Dhaturatnakar Part 4

Author(s): Lavanyasuri
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan New Delhi

Page 475

462
धातुरत्नाकर चतुर्थ भाग ऊढमाचष्ट इति ऊढयति।
"पृथुमृदुभृश०" (७,४,३९) इति ऋकारस्य रः। १६ ऊढि-धातोरूपाणि॥
समानलोपित्वात् सन्वत्कार्याभावः, दृढः, स्थूलः बलवान्
कठिनश्च। १ ऊढय-ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आवः, आमः।।
___ परिवृढं प्रभुमाचष्टे करोति वा इति परिवढयति। २ ऊढये- त्, ताम्, युः। :, तम्, त। यम्, व, म।। ३ ऊढय- तु/तात्, ताम्, न्तु। :/तात्, तम्, त। आनि, आव,
१८ परि-वढि-धातोरूपाणि।। आम।।
१ परिवढय-ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आवः, ४ औढय-त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।।
आमः।। ५ औजढ- त्, ताम्, न्। :, तम्, त। भ, आव, आम।। २ परिव्रढये- त्, ताम्, युः। :, तम्, ता यम्, व, म।। ६ ऊढया-ञ्चकार, इ० ।। म्बभूव, इ० ।। मास, इ०।।। | ३ परिवढय- तु/तात, ताम, न्त। :/तात, तम्, त। आनि, ७ ऊढ्या -त्, स्ताम्, सुः। :, स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म।। आव, आम।। ८ ऊढयिता-", रौ, रः। सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्वः, स्मः।। ४ पर्यव्रढय-त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। ९ ऊढयिष्य- ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आव: ५ पर्यववढ- त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। आमः।।
। ६ परिव्रढया- ञ्चकार, इ० ।। म्बभूव, इ० ।। मास, इ०।। १० औढयिष्य- त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। ७ परिवढ्या- त्, स्ताम्, सुः। :, स्तम्, स्त,। सम्, स्व,
औडढत् इत्यपरे। वहे: क्ते ऊढः तमाख्यदिति औजढत्,' स्म।। अत्र परे द्वित्वे "हो धुट्पदान्ते'' (२,१,८२) इत्यस्यासत्त्वे | ८ परिव्रढयिता-", रौ, रः। सि, स्थः, स्था स्मि, स्व:, तदाश्रितत्वात् "अधश्चतुथा०" (२,१,७९) इत्यस्याप्यसत्त्वे स्मः।। ढत्वधत्वयोरसत्त्वात् अन्त्यस्वरादिलोपस्य च द्वित्वे | ९ परिव्रढयिष्य- ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आव: स्थानित्वादकारेण सह "नाम्नो द्वितीय०" (४,१,७) इत्यनेन आमः।। हेति द्विवचनम्। केचित्त अन्त्यस्वरादिलोपस्य स्थानित्वमिच्छन्तो । १० पर्यव्रढयिष्य- तु, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। हि इति द्वित्वे-औजिढत्।।
पृथुमुदुभृशकृशदृढपरिवृढशब्दानां "पृथुमृदु०" दृढमाचष्टे करोति वा इति द्रढयति।
(७,४,३९) इति ऋकारस्य रः। समानलोपित्वात् १७ द्रढि-धातोरूपाणि।।
सन्वत्कार्याभावः। न प्रादिरिति परेन धात्ववयत्वम्। णिचि
रेफ: । केचित्तु वृढशब्दस्यापीच्छन्ति। वृढमाचष्टे व्रढयति। १ द्रढय-ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आवः, आमः ।।
वाढमाचष्टे इति साधयति। २ द्रढये- त्, ताम्, युः। :, तम्, त। यम्, व, म।। ३ द्रढय- तु/तात्, ताम्, न्तु।:/तात्, तम्, त। आनि, आव,
१९ साधि-धातोरूपाणि॥ आम।।
१ साधय-ति, त:, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आवः, आमः ।। ४ अद्रढय-त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। २ साधये- त्, ताम्, युः, :, तम्, त्, यम्, व, म।। ५ अद्रदढ-त्, ताम्, न्।:, तम्, त। म्, आव, आम।।
साधय- तु/तात्, ताम्, न्तु।:/तात्, तम्, त। आणि, आव, ६ द्रढया- कार, इ० ।। म्बभूव, इ० ।। मास, इ०।।
आम।। ७ द्रढ्या -त्, स्ताम्, सुः। :, स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म।। ४ असाधय-त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। ८ द्रढयिता-", रौ, रः । सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्व:, स्मः।। ५ अससाध- त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। ९ द्रढयिष्य- ति, तः, न्ति। सि, थः, थ। आमि, आवः । ६ साधया-ञ्चकार, इ०।। म्बभूव, इ० ।। मास, इ०।। आमः।।
७ साध्या- त्, स्ताम्, सुः। :, स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म।। १० अद्रढयिष्य-त्, ताम्, न्। :, तम्, त। म्, आव, आम।। |८ साधयिता-", रौ, र:। सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्वः, स्मः।।