Dhaturatnakar Part 4

Author(s): Lavanyasuri
Publisher: Rashtriya Sanskrit Sansthan New Delhi

Page 484

नामधातुप्रक्रिया (णिप्रत्ययान्त)
४९ प्रशस्यि धातोरूपाणि ।।
१ प्रशस्ययति, तः न्ति । सि, थः, थ आमि आवः,
आमः ॥
२ प्रशस्यये तु ताम्, युः तम् त। यम्, व, म
*,
३ प्रशस्यय- तु/तात्, ताम्, न्तु । : /तात् तम् त। आनि, आव, आम ।।
४ प्राशस्यय-त्, ताम्, न्, तम्, त । म्, आव, आम ।। ५ प्राशशस्य त्, ताम्, न्, तम्, ताम्, आव, आम ६ प्रशस्यया चकार ३० ।। म्बभूव इ० ॥ मास, ३० ॥ ७ प्रशस्या- त्, स्ताम्, सुः स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म ।। ८ प्रशस्ययिता - ", रौ, रः । सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्वः, स्मः ॥ ९ प्रशस्ययिष्यति, तः, न्ति । सि, थः, थ। आमि, आवः
आमः ॥
१० प्राशस्ययिष्य तु ताम्, न्, तम् तम्, आव, आम मतान्तरे प्रशस्यशब्दस्य णावादेशो न भवतीति प्रशस्ययति ॥
सत्यं करोति आचष्टे वा इति सत्यापयति । ५० सत्यापि धातोरूपाणि ।।
-
१ सत्यापयति, तः, न्ति । सि, थः, था आमि, आवः,
आमः ।।
२ सत्यापयेत्, ताम्, युः, तम्, त यम्, व, म ३ सत्यापय तु/तात्, ताम् न्तु
आव, आम।।
तात् तम् त। आनि
४ असत्यापय-त्, ताम्, न्, ५ अससत्याप- तू, ताम्, न् ।
तम्, त । म्, आव, आम || तम्, त । म्, आव, आम ।।
६ सत्यापया चकार, ३० ।। म्बभूव ३० ॥ मास, ३० ॥
७ सत्याप्या- त्, स्ताम्, सुः स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म ॥ ८ सत्यापयिता" रौ, रः । सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्वः,
स्मः ॥
९ सत्यापविष्यति, तः न्ति सि, थः, थ आमि आव
आमः ।।
१० असत्यापयिष्य तु ताम्, न् तम् तमू, आव, आम।। "सत्यार्थवेदस्याः " (३,४,४४) इत्याकारे पुसि च सत्यापयति ।
५- अससत्यपत्, असतित्यपत् ओणेर्ऋदित्करणज्ञापकात्, पूर्वमुपान्त्यहस्वे पचाद्वित्वे, असत्यपिपत् ।
१
अश्वय-ति, तः, न्ति । सि, थः, थ । आमि, आवः, आमः ॥ २ अश्वये त्, ताम्, युः । :, तम्, त । यम्, व, म।।
३ अश्वय तु/तात्, ताम्, न्तु।: /तात् तम् त। आनि, आव,
आम।।
अश्वतरमाचष्टे तेनातिक्रामति वा इति अश्वयति।
५१ अश्वि- धातोरूपाणि ।।
४ आश्वय-त्, ताम्, न् ।
तम्, त । म्, आव, आम।।
५ आशश्व ईत इष्टाम् इषुः । ई, इष्टम्, इष्ट, इषम्, इष्व,
इष्म ।।
६
अश्वया चकार ३० ।। म्बभूव ३० ॥ मास, इ० ॥
७
अध्या- तू, स्ताम्, सुः स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म ।। ८ अश्वविता रौ र सि, स्थः, स्थ स्मि, स्वः स्मः ॥ ९ अश्वयिष्यति, तः न्ति सि, थः, थ आमि आव
,
आमः ।।
१० अश्वयिष्य- त्, ताम्, न् । :, तम्, त । म्, आव, आम ।। अद्यतन्याम् अलोपस्य स्थानिवद्भावेन श्वशब्दस्य द्वित्वे
आशश्वत्
१
२
३
471
क्षेपयति, तः, न्ति । सि, थः, थ। आमि, आवः, आम: ।। क्षेपये तु ताम् युः
तम्
। यम् व, मां
क्षेपय तु/तात्, ताम्, न्तु
तात्, तम्, ताणि आव
आम ।।
४ अक्षेपय-त्, ताम्, न्, तम्, त म्, आव, आम।।
५
अचिक्षेप - त्, ताम्, न् । :, तम्, त। म्, आव, आम ।।
६
क्षेपया शकार, ३० ॥ म्बभूव इ० ॥ मास, ३० ॥
७
८
स्थानिवद्भावाभावे तु विशब्दस्य द्वित्वे- आशिश्वत् ।। क्षिप्रमाचष्टे करोति वा इति क्षेपयति ।
५२ क्षेपि धातोरूपाणि ॥
"
क्षेप्या- त्, स्ताम्, सुः । :, स्तम्, स्त, । सम्, स्व, स्म ।। क्षेपयिता- ", रौ, रः । सि, स्थः, स्थ। स्मि, स्वः स्मः ।।
९ क्षेपयिष्यति, तः न्ति सि थ था आमि आव
आमः ।।
१० अक्षेपविष्य तु ताम्, न्, तम्, ताम्, आव, आम।। समानलोपित्वात् हस्वाभाव: सन्चत्कार्याभावश्च 'स्थूलदूर" ( ७,४,४२ ) इत्यन्तस्थादेरंशस्य रशब्दस्य लुग् नामिनो गुणश्च ॥