Jain Dharm Prakash 1903 Pustak 019 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

મનુષ્ય ભવની દુર્લભતાં.
૧૩ તેને માટે આપણને કાંઈ લાગી પણ થતી નથી તો પસ્તાવો તે શેજ થાય. તે જ પ્રમાણે આ મનુષ્યભવ નિષ્ફળ વ્યતિત થઈ જાય, કાંઈ પણ સંગીન ધર્મ કાર્ય કરી ન શકીએ, આત્માને કર્મના ભારથી હલક કરવાને બદલે ઊલટો ભારે કરીએ તે પણ અંત સમયે તેને પસ્તાવો કરવાને બદલે જે એકાદું આરંભનું કામ અધુરું રહી ગયું હોય કે થઇ ન શક્યું હોય, દીકરો પરણાવવો રહી ગયો હોય, ઘર બાંધી આપવું રહી ગયું હોય, કોર્ટમાં સાચું ખોટું કરીને કેશ જીતવાન અધુરો રહ્યા હોય, કેઈનું વેર વા-, ળવાનું બની શક્યું ન હોય કે ભૂલી જવાનું હોય તો તેને માટે ઊલટો પસ્તા ને ખેદ કરીએ છીએ. આ આપણી કેવી દુર્દશા ! કેવી મુઢતા ! કેવો સંસારપર મોડ ! કાંઈક તે વિચારો. ગજવામાંથી એક રૂપીઓ પડી જાય તેને માટે જેટલી ચિંતા, ખેદ કે દિલગિરી થાય છે તેટલી, એક દિવસ ધર્મ કાર્ય કર્યા વિના-દેવપૂજા કર્યાવિના–સામાયિક પિસહ કર્યા વિના-સુપાત્રદાન દીધા વિના-બ્રહ્મચર્ય પાળ્યાવિના-નવકારશી કે ચાવીહાર પણ કર્યાવિના કે આત્મ વિચારણા ચિંતવ્યાપિના-ટુંકામાં આત્મહિતનું કાંઈ પણ કાર્ય કર્યા વિના જ ય છે તે તેને માટે, દિલગિરી થતી નથી. એટલું જ નહીં પણ યત કિચિત પણ ખેદ થતો નથી. ઊલટો જે તેને બદલે કષાયના યોગથી કાંઈક પુગળક લાભ મળ્યો હોય છે તો તેને આહાદ થાય છે. ત્યારે એક રૂપી આ જેટલી પણ એક દિવસની કિંમત ન કરી. છતાં ધારો કે તેટલી કિંમત છે તે આખા જીવનની-૧૦૦ વર્ષના આયુની ૩૬૦૦૦ રૂપીઆની કિંમત થઈ. પરંતુ જ્ઞાનીઓ કહે છે કે આ મનુષ્ય ભવની એક ક્ષણ પણ કોડ ગમે દ્રવ્ય કરતાં મેંધી છે. ગઈ ક્ષણ ગમે તેટલા દ્રવ્યવડે પણ પાછી મળી શકી નથી. આટલા ઉપરથીજ જ્ઞાનીઓ કહી ગયા છે કે
આ પારાવાર સંસારને વિષે કોઈ અકથ પ્રકારવડે મનુષ્ય ભવ પામ્યા છતાં જે પ્રાણી વિષય સુખની તૃષ્ણામાં તરલિત થયો તો ધર્મને કરતો નથી તે પ્રાણી સમુદ્રમાં ડુબતાં શ્રેષ્ઠ વહાણની પ્રાપ્તિ થયા છતાં તેને તજી દઈને પથ્થરને મેળવવા પ્રયત્ન કરે છે. તેથી તે મુખ શિરોમણિ છે.
આ પ્રમાણે મનુષ્ય ભવની મહત્વતા સિદ્ધ છતાં આપણે તેટલી મહવતા સમજતા નથી તેનું કારણ શું ?
“મહત્વતા ને સમજવાનું કારણ.” આ સંસારના પ્રાણીઓને પ્રાયઃ નવો જન્મ ધારણ કરતાં પૂર્વ ભવ સંબધી જ્ઞાનને આવરણ આવી જાય છે તેથી પૂર્વ ભવમાં હું કોણ હતા,
૧ મથાળે લખેલા શકને આ અર્થ છે.