________________
નિબંધકારને તે સહદય મિત્ર બને છે. જે નિબંધકાર (૧૫૯૭-૧૬૨૫). પરિણામે તેના હાથમાં નિબંધ આમ વાચકને તપૂરતી આજુબાજુની દુનિયા નિબંધ સ્ત્રોત મટીને ગજગામિનીના જેવો ધીરગંભીર ભુલાવીને પિતાના લેખની મોહિનીમાં વશ કરી દે અર્થયુક્ત લેખ બન્યા. નિબંધનો આત્મા તેમાં છે તે જ સાચો નિબંધકાર છે અને તેનું લખાણ ગૂંગળાઈ ગયો અને તેની લેકપ્રિયતા નષ્ટ થવા પામી. તે સા નિબંધ છે.
અબ્રાહમ કાઉલીએ તેને સંજીવની પાર્ટી કાઉલીએ
મોઈનની જેમ નિબંધમાં પોતાની વાત શરૂ આમ નિબંઘ એક ખાસ સાહિત્યપ્રકાર છે. તે
કરી. પણ કાઉલીને પદ્ય લેખનમાં જેટલો રસ સાહિત્યકારની સાહિત્યિક અભિવ્યક્તિનું આગવું સાધન છે. તેને સર્જનસ્ત્રોત છે નિબંધકારનું
હતા તેટલે ગદ્ય લેખનમાં ન હતો. પિતાની વ્યક્તિત્વ. જેટલો વધુ નિર્બધપણે નિબંધકાર પોતાના
જિંદગીના છેલ્લાં બે વર્ષ જ તેણે આ સાહિત્યપ્રકાર નિબંધમાં વિહરે તેટલો વધુ રોચક તેનો નિબંધ
ખેડ્યો. તેના મૃત્યુ પછી જ તેના મુખ્ય નિબંધ બને. લેખકની પ્રતિભાનો રંગ જેટલે ઊંડે તેના છે
છપાયા અને તેથી સજીવન થયેલ નિબંધ વિકસ્ય. નિબંધ પર બેસે તેટલો નિબંધ જીવંત બને. બસ ત્યાર પછી લગભગ ચાળીસ વર્ષ પછી સ્ટીલે વર્ષે પણ જૂના નિબંધકારોના નિબંધ વાંચવા અને તેને પગલે પગલે એડિસને નિબંધને પુનઃસ્થાપિત ગમે છે તેનું કારણ એ જ છે. એમાં કંડારાયેલી કર્યો. (૧૭૦૯). માનવમૂતિ આજે પણ તેવી ને તેવી જ જીવંત અઢારમી સદીથી નિબંધને ઇતિહાસ પત્રકારત્વ અને હદયંગમ લાગે છે. તેથી જ નિબંધને ઇતિહાસ સાથે સંકળાયેલે રહ્યો છે. નિબંધને કલાસ્વરૂપ જોતાં તેવા જ નિબંધકારોના નામ આગળ તરી તરીકે પણ પત્રકારને સહારે ખૂબ મળ્યો છે. આવતાં દેખાય છે કે જેમણે પોતાના હૃદયવંદનાને સવિદિત છે કે અમર પત્રકારત્વ સાહિત્ય તરીકે નિચોડ નિબંધોમાં ઠાલવ્યો હોય, જરાયે ક્ષોભ સ્થાન પામે છે અને ફિસું સાહિત્ય પત્રકારત્વની રાખ્યા વિના મન મૂકીને અને દિલ ખોલીને વાત કરી
જેમ ક્ષણજીવી નીવડે છે. અઢારમી સદીના પત્રકારહોય અને પિતાના વક્તવ્ય સિવાય બીજું કોઈ વમાંથી સાહિત્યસ્વામી તરીકે નામાંકિત થયેલા યેય રાખ્યું ન હોય.
અનેક લેખકેનાં નામો અને અનેક સર્જને મળી કલાત્મક સાહિત્યિક નિબંધની શરૂઆત કરનાર આવે છે. આ વેલંત નામાવલિમાં સ્ટીલ, એડિસન, મોઇને સભાનપણે નિબંધમાં નિજની
અને સભાનપણે નિબંધમાં નિજની જ વાતો જહોન્સન, ગોસ્મિથ વગેરેનો સમાવેશ સહેજે થાય. કરવાની શરૂઆત કરી. અંગ્રેજીમાં વપરાતો essay આ સમયના નિબંધકારનું મૂળ-ધ્યેય તેમણે સ્વેચ્છાશબ્દ અને ફ્રેંચ ભાષાને મઈને સૂચવેલે (ssai એ સ્વીકારેલું બે–તો સામાજિક સુધારણાનું હતું. ને શબ્દપ્રયોગ પણ નિબંધ એ પ્રયત્ન છે તેમ બતાવે પણ અઠવાડિયામાં ત્રણ વાર ફક્ત સુધારાની નીરસ છે. મોન્ટેઈને પોતાના essai માં પોતાની પ્રતિમાને વાત કરવી અને માનવું કે વિશાળ સંખ્યામાં લોકે અભિવ્યક્ત કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. (૧૫૮૦) તેના તે ખરીદીને વાંચશે એ તો અસંભવિત જ હતું. નિબંધ લોકપ્રિય થયા અને બેકનને ઇંગ્લંડમાં તેનું અને તેથી પોતાને સંદેશો લોકભોગ્ય બનાવવા અનુકરણ કરવાનું સૂઝયું. બેકનનું અનુકરણ પોતાના માટે સ્ટીલ, એડિસન. ગોલ્ડસ્મિથ વગેરેએ પોતાના નિબંધ માટે essay શબ્દ વાપરવા પૂરતું જ નિબંધને હળવા બનાવ્યા, તેમાં આકર્ષક પાત્રો મર્યાદિત રહ્યું. તેના નિબંધોમાં પોતાના વ્યક્તિત્વની મૂક્યાં અને રસપ્રદ પ્રસંગે આલેખ્યા. દરેક નિબંધને અભિવ્યક્તિને પ્રયાસ વરતાતો નથી. બેકને તો એકબીજા સાથે સાંકળી લેવા માટે લેખકનું પોતાનું પિતાના જુદા જુદા વિષયો પરના નવરાશની ઘડીએ પાત્ર તો હાજર હોય જ, આ નિબંધખેડાણે એક નેધલા ટાંચણે જ આ નામ નીચે છપાવી દીધા– બાજ નવલકથાસર્જનમાં સહાય કરી અને બીજી
વૃદિપકાર, માર્ચ ૬૮ ]
