Book Title: Gujaratma Dharmik ane Tattvagyanna Sahityani Paristhiti
Author(s): Narmadashankar D Mehta
Publisher: L D Indology Ahmedabad
View full book text
________________ તત્ત્વજ્ઞાનના સાહિત્યની પરિસ્થિતિ રહેશે ત્યાં સુધી તો ગુજરાતીઓને ધર્માભિમાનના કારણરૂપ જવલંત રહેશે. તેવી જ રીતે જૈનધર્મના તીર્થકરોએ અનાદિ અંનત જૈનશાસનની પ્રતિષ્ઠા પવિત્ર પાલીતાણાના ક્ષેત્રમાં કરેલી છે. | વેદધર્મની સમયમર્યાદાના ઉબૂટ-મહીધરાદી ભાષ્યકારો માનંપુરવાતવ્ય એટલે વડનગરના નિવાસી હતાં. આદ્ય શંકરાચાર્ય દક્ષિણ કેરલના કાલટી ક્ષેત્રમાં જન્મ્યા હતા. પરંતુ તેમણે બ્રહ્મવિદ્યાની પ્રાપ્તિ કરાવનાર સંન્યાસ દીક્ષા, ઉભયતટપાવિની નર્મદા ઉપરના જ્ઞાનસિદ્ધ અને રસસિદ્ધ યોગીશ્વર શ્રી ગોવિંદભગવાન પાસે, ગુજરાતની ભૂમિમાં લીધી હતી. શંકરાચાર્યના સ્માર્ટ સંપ્રદાયની પશ્ચિમાસ્નાયની વિદ્યાપીઠ ઉપર જે પ્રથમાચાર્ય સ્થપાયા તે અનેક વિદ્યામાં નિપુણ વાર્તિક્કાર સુરેશ્વર હતાં. તેમણે દ્વારિકામાં પ્રથમ મઠાસ્નાયની વ્યવસ્થા કરી હતી. તે જ વિદ્યાપીઠ ઉપર જનાર્દન સ્વામી ઉર્ફે આનંદજ્ઞાન શાંકરભાષ્યોના સમર્થ ટીકાકાર અને વૈશેષિક મતના ખંડનરૂપ તત્ત્વસંપ્રજ્ઞા કર્તા પણ દ્વારિકામાં થઈ ગયાં છે. છ આસ્તિક દર્શનોમાં પરમાણુ કારણવાદની ભૂમિકા રચનાર આદ્ય વૈશેષિક શાસ્ત્રના દ્રષ્ટા ભગવાન ક્યાદ મુનિ પ્રભાસપાટણમાં જન્મયાં હતા એમ વાયુપુરાણ સાક્ષી પૂરે છે. લકુલીશ પાશુપતાચાર્ય જે ચોવીશમા શિવાવતાર મનાય છે એમની પાશુપત મતની પ્રણાલિકા ભૃગુક્ષેત્રના કાયારોહણ અથવા ડભોઈના કારવણ ગામ આગળ રચાઈ હતી. પાશુપત શાસ્ત્રના સંગ્રાહક અને પાશુપત દર્શનની ગરિ ના અને ચાસર ના કર્તા ભાસર્વજ્ઞ ગુજરાતમાં થયાંનો ઉલ્લેખ છે. સાંખ્યાચાર્ય વિધ્યાવાસી ગુજરાતની પ્રાન્ત ભૂમિ ઉપર આવી વસ્યા હતા. યોગશાસ્ત્રના રાજ્યાર્તિકના કર્તા અને શૈવસિદ્ધાન્તના તત્ત્વસંપ્રદ નામના પ્રકરણના કર્તા ભોજદેવ પરમાર વંશના ગુજરાતી ભૂમિમાં થયાં હતાં. શ્રી સહજાનંદ સ્વામી અને આર્યસમાજના આદ્યસંસ્થાપક મહર્ષિ દયાનંદ ગુજરાતની ભૂમિમાં થયા છે. બૌદ્ધ ધર્મની સમયમર્યાદા બૌદ્ધ મહાયાની ધર્માચાર્ય શાન્તિદેવ જેમણે તિબેટમાં બૌદ્ધ ધર્મનો પ્રચાર કર્યો હતો અને જેમના વોfથર્યાવતાર અને શિક્ષાસમુચ્ચય ગ્રંથો અદ્યાપિ બૌદ્ધશાસનના પ્રમાણગ્રન્થોમનાય છે તેઓ સૌરાષ્ટ્રના
