________________
બુદ્ધિપ્રભા.
સ્થિતિમાં ભાવવા એમ છે. વિચારણા અનંત આનંદમય સ્થિતિનું ભાન કરાવે છે કે જેથી શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે. ભય, ધાદિ દુર્ગો પર વિજય મેળવી શકાય છે, અને તેથી આગળ વધતાં પૂર્ણ ધ્યાનમમ સ્થિતિથી એક્ષપર્યતનું સુખ મેળવી શકાય છે. તેવા કાર્ય પ્રતિ ક મૂર્ખ મનુષ્ય અભાવ દેખાડવા પ્રયત્ન કરશે ! તે હે ભવ્ય પ્રાણી ! તમે પણ તેવા વિષયને ગ્રહણ કરી, ગમે તેવા કાર્યમાંથી નિવૃતિ મેળવી દરરોજ બબે ઘડી, નીચેની વિચારણામાં પ્રવેશ કરે. જેથી અનંત લાભ થવાનો સંભવ છે. પ્રિય બંધુઓ! કદાપિ તમને વ્યવહાર કાર્યમાંથી નિવૃત્તિ ન મળતી હોય તે એવો નિયમ રાખે કે દરરોજ સુતાં પહેલાં અવશ્ય રીતે નીચેની ભાવનાઓનું ધ્યાન ધરવું જ જોઈએ. હે ભવ્ય પ્રાણીઓ ! હે મેક્ષાભિલાધી વાંચકગણુ! પ્રિય બંધુઓ અને ભગિનીઓ! ખસ અંત:કરણથી ઉદાસભાવે નીચે પ્રમાણે ચિંતન કરવાનું આજથી શરૂ કરો. ધર્મમાં મન આરૂઢ કરે, અને અનંત સુખ, શાંતિ આદિને અનુભવ લે.
હે ચેતન ! અનાદિકાળથી રઝળતો આ મનુએ ભવ પામી તું શું કમાયા. ધન, દેવત, દીકરા, દીકરીએ, માતાપિતા એ સર્વ સંસારનાંજ સબંધી છે. પક્ષીના મેળા પેઠે આજ મળી કાલે ઉડી જશે; તેમાંનાં કોઈ પણ તારી સાથે આવવાનું નથી. જે અને વિચાર કર કે તારા બબરના તારા ભાઈબંધ તેમ મોટા રાજ– શેઠ શાહુકાર કે જેમણે લાખે રૂપિયાની લત જે મહા મહેનતે પિદા કરેલી તે સર્વે અહીનું અહીંજ છોડી ચાલી ગયા, કંઈ પણ સાથે લઇ ગયા નહિ. તેમજ વધી તારી નજરે જ છે કે જે ચાર ઘડાની બગીમાં બેસનાર, હીરા મોતીના પહેરનાર હતા તે હાલ તુ કંગાલ સરખા દેખે છે. તેથી વિચાર કે તન, ધન, જોબન સંબંધી આદિ કોઈ છિનું નથી. તારું સુખ શામાં છે તે તુ શોધ, જે વારે કોઈ અન્ય સંબંધી વા કોઈ મોટે શેડ જુવાન વયે પિતાના સંબંધીને પાછળ રડતાં મૂકી તેમજ પિતાની ધન દોલત છેડી આ દેહથી છુટા પડી જાય છે ત્યારે તારા મનમાં આ સંસાર ઉપર વૈરાગ્યભાવના થઈ આવે છે, પણ સ્મશાન વૈરાગ્યની પેઠે પાછો તું ઘર પાછો ફરે છે કે તરતજ મન પાછું સંસારના અસાર સુખમાં લુબ્ધ થઈ જાય છે, અને વૈરાગ્યભાવના તે વખતે તારા હૃદયમાંથી કયાં નાશી જાય છે તેમજ વળી જ્યારે તું કે મહંત પુરૂષનાં ચરિત્ર સાંભળું છું અને તેઓ ઉપર પડેલા દુઃખની જ્યારે વાત સાંભળું છું ત્યારે તારું મન વૈરાગ્યમાં જોડાય છે અને તું વિચારે છે કે સંસારમાં કંઈજ સાર નથી, અને એવા વિચારથી ધર્મસાધન કરવા મનમાં નિશ્ચય કરે છે. પણ અરે મૂર્ખ ! તું તે વિચાર પાછી કાં તજી દે છે? અને ફરીથી માયા રૂપી જાળમાં પણ જોડાય છે. ચેત નહિ તે મહા દારૂણ દુઃખમાં અને અનંત નીઓમાં રખડ્યા કરી. તેમજ તારે નરકાદિનાં દુઃખ પણ સહેવાં પડશે, તેમાં હું વિચાર કેમ કરતા નથી અને માયામાં લુબ્ધ થઈ રહ્યા છે. કારણ કે નરકના જેને એક સમય પણ સાતા હોતી નથી. વળી તેઓ મહા દારૂણ અગ્નિના પ્રહાર સહન કર્યા કરે છે. વળી તે છાને લવણ સમુદ્રના પાણે જેટલી તે તવા હોય છે. વળી તે જેને આખા જબુદીપનું ધાન ખાઇ જવા જેટલી તે ભૂખ હોય છે તેમજ તલવાર લઈને શરીર ઉઝરડે તેટલી તે ખરજ હોય છે તે હું વિચાર કે તારે આવું દારૂણ દુઃખ કયાં સુધી સહ્યાં કરવું છે તેથી એ દુઃખથી બહીતે હોય તે સમકિતની શોધ કર અને આ અનિત્ય સુખ ઉપરથી ભાવ ઉતારી નાખ,
