટુંકામાં આત્મહિતનું કાંઈ પણ કાર્ય કર્યા વિના જ ય છે તે તેને માટે, દિલગિરી થતી નથી. એટલું જ નહીં પણ યત કિચિત પણ ખેદ થતો નથી. ઊલટો જે તેને બદલે કષાયના યોગથી કાંઈક પુગળક લાભ મળ્યો હોય છે તો તેને આહાદ થાય છે. ત્યારે એક રૂપી આ જેટલી પણ એક દિવસની કિંમત ન કરી. છતાં ધારો કે તેટલી કિંમત છે તે આખા જીવનની-૧૦૦ વર્ષના આયુની ૩૬૦૦૦ રૂપીઆની કિંમત થઈ. પરંતુ જ્ઞાનીઓ કહે છે કે આ મનુષ્ય ભવની એક ક્ષણ પણ કોડ ગમે દ્રવ્ય કરતાં મેંધી છે. ગઈ ક્ષણ ગમે તેટલા દ્રવ્યવડે પણ પાછી મળી શકી નથી. આટલા ઉપરથીજ જ્ઞાનીઓ કહી ગયા છે કે
આ પારાવાર સંસારને વિષે કોઈ અકથ પ્રકારવડે મનુષ્ય ભવ પામ્યા છતાં જે પ્રાણી વિષય સુખની તૃષ્ણામાં તરલિત થયો તો ધર્મને કરતો નથી તે પ્રાણી સમુદ્રમાં ડુબતાં શ્રેષ્ઠ વહાણની પ્રાપ્તિ થયા છતાં તેને તજી દઈને પથ્થરને મેળવવા પ્રયત્ન કરે છે. તેથી તે મુખ શિરોમણિ છે.
આ પ્રમાણે મનુષ્ય ભવની મહત્વતા સિદ્ધ છતાં આપણે તેટલી મહવતા સમજતા નથી તેનું કારણ શું ?
“મહત્વતા ને સમજવાનું કારણ.” આ સંસારના પ્રાણીઓને પ્રાયઃ નવો જન્મ ધારણ કરતાં પૂર્વ ભવ સંબધી જ્ઞાનને આવરણ આવી જાય છે તેથી પૂર્વ ભવમાં હું કોણ હતા,
૧ મથાળે લખેલા શકને આ અર્થ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ." મારી કેવી સ્થિતિ હતી, ત્યાં શું શું કાર્ય કાર્ય કર્યા હતા, તેનું તેને સ્મરણ રહેતું નથી. તેથી જે ભવ ચાલતું હોય છે તે ભાવમાં જે વસ્તુની જેટલી કિંમત ખરચવી પડે તેટલી તેની મહત્વતા તે સમજે છે. જેમ એક પિતા પુષ્કળ દ્રવ્યવડે મૂલ્યવાન ઝવેરાત એકત્ર કરે, તેને પુત્ર જે તદન મૂખ નિવડે અને તેના પિતાએ પિતાની પાસેના ઝવેરાતની કિંમત તેને સમજાવી ન હોય તે તે તેના પિતાને અભાવે પિતાના કબજામાં આવેલા ઝવેરાતને રમવાના કાંકરા સમજે અને ઠગનાર મળે તે તે વી જુજ કિંમતમાં આપી પણ દે. તેમ આ પ્રાણીઓ પણ પૂર્વે અનેક ભવમાં પારાવાર સંકટ ખમીને, ઘણું કષ્ટ વેઠીને, ઘણી નિર્જરી કરીને, મને નુષ્ય ભવ મેળવવાની રેગ્યતા સંપાદન કરી છે પરંતુ તે તમામ કષ્ટ અને તમામ પ્રયાસ ભવના પલટાઈ જવાથી તેને સ્મરણમાં આવતા નથી તેથી આ અમૂલ્ય મનુષ્ય ભવની કિંમત તે સમજી શકતો નથી. અને વિષય ક. વાયરૂપ ઠગનારાઓથી ઠગાઈને કોડોની કીંમતે તેને ગુમાવી દે છે. આવી ભૂલ ભાગવાને માટે, વિના કારણે મહાનુકશાની ન ખમાડવાને માટે પરમ ઉપકાર બુદ્ધિથી જ્ઞાનીઓ વારંવાર પિતાની દેશનાના પ્રારંભમાં કહે છે કે“ભવ્ય પ્રાણીઓ ! આ મનુષ્ય ભવ પામ ઘણે દુર્લભ છે તેને ૫મા છતાં ધર્મ કર્યા વિના હારી જશે તે ફરીને મનુષ્ય ભવ પામી શકશે નહીં અને પસ્તાશો.”
આવા અમૂલ્ય મનુષ્ય ભવની મહત્વતા આપણે સમજી શકતા નથી તેનું કારણ તપાસતાં તે તેમાં માત્ર આપણી અજ્ઞાન દશા જ કારણ તરીકે નીકમાં આવી. તે કારણ તે કાંઈ અંગીકાર કરવા યોગ્ય નથી. કેમકે જે પતે ન સમજતે હોય તેણે બીજા સમજુ ઉપર આધાર રાખવો જોઈએ છીએ. તેમ આપણે પણ જ્ઞાનીઓ ઉપર આધાર રાખી, તેમના પર પૂર્ણ પ્રતિતી લાવી અમૂલ્ય મનુષ્ય ભવ નિષ્ફળ ન જતું રહે એટલા માટે તેમના બતાવેલા 5 વિચારોને કર્તવ્યો કરવા જોઈએ,
“કરવા ચોગ્ય વિચારેને કર્તવ્ય.” દરેક વિચારમાં નિશાન સાધ્ય) તે એ રાખવાનું છે કે-આવો અમૂર ત્ય મનુષ્ય ભવ સાર્ચક કેમ થાય ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર શાસ્ત્રકાર સ્થાને સ્થા , ને આપી ગયા છે કે મનુષ્ય ભવ સાર્થક કરવાને ઉપાય ધર્મારાધન કરવું
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય ભવની દુર્લભતા,
૧૦૫ તેજ છે. ધર્મરાધનના અનેક પ્રકાર છે. તેમાંથી જે જે પ્રકાર બની શકે તેવા હેય તે તે કરવા. સાધુ ધર્મ અથવા શ્રાવક ધર્મને યથાશકિત આદરછે. ધર્મ શ્રદ્ધા દઢ કરવી. જ્ઞાનાભ્યાસ કરવો. ઈદ્રીઓના વિષયમાં આશાકિત ઘટાડવી. છવ્વ ઈદ્રીના વશવર્તી થઇને અભક્ષ પદાર્થોનું ભક્ષણ ન કરવું. અપેય પદાર્થોનું પાન ન કરવું. ચક્ષુ ઇદ્રિના વશવર્તી થઈને પરસ્ત્રીના અંગોપાંગ નિરખવા નહીં. એકાંત મેહત્પાદક નાટક જોવા નહીં. દ્રીના વશવર્તીપણાથી “વસ્થાઓના રંપરાગ ગીત નૃત્યાદિ સાંભળવાની ઇચ્છા ન કરવી. સ્પર્શદ્રીના વશવર્તીપણાથી પરસ્ત્રી ગમનાદિ પાપક્રિયામાં પ્રવર્તવું નહીં.
ધને વશ થઇ અકાર્ય આચરવું નહીં. માનને વશ થઈને વિનય ધર્મ લેપી નાખ નહીં, ભાયા કપટવડે સમકિત ગુણને હારી જ નહીં અને લોભ દશાને વશ થઈ મહા આરંભકારી પાપ કાર્યમાં પ્રવર્તી દુર્ગતિને આમંત્રણ કરવું નહીં. સુપાત્ર મુનિ મહારાજ વિગેરેને વેગ મળે સુપાત્રદાન આપવું. દુખી જીવાપર અનુકંપા લાવી યથાશકિત સહાય આપવી. સર્વ જીવને અભયદાન આપવાની બુદ્ધિ રાખવી. સ્વસ્ત્રીના સંબંધમાં પણ સંતવ ધરાવી શિયળ પાળવું. યથાશકિત તપસ્યા કરવી. જિનરાજની ભકિત શક્તિ ઓળવ્યા સિવાય પૂર્ણપણે કરવી. મુનિરાજની વૈયાવચ્ચ કરવી. જ્ઞાનાભ્યાસીઓને યથાશકિત ઉપષ્ટભ આપવું. જી. {દ્ધારાદિ કાર્યમાં દ્રવ્યનો વ્યય કરે. વાસ્તવિક સ્વામીવછળ કરવું. જિન શાસનની ઉન્નતિ થાય તેવા કાર્યમાં મન વચન કાયાનું બળવીર્ય ગેપવ્યા સિવાય પ્રવર્તતું. પાપસ્થીર થી અળગા રહેવું અને દરરોજ રાત્રી
એ આખા દિવસનું કરેલા શુભ મ કાર્યને સરવાળો બાંધી લાભ ટેટાને હિસાબ મુક, રોટા જણાય તો પસ્તાવો કરશે અને લાભ જણાય તે તેવા કાર્યમાં વિશેષ પ્રવૃત્તિ કરવી. નિરંતર ઉપર બતાવેલા શુભ કાય સંબંધી જ વિચારે કર્યા કરવા. શૂન્યપણે જગતના અજ્ઞાની છે ની જેમ સંસારના કાર્યમાં રચ્યાપચ્યા ન રહેવું અને અંધ અંધની જેમ ન દેરાતાં જ્ઞાન ચક્ષુવાળા જ્ઞાનીઓની પાછળ પાછળ દોરાવું. તેઓ જે માર્ગે ચાલ્યા હોય અને જે માર્ગ બતાવ્યો હોય તે માર્ગે ચાલવું.
આ પ્રમાણે પ્રવર્તવાથી મનુષ્ય જન્મ સફળ થશે, અશુભ કર્મની નિર્જરા થશે, પુન્યબંધની વૃદ્ધિ થશે અને યાવત અમુક ભવની અંદર આ સંસારના મહા દુઃખકારી બંધનથી છુટી પરમપદની પ્રાપ્તિ થઈ શકશે. માટે
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાર, ઉત્તમ જીવોએ આ મનુષ્ય જન્મની ખરેખરી દુર્લભતા સમજીને તેને સફળ કરવા માટે અહાચિંશ ઉધમ કરવો કે જેથી પૂર્વ ભામાં તેને મેળવવા માટે કરેલો પારાવાર પ્રયાસ સફળ થશે અને બીજા જન્મમાં નહી મેળવી શકાય એવી મુકિત સહજમાં મેળવી શકાશે.
તથાસ્તુ.
जीर्ण ग्रंथोद्धार
(अनुसंधान एट ८१ था) પ્રખ્યાત મુનિવર્ય શ્રીમત શ્રી આત્મારામજી મહારાજ લખે છે કે – "जैनी लोक जिहाके वास्ते खानेमें लाखो रुपहये खरच करते हे. चूरेम आदिकके लदुओकी खबर लीये जाते है, परंतु जीर्ण भंडारके उद्धार करणेकी बात तो क्याजाने स्वप्नमेंभी करते होगे के नहीं. जिनेश्वरदेवने तो एसे कहा कि जो धर्मक्षेत्र विगडता होवे तिसकी सारसंभाल पहिले करनी चाहिये. इस वास्ते इस कालमेझानभंडार बिगडता हे. पहिले तिसका उद्धार करना चाहिय. या -"जो जैनी लोक अपने पुस्तक बहुत यनसे रखते है. यह तो बहुत अच्छा काम करते है. परंतु जेसलमेरमें जो भंडारके आगे पत्थरकी भीत चिनके भंडार बंधकर छोडा है,
और कोई उसकी खबर नही लेता है. क्याजाने वे पुस्तक मट्टी होगये है के शेष कुछ रहगये है. इस हेतुसें तो हम इस कालके जैनमतीयोको बहुत नालायक समजते हैं." सु! विया ! 240 41. કય વાંચી કોને ખેદ થયા વગર રહેશે. બાદશાહો અને દુષ્ટ ધર્મીઓના ભયથી જેસલમેરમાં ગુપ્ત ભંડાર કર્યો તેની ખબર કોઈ લેતું નથી. જે પુસ્તકો વાંચી જાણે છે તેને પુસ્તક સબંધી લાગણું રહે છે. શ્રાવકવર્ગ સંસ્કૃત ભણ્યા વિના મુનિવર્ગ જેટલી લાગણી કયાંથી ધરાવી શકે. તો પણ હાલમાં સંસ્કૃતાભ્યાસી
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીર્ણ ગ્રંથોદ્વાર.
૧૦૭ શ્રાવકવર્ગ જીર્ણ ગ્રંદ્ધારની ચિતા ધરાવે છે તેથી આનદ માનવો જોઈએ છીએ. શ્રી સત્યવિજયજી પન્યાસ તથા પંડિત મુનિરાજ શ્રી પદ્મવિજ યજી વિગેરે સગી સાધુ એ શ્રી અમદાવાદમાં કહેલાના ઉપાશ્રયે પુસ્ત, ક સંગ્રહ કર્યો છે. તેનો યથાયોગ્ય મુનિવર્ગ લાભ લેશે તે સંતોષ માનવા જેવું થશે. પાટણના ભંડારોની વ્યવસ્થા સારી થવી જોઈએ. મુનિરાજ શ્રી કાંતિવિજયજી મહારાજ પાટણના ભંડારોની વ્યવસ્થા સુધારવા જે પ્રયત્ન કરે છે તે પ્રશંસનીય છે. પાલણપુરમાં ડાયરાના ઉપાશ્રયનું પુસ્તક છે. તેનો મુનિવર્ગ લાભ લે એમ થશે તો ઠીક છે. કેટલુંક પુસ્તક આણંદજી કલ્યામુછની દુકાને છે એમ સાંભળ્યું છે તેની પણ ટીપ થઈ ઉપયોગ થાય તે આણંદ તથા કલ્યાણ થાય. મારવાડમાં મેડતા વિગેરે સ્થાને પ્રાચીન ગ્રંથ ઉધહીના ભોગ થઈ પડ્યા છે, તેની સંભાળ લેવાય તે સારૂ. આ બાબત જે મુનિવર્ગ વ્યાખ્યાનધારા બોધ આપે તો લાભ થઈ શકે. દરેક ઉપાશ્રયના સાધુ યા શ્રાવકવર્ગે આ બાબત પર વિશેષ લક્ષ આપવું જોઈએ. આ જીર્ણ ગ્રંથદ્વારનું કૃત્ય હાલ અગત્યનું છે અને કરવા લાયક છે. ધનવાન ગૃહસ્થોએ ધન ખર્ચ જ્ઞાનનો લાભ લેવો જોઈએ. મુનિવર્ગે સ્વશકત્યાનું સાર ઉપદેશ આપીને આ કામમાં પ્રયત્ન કરવો જોઇએ. સુરતમાં ને અમદાવાદમાં જૈન શાળાઓ નીકળી તેમ બીજે ઠેકાણે પણ વ્યવહારીક જ્ઞાન સાથે ધાર્મીક જ્ઞાન શીખવાની શાળાઓ નીકળવાની ઘણી અગત્યતા છે, નવકારશી જમાડવી, સંધ કાઢવો વિગેરે કૃત્યમાં લાભ છે, તેમ જેની શાળાઓમાં પણ મોટો લાભ છે. માટે તે કૃત્ય કરવું જોઈએ. મુનિરાજ મહારાજ કે જે અભ્યાસી હેય તેમને ભણાવવામાં પડતના પગારની સગવડતા થવી જોઈએ. અને તેમને પુસ્તકો જે ભણવામાં જોઈએ તેની સગવડ કરી આપવી જોઈએ. તેથી મોટો લાભ થાય છે. જે ભવ્ય આ લેખ વાંચી યથાશકિત તન, મન ધનથી પ્રયત્ન કરશે તે આ ભવમાં અત્યંત લાભ મેળવી અનુક્રમે શિવસુખ પામશે.
__ इत्यलंविस्तरेण. મુનિ બુદ્ધિસાગર.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ ध्यान विषय.
धर्मध्यानांतर्गत एकत्व भावना.
(અનુસંધાને પુષ્ટ ૮૮ થી.) આ સંસારને વિષે જીવ એકલેજ ઉત્પન્ન થાય છે અને એટલે જ મરે છે, એક જ કર્મ ઉપાર્જન કરે છે અને તેનું ફળ પણ એકજ ભોગવે છે. તત્વબુદ્ધિએ વિચારતાં એક શ્રી જનધર્મ વિના બીજા સ્વજન વગાદિ કોઈ પણ સહાયકારી થતા નથી. આ જીવે અત્યંત મહેનત કરીને જે ધન ઉપાર્જન કર્યું છે તે ધન તે સ્ત્રી, પુત્ર, ભાઈ, બેન, સગાં સંબંધી પ્રમુખ ખાઈ જશે અને ધન પેદા કરવામાં જે પાપકર્મ બાંધ્યાં છે તેનું ફળ તે તેને એકલાને જ ભોગવવું પડશે. જીવ શરીરના પિષણ સારૂ રાત્રી દીવસ નાના પ્રકારના વિચારો કર્યા કરે છે, દીનપણું ધારણ કરે છે, પારકી ગુલામગીરી કરે છે, કુળ મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરે છે, ધર્મ અe થાય છે, પિતાના હિતમાં ઠગાય છે, ન્યાયથી દૂર રહે છે, અન્યાયમાં પ્રવર્તે છે, મેહ ભાયામાં મુંઝાય છે, અને અનેક પ્રકારના પાપે શરીરના પિષણને માટે કરે છે પણ અંત લાલનપાલન કરેલું શરીર સાથે આવતું નથી. અહે! તેમ છતાં પણ જીવ એ શરીરને પોતાનું માની મલકાય છે, અને એના દુઃખે દુઃખી થાય છે. કેવું આશ્ચર્ય કહ્યું છે કે –
સમg સમજે વ, વિવાના સર રિજે जं पोसिअं सरीरं, तंपि तुह न चेव साहीणं ॥ १॥
સમય સમયને વિષે તે છવા છવિતવ્યની આશાએ સાત્વીક ભાવે કરી જે શરીરનું પિષણ કર્યું તે પણ મરતી વખતે તારી સાથે આવનાર નથી.” માટે તું શરીર ઉપર કેમ મોહ કરે છે. જેમાં આત્મા રહેલે છે એવું શરીર પણ જે સાથે આવતું નથી તે આત્માથી અત્યંત ભિન્ન એવાં માતા, પિતા, ભાઈ, બેન, સ્ત્રી, પુત્ર, ધન, આદિ સાથે કહે શી રીતે આવી શકે?
જ્યારે આ શરીરના ત્યાગ કરી છવ અપરગતિમાં જાય છે ત્યારે સગાં વહાલાં પિતતાને સ્વાર્થ સંભારી રૂવે છે, માતા પિતાદિ ટગમગ દેખે છે, તે છતાં પણ જીવ એ પરભવમાં જાય છે. કહ્યું છે કે
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્યાન વિષય. एकः परभवे याति जायते चैक एव हि ।। ममतोद्रेकतः सर्व संबंधं कल्पय त्यहो ॥ १ ॥ દયામત માઁ મર્ષિ વટ વીનાયા છે सथैक ममता वीजात प्रपंचस्यापि कल्पना ॥ २॥ माता पिता मे भ्राता मे भगिनी वल्लभा च मे । પુરા પુરા એ મિત્રાળ જ્ઞાતા સંતૃતારામ | ૨ इत्येवं ममता व्याधि वर्धमान प्रतिक्षणं । जन: शवनो तिनोछ छेतुं विना ज्ञान महौषधं ॥ ४॥ ।
જીવ એકલેજ પરભવમાં જાય છે, અને એકલો જ અહીં આવે છે, અને જીવ પિતે ભમતાના અતિશયપણા થકી સર્વ સંબંધની કલ્પના કરે છે. આ મારા બાપ છે, આ મારા ભાઈ છે, આ મારી માતા છે, આ મારી સ્ત્રી છે. આ મારી સાસુ છે, આ મારો સસરો છે, આ મારો પુત્ર છે, આ મારા મિત્રો છે, આ મારું કુટુંબ છે; એ પ્રમાણે મતિ કલ્પનાએ કરે સ્થાપના કરે છે, પણ તત્વતઃ કોઈ કોઈનું સગું નથી. નાનાં બાળક જેમ ઢીંગલા ઢીંગલીની રમત રમતી વખતે સ્ત્રી ભતારની કલ્પના કરે છે તેવી રીતે આ સગાં સંબંધીની પણ જૂહી કલ્પના જાણવી. એ સર્વ અજ્ઞાનપણાયકી થાય છે. જેમ વડનું ઝાડ વડના બીજથકી મોટી ભૂમિ પ્રત્યે વ્યાપે છે એટલે ઘણી ભૂમિમાં વિસ્તાર પામે છે તેમ એક ભમતારૂપ બીજથકી આવી મોટી પ્રપંચની કલ્પનાઓ ઉઠે છે. એ મમતારૂપ બીજને ધ્યાનરૂપ અગ્નિએ કરો નાશ કરવો ચગ્ય છે. સગાં સંબંધીની કલ્પના કરાવવાવાળો એ મમતારૂપી રોગ તેને સમ્યકજ્ઞાનરૂપ ઔષધ વિના કહાડવા લેક સમર્થ થતો નથી.” વળી આ ચેતન જન્મતી વખતે કોઇને સાથે લઈને આવ્યો નથી તે મરતી વખતે કોણ સાથે આવશે ?
હે ચેતન જાગ! અને ધર્મ કરવામાં ઉધમવંત થા. અજ્ઞાનરૂપી નિદ્રાને ત્યાગ કર અને મેહરૂપ ગોદડું દૂર કર. તું એક છે, તારું કોઈ નથી. જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રરૂ૫ રત્નત્રયીવડે કરી તું યુકત છે. તું સિંહ સમાન પરાક્રમી છે, પણ કર્મરૂપ પંજરમાં પડે છે તે શિયાળીયાની જે ગરીબ બેખે છે. એ કર્મરૂપ પંજર તને અનાદિકાળનું લાગ્યું છે. કર્મને કરે પણ
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ તું છે અને કર્મનો ભકતા પણ તું છે, અને કર્મને નાશ કરી પરમાત્મપદ પામનાર પણ તું છે.
કર્મ સંગે આ પુદ્ગલરૂપ એંઠને તું વારંવાર ઉપભોગ કરે છે, એ પુદગલરૂપ એને તું ભક્ષણ કરે છે પુગલને તું પીવે છે, અને તું મોહ પણ પુદ્ગલથકી પામે છે; એ પુદ્ગળિક વસ્તુ ઉપરથી જ્યારે તને મોહ ઉતરશે ત્યારે તું આત્મ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવા પ્રયત્ન કરીશ. આત્મ સ્વ રૂપ પામવાથી જન્મ મરણના ફેરા દૂર થાય છે, અને અત્યંત સુખ પ્રાપ્ત થાય છે. વિષય, તૃષ્ણા, મમતા એ સર્વ કર્મયોગે બહિરામ ભાવે કરી શાય છે. જેવી મમતા સ્ત્રી ઉપર પુત્ર ઉપર તથા ધન ઉપર થાય છે. તેવી જે નેશ્વર ભગવાનના ધર્મ ઉપર થાય તે હથેળીમાં મુકિત જાણવી.
આ સંસારમાં સગાંને સંબંધ સ્વપ્નવત જાણો. એક વૃક્ષ ઉપર હજારો પંખીઓ રાત્રીએ આવી જેમ ભેગાં થાય છે અને સવાર થાય ત્યારે કોઈ પંખી કોઈ દિશામાં અને કોઈ પંખી કઈ દિશામાં ઉડી જાય છે તેમ આ મનુષ્યગતિરૂપ વૃક્ષ ઉપર સગાં સંબંધીપણે ઘણું જ આવીને વસ્યા છે, પણ જ્યારે આયુષ્ય મર્યાદા આવી રહેશે ત્યારે સર્વ જુદી જુદી ગતિમાં ચાલ્યા જશે. આ પ્રમાણે એકત્વ ભાવના નિરંતર ભાવવી કે જેથી હે ચેતન! તું ચારગતિરૂપ બંદીખાનામાંથી છુટે, ચારતિરૂપ બંદીખાનામાં હે ચેતન! તને કેમ સારું લાગે છે? પરભવ જાતાં જીવની સાથે પુણ્ય અને પાપ આવે છે. તે પુણ્ય અને પાપ બને કર્મ છે. એ કર્મનો ત્યાગ કરવા પ્રયત્ન કર અને આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ વિચાર એમ આત્મભાવ રમણતા કરતાં અરૂપીપદ પ્રાપ્ત કરીશ. આ પ્રમાણે એકવ ભાવના ભાવતાં ઘણા જીવે મુકિતપદ પામ્યા છે, પામે છે અને પામશે.
મુનિ. બુદ્ધિસાગર.
जिन प्रतिमाना फोटोग्राफ, હમણું અંગ્રેજી રાજ્યના પ્રસંગથી તેની ખર્ચાળ પ્રવૃત્તિને આપણા લે કોએ અંગિકાર કરી લીધી છે તે પિકી એક ફેટોગ્રાફ પડાવવાની પ્રવૃતિ પણ છે. ફોટોગ્રાફની ચાલેલી પ્રવૃત્તિ કેટલાક પ્રસંગમાં ઉપયોગી છે પરંતુ બધી બાબતમાં તે એક સરખો ઉપયોગ કરવા લાયક નથી. તે આ નીચે જણાવેલા કારણોથી લક્ષગત થઈ શકશે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન પ્રતિમાનાં ફેટેગ્રાફ
૧૧૩
અનત ગુણગણું સંયુકત શ્રી જિનેશ્વર દેવતા ચારે નિક્ષેપા' સમાન પણે પૂજનિક છે. તેમાં પણ આધુનિક સમયમા ભાવ તીર્થંકરનેા ભરતક્ષેત્ર આશ્રી અભાવ હોવાથી સ્થાપા તીર્થંકરજ પરમ આધારભૂત છે. સ્થાપના તીર્થંકર તે જિન પ્રતિમા છે અને તે જિતેશ્વરની પેઠેજ રાગદ્વેષ માહથી વિરહિતપણું સૂચવે છે, પરમ શાન્ત રસને પ્રર્દશત કરે છે અને તેમના જોવાથી ભાવ તીર્થંકરનું યથાવત સ્મરણુ થાય છે. જિન પ્રતિમા વિશેષે આરસપહાણની બનાવવામાં આવે છે. પરંતુ તેનું પૂનિકપણું થવા માટે કેટલીક ખાસ શાસ્ત્રોકત ક્રિયા કરવી પડે છે. જેને અંજનશલાકા ક હેવામાં આવે છે, તે શિવાય તેવી પ્રતિમા પૂજનિક ગણાતી નથી.
આવી પ્રતિમાનું બહુમાન ભાવ તીર્થંકર તૂલ્યજ કરવાનું છે અને તેવી સિદ્ધાંતની આજ્ઞાને અનુસરીને ઇંદ્રાદિક શાશ્વત અશાશ્વત જિન બિખ ની પોતપોતાની શક્તિ પ્રમાણે ભકિત કરે છે. આધુનિક સમયમાં પશુ પુણ્યાયની પ્રબળતાથી રચાને સ્થાને જિન પ્રતિમાનુ લભ્યપણું છે તે છતાં ઉપર કહી ગયા પ્રમાણે ચાલેલી પ્રવૃત્તિને લીધે કેટલાક ફોટોગ્રાફરોએ જિન પ્રતિમાના પણ ફોટોગ્રાફ્ લેવા માંડયા છે અને તેનું આછી વત્તી કિંમતે વેચાણ કરવા લાગ્યા છે. આ કેટલું બધુ અઘટિત છે. તેના વિચાર જૈન ફોટોગ્રાફરે અને જૈન ખરીદારોએ ખાસ કરવાની જરૂર છે.
જેનુ બહુમાન આપણે ભાવ તીર્થંકર સમાન કરવા યોગ્ય છે એવી જે જિન પ્રતિમા તેના ફોટોગ્રાનું પણ તેટલુજ માન જાળવવું જોઇએ. તેને બન્ને ચાર કે આઠ આનાની કિંમતે વેચાથી લીધેલા ફોટાગ્રાફનું માન આ પણે કેટલું જાળવીએ છીએ. અને તેવી પ્રવૃત્તિ વધવાથી પરિણામે તેનું કે ટલું માન જળવાશે તેને જરા લાંખી નજરે વિચાર કરશેા તે તરતજ લ ક્ષમાં આવી જશે કે કિ પણ આપણે ફોટોગ્રાનું જિનપ્રતિમાતૂલ્ય માન જાળવી શકવાના નથી. દેરાસરમાં જિન પ્રતિમાની સમક્ષ આપણે અનેક આ શાતના વિર્જએ છીએ પણ ઘરે ફાટાગ્રાર્ બાંધશુ તે તેની પાસે તેટલી આશાતના વજવાના નથી. વિઈ શકવાના પણ નથી. એટલે સ્વતઃ માન હા ની હશે, ભકિત ભાવમાં ભશતા પ્રાપ્ત થશે અને ધીમે ધીમે નિરાદર-અપાદર ભાવ દ્ધિ પામતા જશે એટલુંજ નહીં પણ તેની જીણુ સ્થિતિ થયે તે કયાં પડેલ છે. તેની દરકાર પણ રહેશે નહીં, કારણ કે એમાં એટલી
૧ નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય ને ભાવ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૨
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. કિંમત-દ્રવ્ય રેકાયેલ નથી કે જે આપણને તેની સંભાળ રાખવાની ચીવટ ઉત્પન્ન કરે. અને ભકિતના કારણથી ચીવટ રહેવી જોઈએ તેને તે આપણે ધીમે ધીમે વિનાશ કરી નાખેજ હેય છે.
આ પ્રમાણે ફેટોગ્રાફ ખરીદ કરનારને હાનીની શ્રેણિ પ્રાપ્ત થાય છે તેજ પ્રમાણે તેવા ફોટોગ્રાફ પડનાર તેવી આશાતનાને કારણીક માત્ર છે. બને ભવડે થતો હેવાથી તેને પણ હાનીની શ્રેણિ પ્રાપ્ત થાય છે.
આ બાબત પ્રથમ પુનામાં જ્યારે મહાવીર સ્વામીની છબી છપાણી ત્યારે ચરચાણ હતી અને તે બંધ કરાવવામાં આવી હતી. હાલમાં ભાવનગરમાં એક ફોટોગ્રાફરે પ્રભુની મૂર્તિના ફોટોગ્રાફ બહાર પાડયા હતા તેને પણ શ્રી સંઘે અટકાવેલ છે. મુંબઈમાં હાલ તરતમાં એ બાબત એક દવા ઉપર તેવી છાપ આવવાથી ચરચાય છે પરંતુ તે મૂર્તિ બધની હવાને સંભવ વધારે છે.
આ સંબંધમાં કેટલાએક જૈનબંધુઓ એમ સમજતા જણાય છે કે પ્રભુની છબી વાસક્ષેપાદિ ક્રિયાવડે જ્યાં સુધી પૂજનિક કરવામાં ન આવે ત્યાં સુધી તેની આશાતના શેની થાય ? પરંતુ આ સમજવું ભૂલ કરેલું છે કારણકે ચિત્રની મુર્તિને માટે વંદનીક પનિક ગેમ સારૂ એવા પ્રકારની ક્રિયા કરવાની કહેલી નથી. તે તો સંપૂર્ણ ચીત્રાઈ રહે એટલે નમસ્કાર કરવા ગ્ય ગણાય છે. કેમકે આરસ વિગેરેના બિંબ જેમ તેની કોઈ અષ્ટપ્રકારી પૂજા થતી નથી. માત્ર વાસક્ષેપ ધંપાદિવડેજ પૂજા થાય છે, આવી પૂજા કરવાનું પણ ફોટોગ્રાફો થયા પછી તે બંધ જ થશે એમ સમજવું. ચિત્ર પ્રતિમા જેટલું પણ કેટ ગ્રાફનું માન જળવાવાનું નથી. તેની આશાતના તે ચિત્રપણે કે ફેટોગ્રાફપણે તૈયાર થઈને બહાર પડ્યા પછી તરતથીજ ગ ણવાની છે.
વળી જે આ પ્રચાર આગળ વધશે તે તેને પરિણામે એક એક આનામાં ફોટોગ્રાફ વેચાશે અને કાપડ વિગેરે ઉપર છાપ થઈને આવશે કે, જે વગર કિંમત પણ મળી શકશે. માટે પિતાના અતિ મહતવાળા અનંત ગુણ ગણ સંપન્ન મહાન દેવનું ભકિત બહુમાન જળવાઈ રહેવા માટે એવો પ્રયત્ન પોતે કરે નહીં એટલું જ નહીં પણ જ્યાં થતો જણાય ત્યાં અટકાવવો, ઉત્તેજન ન આપવું, ખરીદી ન કરવી અને બંધ કરાવવા માટે બની શકે તેટલો દઢ પ્રયત્ન કરે. એ જન બંધુઓની ખાસ ફરજ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કરાત્તર
૧૧૩
આ પ્રસંગે એટલું” પણુ જણાવવાની જરૂર કે જ઼ ચેાપડીની અંદર પણ પ્રભુની મૂર્ત્તિ કે સિદ્ધચક્ર છપાવવા તે અયેાગ્ય છે, આશાતનાના કારણભૂત છે અને બહુમાન ધટાડનારા છે. ૨૪ પ્રભુની મૂત્તિની ભુકી, કાગછે તેમળ સિદ્ધચક્રના યંત્રો જુદા છપાય છે તે પણ વાસ્તવીક રીતે હાનીકારક છે. તેથી જો લાભ ગણવામાં આવતા હોય તે વેચનારને દ્રવ્ય સઅધી મળે છે તે છે. બાકી તા તે લાભ કરતાં નુકશાન વધારે છે તેથી એ પ્રકાર પણ બંધ કરાવવા યેાગ્ય છે.
બે ઉપર બતાવ્યા પ્રમાણેની ક્રૂરજ બજાવાશે તે જેમ અન્ય મતિના દેવાની છઠ્ઠી, છાપ, ફાટાગ્રા′ વિગેરે સ્થાને સ્થાને રખડતી સ્થિતિમાં જોવામાં આવે છે એમ આપણા દેવાધિદેવની તી માટે જોવાને વખત નહી આવે અને પેાતાની ભક્તિ બની રહેશે જેથી આત્માનું હિત થશે. અહિત અટકશે.
તથાસ્તુ,
प्रश्नोत्तर.
શા. બાપુલાલ હવેલીવાળાએ પુછેલા પ્રશ્ને ઉત્તરસહીત આ નીચે પ્રગટ કર્યા છે.
પ્રશ્ન ૧—સંસારાવાની સ્તુતિમાં ચોથી ચેઇના ત્રણ પદ પાક્ષિકાિ પ્રતિક્રમણમાં ઉંચે સ્વરે કહેવામાં આવે છે તે બાબત કાંઠે શાસ્ત્રધાર છે. ?
ઉત્તર-એને માટે પરપર પ્રમાણુ છે. એમાં શાસ્ત્રધાર હશે તે તે સ્મરણમાં નથી, એમ ખેલવું રાહતુક છે.
પ્રશ્ન ર્~~દિત્તું ન આડવતુ હાય તેા તેને બદલે ખીજું કાંઇ કહેવાતા શાસ્ત્રાધાર છે. ?
ઉત્તર---દિત્તાને સ્થાને ખીજું કહેવાય નહીં. પરંતુ કેટલેક કાણે તેને બદલે ૫૦ નવકાર કહેવાના રિવાજ છે. પણ તેને માટે શાસ્ત્રાધાર નથી. પ્રશ્ન મુહુપતિ કાટેલી હોય તે ચાલે કે કેમ, ?
ઉત્તર—ન ચાલે. વાસ્તવીક તે સામાયિક કરવાનુ કાઈ પણ વસ્ત્ર મારેલું ન જોઇએ, તે પછી મુહપત્તિ જેવી સ્વલ્પ વસ્તુ તેા કાટેલી વપરાયજ કેમ,
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૬૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
પ્રશ્ન ૪-સામાયિક પ્રતિક્રમણ કરતાં પાણી ષીવાય કે કેમ. ? ઉત્તર્—ન પીવાય. પરંતુ પાહમાં બાધક સમજવા નહી કારણુ કે અંતે કાળ ઘણા છે. અને આના હું એ ઘડીને છે. પ્રશ્ન પ—શુભ ખાતાના પૈશા જૈનધર્મશાળામાં ઉત્તર-વપરાય. પરંતુ શુભ ખાતે દ્રવ્ય કાઢનારે રેલી ધારણા ઉપર એમાં વધારે આધાર છે. શુભ એટલે શ્રેષ્ટ-પુન્ય બંધનુ ખાતુ. એમાં તમામ ખાતાને સમાવેશ થઇ શકે છે.
પ્રશ્ન ?—આગલા જન્મનુ આયુષ્ય કયારે બધાતું હશે ?
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉત્તર-આયુષ્યના પાછલા ત્રીર્જા ભાગમાંજ આવતા ભવના આયુ. ષ્યના અંધ પડે છે. એમાં ત્રીજો, નવમા, સત્તાવીશમા ભાગે એમ કરતાં છેવટ અંતર્મુહુર્ત્ત આયુ શેષ રહે ત્યારે અધ પડે છે. પ્રથમના એ ભાગમાં તા બંધ પડતાજ નથી.
C
પ્રશ્ન છ~~ઉપશમ, વિવેક ને સવર તે શું ? ઉત્તર્~આ ત્રણે શબ્દના અર્થ બહુ ગંભીર છે. આ પ્રમાણે છે-ઉપશમ તે ક્રોધને ત્યાગ, શાંતિ, ક્ષમા. કૃતી વિચારણા. અને સવર્ તે કર્મ બંધના કારણેાને સ્વભાવમાં સ્થિત થવું વિગેરે.
વપય કે કેમ,? કાઢતી વખતે ક
For Private And Personal Use Only
તેને ટુકા અર્થ વિવેક તે કૃત્યા નિરાસ-આત્માનુ
હાય તેા કેટલી ?
પ્રશ્ન ૮-આરે નિકાયના દેવેને સ્ત્રીઓ હશે ? ઉત્તર-ચારે નિકાયના દેવાને સ્ત્રીએ હોય છે, જે દેવાંગના કહેવાય છે. તેમાં ઇંદ્રાને આઠે, છ, ચાર એમ ઈંદ્રાણીઓ હોય છે. ખાજા દેવાતે એકેક અથવા વધારે દેવીઓ હોય છે. દેવીઓની
ઉત્પત્તિ બીજા દેરલોક
સુધીજ છે અને તેનું ગમનાગમન આઠમા દેવલોક સુધી છે. ત્યાર પછીના ચાર દેવલોકના દેવેને મનથીજ વિષય ભાગ છે. અને ત્રૈવેયક તથા અનુત્તર વિમાનના દેવેને સ્ત્રી સંબંધ બીલકુલ નથી.
પ્રશ્ન ૯-દેવતાઓ કેવી રીતે ઉત્પન્ન થતા હશે ?
ઉત્તર-દેવતાઓને ઉત્પન્ન થવાની ઉત્પાદ શય્યા હોય છે. તેમાં એ કુદમ ઉપન્ન થાય છે. ઉત્પન્ન થતાંજ સર્વાંગ સુંદર, વસ્ત્રાભૂષણુ સંયુકત, અને યુવાવસ્થાવાન્ હોય છે. તેને બાલ્યાવસ્થા કે વૃાવસ્થા જ નહીં”, આખા ભવપર્યંત એક યુવાવસ્થાજ સ્થિત રહે છે.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યુવાનને માહ્ય સન્માર્ગ પ્રશ્ન ૧૦–સ્વર્ગ એટલે શું અને મોક્ષ એટલે શું? તેમાં ફેર છે ? અને તેના પ્રકાર કેટલા ?
ઉત્તર–સ્વર્ગ તે દેવતાઓને રહેવાનું નિવાસસ્થાન અને મોક્ષ તે. સર્વ કર્મથી રહીત થયેલા સિદ્ધાને રહે નું સ્થાન. તેમાં ફેર અત્યંત છે. દેવતાઓ આઠે પ્રકારના કામથી સંયુકત છે, પુણ્યોદયના ગવડે સ્વર્ગમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને પુણ્ય ભોગવી રહ્યા પછી પાછા પિત પિતાના કર્માનુસાર મનુષ્યગતિમાં કે તિગતિમાં ઉપજે છે અને ચારગતિમાં પરિભ્રમણ કરે છે. અને મોક્ષમાં ગમન કરનારા સિદ્ધ સર્વ કર્મથી રહિત થયેલા છે અને ફરીને આ સંસારમાં તેમને આવવાપણું નથી.
- દેવતાઓના મુખ્ય ચાર પ્રકાર છે. ભુવનપતિ, વ્યંતર, જ્યોતિષિ અને વિમાનિક તેના ભેદો અને સ્થાનાદિ હકીકત ઘણી છે તે સંગ્રહણી પ્રકરણાદિથી જાણી લેવી. અત્ર વિસ્તાર થવાના કારણથી લખેલ નથી. સિદ્ધના પંદર ભેદ છે તે અહીંની મનુષ્ય ગતિની અપેક્ષા છે. તેને વિસ્તાર નવતત્વ પ્રણાદિકથી જાણી લેવો.
युवानोने ग्राह्य सन्मार्ग. મેહેરબાન અધિપતિ સાહેબ, નીચેને વિષય આપના પ્રસિદ્ધ પત્રમાં છાપી આભારી કરશોજી.
દરેક મનુષ્ય પિતાની જીંદગીમાં સુખી થવાને, અને આ તથા પછીનો ભવ સુધારવાને ઈચ્છે છે; જે યુવાનો સન્માર્ગ ગ્રહણ કરી પોતાનો જીંદગી સમય શુભ વાસનાઓથી પૂર્ણ કરે છે તેઓને માટે હમેશાં સુખ નિર્માણ કરાયેલું છે; કુમાર્ગે ચઢી જઈ ઘણા યુવાને પોતાની જીંદગીને ઝેરમય કરી નાંખે છે; અને આખરે દુઃખી થાય છે.
મનુષ્યની જીંદગીના ચાર ભાગ પાડી શકાય છે; બાલ્યાવસ્થા, યુવાવસ્થા, મધ્યાવસ્થા, અને વૃદ્ધાવસ્થા અંદગીની શરૂઆતથી સોળ વર્ષની વય સુધી બાલ્યાવસ્થા, ચાળીસ સુધી યુવાવસ્થા, પંચાવન સુધી મધ્યાવસ્થા, અને પછી વૃદ્ધાવસ્થા. એ પ્રમાણે વર્તમાન સમયમાં જોવામાં આવે છે; આ ચાર અવસ્થામાંથી યુવાવસ્થા તે ખરેખરી ઉપયોગી અવસ્થા છે. તેમાં પણ સોળથી ત્રીશ વર્ષ તે ખીલતી જુવાની, અથવા જેને ઈંગ્લીશમાં Flower
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૬
શ્રા જેનધર્મ પ્રકાશ
of age (જંદગીનું ફુલ) કહે છે, તે છે. આ સમય ઘણેજ બારીક છે. પહેલાં માતાપિતા અને ગુરૂજનના હાથ નીચે તે મનુષ્ય બાળક ગણાતો હોય છે આ વખતમાં મુરખી મંડળને દાબ તેના ઉપરથી ઓછો થતો જાય છે, અને મનમાં સ્વતંત્ર થવાની ઇચ્છાના અંકુર ફુટે છે; આ વખતમાં પડેલી રીત ભાત, વર્તણુક, સગુણ વા દુર્ગણ સર્વદા રહેવાનું રૂપ ધારણ કરી સ્થાયી થાય છે; આ ઉમરમાં કીર્તિ, માન અને અમરપદ અપાવનાર ઉચ્ચ માર્ગ ગ્રહણ કરી શકાય છે, અથવા કુમાર્ગ ગૃહણ કરીને ખરાબ માર્ગે દોરાઈ જવાય છે. સારા અથવા ખરાબ ગુણે એકઠા કરવાની યુવાવસ્થા મુખ્ય વય છે; તેમાં ગૃહણ કરેલા માર્ગ ઉપરજ તેની પછીની જીંદગી-મધ્યાવસ્થા તથા - દ્ધાવસ્થા દેરાય છે; ધન ઉપાર્જન કરવાનું, નીતિ તથા આબરૂ સંપાદન કરવાનું, સંસારના ક્ષણીક પણ પ્રિય લાગતા સુખ ભોગવવાનું, ધર્મ માર્ગ ગૃહણ કરી ઉચ્ચપદ મેળવવા માટે યત્ન કરવાનું, વગેરે જે જે કાર્યો કરવાનાં છે, તે આ અવસ્થામાં જ થઈ શકે છે; વળી ઉછળતા વિચારો, અનુભવ વગરના રસ્તા ઉપર ચાલવાની હિંમત, દરેક જાતના કાયી પિતાનાથી જ થાય અને પોતાને જ યશ મળે તેવી ઇચ્છા, વિગેરે વિનો પણ આજ અવસ્થામાં રહેલા છે; અને તેને છતી સન્માર્ગ ગૃહણ કરવો તે પણ આજ અવસ્થાનું કર્તવ્ય છે; આ યુવાવસ્થાને સારો ઉપયોગ કરવાથી આ સંસારમાં જન્મ લઇને જે જે ફરજો બજાવવાની છે, તે યોગ્ય રીતે અદા કરી શકાય છે, આ જીંદગીમાં યત્ન નહિ કરનારા પુરૂષોને આખરે પસ્તાવો કરવા પડે છે; માટે આ નાચે ટુંકાણથી વિવેચન કરેલા વિષય ઉપર યોગ્ય ધ્યાન આપવાથી સન્માર્ગ ઉપર ચઢી શકાશે એવી આશા છે.
( ૧ ) સતન-૨ Good character ) સુમાર્ગે ચઢવા ઇચ્છનારા દરેક મનુષ્યને સદ્ધર્તન રાખવાથીજ આગળ વધી શકાય છે; સદ્ગણોને ગ્રહણ કરવા તે સદ્ધર્તનના ભાગે છે; સુવર્તન વાળા મનુષ્યો ઉપર સર્વે વિશ્વાસ મુકે છે; તે જે કરે છે, જે બોલે છે, જે જે પ્રયત્નો કરે છે, તેને દરેક માણસ યોગ્ય જ ગણે છે, અને તેમાં તે પુરૂષ ફતેહમંદ થાય છે. વળી સર્તન વાળો દરેક પુરૂષ પંડિતજ હોય એમ પણું નથી; તેમ દરેક પંડિતમાં સર્તન હેય એ વાત પણ અશક્ય છે; ઘણી વાર જ્ઞાન તે હલકા મનુષ્યમાં પણ માલુમ પડે છે, પણ સર્તન તે ખરે. ખરા શુદ્ધ મનુષ્યમાં જ હોય છે; આવા મનુષ્યો વિના સષ્ટિક્રમ આગળ ચાલી શકતે નથી; જ્ઞાની ગણાતા મનુષ્યોનાં લકે વખાણ કરે છે, પણ શુદ્ધ વ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યુવાનને માહ્ય સન્માર્ગ.
૧૧૭
તનવાળા મનુષ્યનું તે તેઓ અનુકરણ કરે છે; બુદ્ધિ મગજમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે સદ્ધર્તન શુદ્ધ અંતઃકરણની ઉત્પત્તિ છે; અને તેજ અંત:કરણ એક મિત્ર તરીકે દરેક શુભ વા અશુભ કાર્ય પરત્વે રેગ્ય સલાહ આપે છે; વળી ધનવાન મનુષ્યજ સર્તન વાળો હોઈ શકે એમ નથી; તેમ સુવર્તન વાળા મનુષ્યને ધનની જરૂર પણ નથી; સ્માઈલ્સ કહે છે કે “ નબળા મનવાળા, સ્વઅંકુશવિનાના અને અનિયમિત જુસ્સાવાળા મનુષ્યના હાથમાં રહેલો પૈસો માત્ર એક લાલચ અને જાળ છે; અને તે તેને તથા બીજાને મડાન અનર્થનું કારણ થઈ પડે છે.” આવો મનુષ્ય પોતાની જાતને, જ્ઞાતિને, કુટુંબને, દેશને, અને સર્વને સુધારી શકે છે; સાંભળ્યા કરતાં જે જોયું હોય તેનું અનુકરણ કરવાનો સ્વભાવ દરેક મનુષ્યને હવાથી જેજે દેશમાં આવા શુદ્ધ વર્તનવાળા મનુષ્યો હોય છે તે તે દેશ તરતજ સારી સ્થીતિ ઉપર આવી શકે છે. એક વિદ્વાન કહે છે કે “દરેક માણસ પસાદાર, ડાહ્યા અને વિદ્વાન થવાને બંધાયેલો નથી; પણ દરેક મનુષ્ય પ્રમાણિક ( સુવર્તન વાળો ) થવાને બંધાયેલ છે. ” આવું જ વર્તન મનુષ્યને ઉંચી
સ્થીતિએ પોંચાડે છે, અને સન્માર્ગ ઉપર તેને ઘેરી લાવે છે; જેમ જેમ સહર્તન વાળા થવાની ટેવ વધારીએ તેમ તેમ તેમાં ફાયદાકારક વધારો થયા કરે છે. આ ટેવ જાતિ તપાસ, સ્વઅંકુશ. અને સ્વઅભ્યાસથી બહુ વધારી શકાય છે,
ચારે તર૬ કિષ્ટિ ફેરવી જતાં માલૂમ પડશે કે વ્યભિચાર, છેતરપિંડી, લુચ્ચાઈ, સ્વાર્થીપણું વીગેરે દુર્ગુણે કદાચ પહેલાં લાભકારક દેખાતા હશે, પણ આખરે નાશકારક અવસ્થાએ પહોંચાડે છે, અને આખરે સુવર્તન વાળનોજ જય થાય છે; તે મનુષ્ય અદ્રશ્ય, અને ધીમે ધીમે પણ એકસરી. તે આગળ વધ્યાજ કરે છે માટે દરેક યુવકને પોતાની યુવાવસ્થામાં સકર્તન રાખવું જરૂરનું છે અને સક્રિમમાં આગળ વધવામાં સહાયકારક છે.
( ૨ ) મિત્રતાની અસર– Influence of friendship .
“ જેવી સેબત તેવી અસર” દરેક મનુષ્ય ઉપર થાય છે, અને લેકામાં પણ તે મનુષ્યની તેવી જ છાપ પડે છે, સુસબતમાં ફરનાર પુરૂષ સારોજ થાય તેમાં કોઈ શક છેજ નહિ; વિરક્તની સાથે ફરનાર વિરકત, ભગીની સાથે ફરનાર ભોગી, વ્યસનીની સાથે ફરનાર વ્યસની, અને સદાચારીની સાથે ફરનાર સદાચારી જ થાય છે; એક સંસ્કૃત કવિ કહે છે કે “હલકા મનુષ્ય સાથે કરવાથી બુદ્ધિ હલકી થાય છે; સરખા સાથે કરવાથી હોય
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેની પ્રકાશ તેવીને તેવી જ રહે છે અને ઉત્તમ મનુ સાથે ફરવાથી બુદ્ધિ ઉત્તમ થાય છે. ” વળી કોલ્ટન નામને ઈંગ્લીશ ગ્રંથકાર કહે છે કે “ ખરાબ સબત કરતાં કોઈ પણ સબત ન હોય તે સારી; જેવી રીતે તંદુરસ્તી કરતાં રોમ વધારે ચેપી હોય છે, તેમ બીજાના સગુણ કરતાં દુર્ગુણ વધારે ચેપી છેવાથી તે તરતજ ગ્રહણ કરી લેવાય છે. ” સારા મનુષ્યો પણ ખરાબની સં ગત કરવાથી બદલાઈ જાય છે. પંચતંત્રમાં કહ્યું છે કે–-”
संतप्तायसि संस्थितस्य पयसो नामापि न ज्ञायते । मुक्ताकारतया नदेव नलिनीपत्रस्थितं राजते । स्वातौ सागरशुक्तिसंपुटगत तज्जायते मौक्तिकं । प्रायणाधममध्यमोत्तमगुणाः संवासता जायते ॥ १ ॥
“ બહુ તપેલા એવા લોઢા ઉપર મુકેલા પાણીનું નામ પણ રહેતું નથી; તેજ ટીપું કમળના પાંદડા ઉપર રહેવાથી મેતી સદશ શોભાયમાન લાગે છે અને સ્વાતિ નક્ષમાં સમુદ્રમાં રહેલી માછલીની છીપમાં જે તેજ ટીપું પડે છે તેનું મેતી થાય છે, આવી રીતે ઘણું કરીને અધમ, મધ્યમ અને ઉત્તમ ગુણો ( મનુષ્યમાં ) સહવાસથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.” આવી મિત્રતાની અસર દરેક મનુષ્ય ઉપર સ્થાયી થાય છે; અને તેમાં પછીની
જંદગીમાં ફેરફાર થવું બહુ જ મુશ્કેલ છે; જેવી રીતે બાળપણુમાં બાળકો પિતાના માતા પિતા સદશ ગુણ મેળવે છે, તેવી જ રીતે પછીની અવસ્થામાં જેવી સબત તેવા ગુણે તે મેળવે છે. માટે દરેક યુવાને મિત્ર કરતાં બહુજ સંભાળ રાખવી; સાર વર્તણુકવાળા મિત્રોજ પસંદ કરવા; જેથી યુવાવસ્થામાં સદ્ગુણ પ્રાપ્ત થવાથી આ જીંદગીમાં સુખી થઈ શકાય
( ૩ ) ઇંદ્રિયો ઉપર અંકુશ ( Restraint of senses )
દરેક મનુષ્યને ઈદ્રિય નિગ્રહ બહુજ ઉપયોગી છે; તે શિવાય ઘણા માણસ દુઃખી થાય છે; સ્પર્શ, જી હા, બાણ ચક્ષ, ને
ક, આ પાંચેના જે જે ભાગ્ય વિષયે છે તેની તેની ઈચ્છાને દ" બાવવા યત્ન કરે, અને ઉપભેર લેતી વખતે પણ તેમાં અત્યંત લોલુપતા ન રાખવી, તેનું નામ ઇંદ્રિય નિગ્રહ; મી. ત્રીપાઠી કહે છે કે “દિવાળીમાં જેમ અગિ રહે છે તેવી જ રીતે દરેક મનુષ્યના અંતકરણમાં વિષય વાસના સદેવ વસતી જ રહે છે; અને વિષયને પ્રસંગ પડતાં તે વાસના તરતજ જાગ્રત થાય છે.” ઈદ્રિય ઉપર અંકુશ રાખનાર પુરૂ પજ ખરે શુરવીર છે, યુ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૮
યુવાનને ગ્રાહ્ય સન્માર્ગ વાવસ્થામાં ઇવો બહુ સતેજ હોય છે. અને તેવા વખતમાં તેની ઉપર દબાણ રાખવું જેટલું મુશ્કેલી ભરેલું છે તેટલુ જ ઉપયોગી અને લાભકારક છે. યુવા નોએ સુખ ભોગવવું જોઈએ, અને દરેક ઇંદ્રિયને આનંદ આપવો જોઈએ. તેમ કહેવાય છે, પણ સુખનો ઉપભોગ કરતાં બહુજ સાવધ રહેવું જોઇએ ઇંદ્રિય એવા સ્વભાવવાળી છે કે જેને ડુંક મળવાથી તૃપ્તિ થતી નથી, અને વધારેની ઈચ્છા થાય છે, માટે તે છાયજન્ય સુખમાં અંકુશ સખવો જ જોઈએ; ટેડ કહે છે કે “ જે તમારે તમારી નીચ સ્થીતિ અગતિ-કાયમ રાખવી હોય, અને શાંતિ, મહત્તા અને ઉપગિરનો ચિરકાળ નાશ કરે હોય તે તમારી વાસનાઓને તમારે સ્વછંદે વૃદ્ધિ પામવા દેતી અને મનોવિકારની અાગ્ય માગણીઓ સ્વીકારવી: અને આવું કરીને તમે નકી માનજે કે તમે એક એવો રસ્તો ગ્રહણ કર્યો છે. કે જેમાં તમારો નાશજ થવાન.” આવા વિદ્વાન પુરૂષ પણ જેને માટે આ વું કહે છે, તે ઈદય પર અંકુશ કેવો ઉપયોગી હશે? આસપાસ જોશું તો માલમ પડશે કે. જે જે મનુષ્યો ઇદિની અયોગ્ય માગણીઓ સ્વીકારે છે, ને તેના ઉપર અંકુશ રાખતા નથી તે જરૂર દુઃખી જ થયા છે અને થાય છે. માટે દરેક યુવાનને ઈદ્રિય નિગ્રહ બહુજ ઉપયોગી અને ગ્રાહ્ય છે.
( ૪ ) કરકસર-( Economy of money પિતાથી અથવા તે વડીલોથી ઉપાર્જન કરાયેલી દોલતને યોગ્ય ઉપય. ગ કરવો તે કરકસર કહેવાય છે; 5 વખતે યોગ્ય વ્યય કરેજ જોઇએ, પણ અયોગ્ય વખતે જરૂર ન હોય તો પણ, શીસ્યરીને માટે અથવા વૃથા આબરૂ મેળવવા માટે જે ખોટે ખર્ચ કરે તે ઉડાઉપણું અને પોતાને માટે અચવા સગા સંબંધીઓને ખાતર ખર્ચ કરવાની આવશ્યકતા હોય તે પણ ન કરવો તે કંજુસાઇ, અને આ બંનેને નહિ ગૃહણ કરી યોગ્ય ખર્ચ કરે તે કરકસર કહેવાય છે. યુવાવસ્થામાં દલિત ઉપાર્જન કરવાના ઘણા સાધને મળે છે; તેથી તે વખતે મેગ્યાોગ્ય ખર્ચ તરફ ધ્યાન નહિ આપવાથી આવક કરતાં ખર્ચ વધી પડે છે, જેથી પછીની અંદગીમાં દુ:ખી થાનો વખત આવે છે; અને તેવીજ કંગાળ હાલતમાં અંતે આયુષ્યનો ક્ષય થાય છે. વળી યુવાવસ્થામાં પડેલી ઉડાવવાની ટેવ વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ જતી નથી. અને તેથી કદાચ કરજ પણ કરવું પડે છે. જેથી મરતી વખત પિતાના પુત્રોને કાંઈ પણ દ્રવ્ય વારસામાં આપી જવાને બદલે દેવાદાર સ્થીતિમાં મુકી જાય છે, અને તે બિચારાની જીંદગી બધી નિરસ થઈ જાય છે; આવી રીતે ઉડાઉ મારા પિતાની જાતને તથા સગા સંબંધીઓને દુ:ખમાં દોરી જાય છે. કંજુસ જીવે ત્યાં સુધી પોતે વાપરી શકતો નથી, બીજાને વાપરવા દેતો નથી, અને છેવટે પૈસા-પૈસા” કરતો મરણ પામે
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ છે. આવી રીતે ઉડાઉ તથા કંજુસ બને મનુષ્ય દુઃખી થાય છે; કરકસ, રની ટેવવાળા મનુષ્યને આમાંથી એકે બાબતની અડચણ આવતી નથી; પૈસે વાપરવામાં સુખ, અને મરતી વખતે પણ તે સુખી જ હોય છે; કેબેટ કહે છે કે “ દરેક મનુષ્યો પિતાનને દોલતની સંભાળ લેવી જ જોઈએ; ડહાપણથી અને કરકસરથી તેને ખર્ચ કરે, અને પિતાની આવકનાં પ્રમાણમાં ખર્ચ રાખવો.” ઇગ્લીશમાં કહેવત છે કે “ કરકસર મનુષ્યને પૈસાદાર કરે છે” માટે પિતાની જીંદગી આનંદમાં પસાર કરવા ઇચ્છતા દરેક યુવાનોએ કરકસરની ટેવ પાડવી તે બહુજ જરૂરનું છે.
( ૫ ) વખતને ઉપયોગ-( Economy of time )
દરેક મનુષ્ય આ વાત બહુજ ધ્યાન રાખવા જેવી છે; વખત એ છે એવી વસ્તુ છે કે જેની ખોટ કદી પણ પુરાતી નથી, જે વસ્તુ ગઈ. પાછી મળતી નથી, અને ઓછી થતી જ જાય છે; એક કહેવત છે કે : ખત અને ભરતી કેઇને માટે રાહ જોતી નથી ” એ વાત સત્યજ પાણીના રેલાની માફક ધસારા બંધ વખત ચાલ્યા જાય છે, અને ૨ આયુષ્યને ઓછું કરતા જાય છે. ગ્લાડસ્ટન કહે છે કે “ વખતની કરક કરશે તો તમારા સ્વમામાં પણ નહિ ધારેલો એવો માટે ફાયદો તમે મેલ શકશે; આ દુનિયામાં જે ચીજ મનુષ્ય પાસે યોગ્ય જથામાં છે, અને આ મોટે ભાગે મનુષ્ય ઉડાઉપણે ઉડાવી દે છે, તે વખત છે ” કદાચ છે. સંબંધમાં આપણે કરકસર કરીએ, પણ આપણે અજર અમર છી. એમ ધારીને વખતને ઉડાવી દઈએ તો તે કેટલી બધી મુર્ખતા કહેવાય
આજ તે બે કાલ ( ગઈ કાલને આવતી કાલ ) ની બે સુર * એ વિદ્વાનોનાં કહેવામાં કેટલી બધી સત્યતા રહેલી છે. જે વખત તે મજ, અને ભવિષ્યને વખત આપણા હાથમાં છે. માટે જે વખત આપણા હાથમાં હોય તેને સદુપયોગ કરે છે, પણ , .. નહિ ગુમાવે તેજ કર્તવ્ય છે; વખત એ ખરેખરી દોલત છે, “ના મળશે પણ ટાણું નહિ મળે” તે વાત અચસ્વ ધ્યાનમાં રાખવાની છે. મહાન આયુષ્યવાળા એનાં આયુષ્ય પણ પુરાં થઈ ગયા છે, તે આપણું
નું આયુષ્ય ચાલી જતા વાર શી લાગવાની ? અને છેલ્લીજ ઘડીએ આ વી રીતે ઉડાવી નાંખેલા વખતને શેચ થશે, માટે પહેલાથી જ ચેતવું લામ કારક છે. કાલ શું થશે તે જાણવાને જ્ઞાની સિવાય બીજું કઈ પણ શકિતવાન નથી; વળી જીંદગીમાં ઘણું કામ બજાવવાના છે, માટે જ વખત ગ્ય ઉપગ ન કરીએ તે ખરેખર આપણે પોતાની ફરજે સંપુ રીતે કદી પણ અદા કરી શકીએ જ નહિ; માટે પોતાના હાથમાં રહેલી દરેક પળને મેગ્ય ઉપયોગ કરી, તેને કટ જવા ન દેવી તે દરેક યુવાનોનું કર્તવ્ય છે.
અપૂર્ણ, નેમચંદ ગીરધરલાલ. ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
અમારી સભાની વર્ષ ગાંઠના મહાચ્છવ.
સવંત ૧૯૩૭ ના શ્રાવણ મુદ્રિ ૩ જેઅમારી સભાનુ સ્થાપન થયેલું હાવાથી દરવર્ષે તે તારીખે. ભાવનગર નજીક આવેલા વરતેજ મુકામે જઇ સારી રીતે જિનભક્તિ કરવામાં આવે છે અને સ્વામીવળ તરિકે પ્રીતિ ભાજન કરવામાં આવે છે. તેજ પ્રમાણે આ વર્ષમાં પણ કરવામાં આવેલ છે. સુમારે ૧૦૦ આણસાએ જિન ભક્તિના તેમજ પ્રીતિ ભાજનના લાભ લીધે છે. પરમ આનદ થયા છે. તે પ્રસગે નીચે જણાયેલ ગૃહસ્થા આ સભાની અત્યાર સુધીની કારકીર્દીથી રંજીત થઈને સભાસદ તાકે દાખલ થયા છે.
તા. ગાગનદાસ હરખચ શ નરોતમ ગાર્ધન હૈસધથી પાપટલાલ તેમચંદ્ર ૧. પુરૂષાત્તમ ગીગાભાઈ જીવરાજ ઓધવજી. બી. એ. ત્રીજીવનદાસ આધવજી મી. એ
99
O
ભાવનગર
39
55
39
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
35
55
ณ
પેલા વગે
For Private And Personal Use Only
A_A_RB
તા. લલુભાઇ મેાતીચંદ્ર શા ચાલચંદ લક્ષ્મીચંદ
ઘણું
સુધામય રંમદ ખીજા પણ એ મેમ્બરોની વૃદ્ધિ થઇ છે. માતીચ ગીરધરલાલ બી. એ. ભાવનગર. પેલા વર્ગ પેક્ષા રૐ નરાતમદાસ ભાજી
33
33
બીજો વર્ગ
એક કારકુન જોઇએ છીએ.
અમારી તરફથી પ્રથમ છપાયેલી તમામ મુકા બળી જવાથી તે દરેક જાતની બુકે ફરીને છપાવવાની છે. તેના મુક્ તપાસવા માટે તેમજ ઓફીસને લગતુ કેટલું કે કામકાજ કરાવવા માટે એક ક્લાર્ક રાખવાની જરૂર છે. તેને સાધારણ સંસ્કૃત જ્ઞાન અને ઉંચી પ્રતિનુ ગુજરાતી ભાષાનું જ્ઞાન હાવુ જોઇએ. ગુજરાતી ભાષામાં સાધારણ વિષય લખવા જેટલી શક્તિ હાવી જોઇએ પરંતુ શુદ્ધાશુદ્ધ તરફ પરંતુ લક્ષ હાવુ" જોઇએ. નામા સબધી જ્ઞાન હશે તા વધારે અનુકુળ પડશે. પગાર તેની શક્તિના પ્રમાણમાં માસિક રૂપ) સુધી આપવામાં આવશે. જેન હેાવા જોઇએ એવા નિર્ધાર સમજવા નહીં. અરજી ને સર્ટીફીકેટ નીચેને શિરામે માકલવા અસરચ ઘેલાભાઈ ભા
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir જાહેર ખબર. . (અખના દરદીઓ માટે અમુલ્ય તક.) | (મુનિરાજ વથા સાધ્વી માટે મત) શારૂ પી ૨હનને જાળવવું' એજ દુનીયામાં માટી દોલત છે. શારીરે સુખી તેજ ખરા સુખી કહેવાય છે, તે શરીરને આધાર ચક્ષુ ઉપર છે, તેથી આગળ ઉપર ચશ્માની જરૂર ન પડે હમેશાં આખ સાફ રહે અને તેજી વધે તેને માટે “શુદ્ધ સાચા માનીને સુરમા કાળા. સાત અથવા લાલ ત્રણ રંગનો ૫ણ એક સરખાં ગુણવાળા અને બનાવેલા છે તે જોઈએ તેણે મગાવવા તેની કિંમત નબરુ 9 લાના તાલા 1 ના 3, 4) રમતે નઅર ઇમીજાના તાલા 1 ના 20 2) પાર્ટ ખર્ચ જીદ પરદેશવાળાને યુબિલથી ચાકલશ'. આ દવાથી ધણા ફાયદા થાય છે, ધાણા માણસોને અયદા થયેલા છે તેના સર્ટીફીકેટ અસારી પાસે શાસ્જદ છે ત્રણે જાતના સુર બનાવનાર તથા વેચનાર શેઠ ત્રીભોવનદાસ હઠીશ. - જામનગરુ-કાઠીયાવાડ છે પાઇને બહાર પડેલ છે. श्री तत्त्व निर्णय प्रासाद ग्रंथ. શ્રીમન મુનિ મહારાજ શ્રી આત્મારામુજી કૃત) અમારી એકીસમાંથી મળશે, કિમત રૂ૪) પટેજ જુદુ’ ૫નેકસ્મિપર્વ હકીકતાથી ભરપૂર છે, વ (વિરોષ વર્ણન હવે પછી હું ખુશુ' ) - ક લવાજમની પહાય. 1-4 મેના વહકુભદાસ તેણસી. રદ શા ઝવેરચદ વીરચંદ --6 રોઠ ઝવેરચદ વાળ. 2-10 સંધવી કૅમળશી ફુલચંદ 1-0 દેશી પ્રગો હરી ફી ર=૧૦ શt નાથાભાઈ લવજી ૧-જ શા ઉભળી તારાચંદ 1-4 શ્રી વીરચંદ ધારથી 1-6 મેતા છવા માણેકચંદ 1-6 દાસી મગનમલ કંકણ 0-11 શા ફેશવલાલ પાનાચ દ 1-4 શા ન્યાલચ માધવજી 16 રા. રા, બાલાભાઈ ગુલાબુદ 2-6 શા પ્રેમચંદ હીરાચંદ 14 શા કરમશી ખેતશી, | રિટ શો ડાહ્યાભાઇ હરગોવિનદાસ For Private And Personal Use Only