Devananda Mahakavya

Author(s): Meghvijay, Bechardas Doshi
Publisher: ZZZ Unknown

Page 55

२४
5
देवानन्दमहाकाव्यम् ।
[तृतीया सर्गः] वियत्प्रयुक्तक्रमपुष्करस्य वराहदेहेन महीं दिधी!ः ॥१२॥ 'अनन्तनागाभरणस्य चाग्रस्थलस्थितश्रीललनस्य तस्य । न पार्वती श्रीविभिदे भवार्द्धा विष्णोरिवागात् करिणां व्रजस्य ॥१३॥ प्रवृत्तिसिन्धोः पुलिने ललन्या भृङ्गावलेस्ताण्डवमण्डपौ । प्रकाशकार्कश्यगुणौ दधानाः कुम्भाविभाश्चेलुरभि क्षमीन्द्रम् ॥१४॥ ते नागजाऽभ्यक्तवराङ्गभागा नागा विरेजुश्चलिता इवागाः। येषां गते गपतिः शुचेऽभूद् नितान्तमाकान्त इवाङ्गनानाम् ॥१५॥ यां यां प्रियः प्रेक्षत कातराक्षीं तत्कुम्भदृश्वा स्तनसाम्यशंसी। सा सा हिया नम्रमुखी सुमुक्तास्रजो मणिं दर्शयति स्म तस्मै ॥१६॥ तस्याऽतसीसूनसमानभासो गर्जत्पयोदेन समस्य मूर्त्या । न हास्तिकस्योज्वलकिङ्किणीभिर्बलाहकश्रेणिरुचिर्न चक्रे ॥१७॥ कुम्भस्थलस्थापितरौप्यकुम्भ-भ्राम्यन्मयूखावलिमण्डलेन । गौरागगर्वा गजयूथनाथा मदेन शऋद्विपमन्वकार्युः ॥१८॥ आधोरणैः खाइविभूषणान्तः-सङ्गान्तकान्ताचलहकसहनैः। नित्यं हरेः सन्निहिता निकामं सहस्रनेत्री व्यभिचार्यते स्म ॥१९॥ प्रफुल्लसप्तच्छदसन्धिगन्धिरनन्यसाधारणतां दधानः। चकार लाजोत्किरणं किमुच्चैर्गजबजः पुष्करसीकरेण ॥२०॥ स्पृशंश्च नासाऽवयवैधरित्री व्यूहो द्विपानां धरणीधवस्य । राज्यश्रियो भद्र इति प्रतीते नापि तस्यैव स नन्दकोऽभूत् ॥ २१॥ न नीतमन्येन नतिं कदाचिद् धराधवः सादिबलं बलीयः। बलाङ्गकोत्फुल्लवनश्रि सार्द्धमादाय सूरीन्दुमभिप्रतस्थे" ॥ २२॥
विभर्ति यामैन्दवबिम्बभासाऽकृष्णार्णवाभ्यर्णचरैकहंसः। १-'पुष्करस्य' कृष्णपक्षे चरणकमलम् । पक्षे पुष्कर शुण्डाग्रम् ।। सदृशमहसि कण्ठे यत्र सीमाविवादः" ॥ [अयं श्लोकः, २-'नागाभरणस्य' कृष्णपक्षे अनन्तः शेषनागः । हरपक्षे 'अनन्तनागा'-इत्यादिश्लोकभावेन साम्यं बिभर्ति ] बहुसर्पभूषणस्य । नागाः फरिणोऽपि ।
४'व' उपमायाम् ३-'ललनस्य ललना स्त्री हस्तिनी च ।
५-'मुक्तास्रजो' मुक्तास्नग्दर्शनात् मम स्तनशोभानिर्जितौ कुम्भौ "स्फुटिक-मरकतश्रीहारिणोः प्रीतियोगात्
मुक्तादण्डं ददतुः-मुक्ताः स्तनयोराभरणानि बभूवुः इति भावः । तदवतु वपुरेकं काम-कंसद्विषोर्वः।
६-'त्फुल्लवन-'वसन्तेन उत्फुल्लं यद् वनम् तद्वत् श्रीर्यस्य तत् । " भवति गिरिसुताया नित्यमम्भोधिजायाः
'-न्दवबिम्ब-' चन्द्रभासा उज्वलो यः अर्णवः ।
20.
.
wwwmarnamArmaanaananARArmaanam
AAMAAmanarmanan
1 मा० तृ० स० श्लो० १२ प्रथमपादोऽत्र प्रथमपादतया। 2 मा० तृ. स. श्लो० १३ द्वितीयपादो द्वितीयपादतया। 3 मा• तृ• स० श्लो. १४ तृतीयपादोऽत्र तृतीयपादतया। 4 मा० तृ० स० श्लो. १५ चतुर्थपादः ।
5 मा.तृ. स. श्लो. १६ प्रथमपादोऽत्र प्रथमपादतया ।। माघे 'कातराक्षी' इति मेदः । अत्रयं तृतीय चरणमपि १६ ओकगतद्वितीयचरणेन सह साम्यं बिभर्ति ।
6 मा. तृ० स० श्लो. १७, अस्य प्रथमपादोऽत्र प्रथमपादतया।
7 मा० तृ० स० श्लो० १७, द्वितीयपादोऽत्र द्वितीयपादतया। 8 मा० तृ० स० श्लो०१८, अस्य तृतीयचरणमत्र तृतीयतया।
मा. तृ० स० श्लो. १९ द्वितीयपादो द्वितीयपादतया । 10 मा० तृ० स० श्लो. १९ चतुर्थचरणमत्र चतुर्थतया। 11 मा० तृ. स. लो. २०, अस्य प्रथमचरणमत्र प्रथमतया।