________________
પરિશિષ્ટ પર્વ નામના ગ્રન્થમાં કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રાચાર્યે બાળદીક્ષિત મનક મુનિનું ચરિત્ર આલેખ્યું છે. આચાર્ય શ્રી શય્યભવસૂરિજી આ આઠ વર્ષના બાળકને દીક્ષા પ્રદાન કરે છે, તે વાત તેમણે આ શબ્દોમાં વર્ણવી છેઃ
सर्वसावधविरतिप्रतिपादनपूर्वकम् । तमबालधियं बालं सूर्तृितमजिग्रहत् ।।
(પરિશિષ્ટ પર્વ-સર્ગ ૫ શ્લોક ૮૦) આયાર્ચ શ્રી શય્યભવસૂરિજીએ સર્વ વિરતિનું સ્વરૂપ બરાબર સમજાવ્યા પછી બુદ્ધિથી પુખ્ત (બાળ નહીં) તેવા બાળકને દીક્ષાનું દાન કર્યું.
આ શ્લોકમાંથી બે સુંદર ફલિતાર્થ પ્રગટ થાય છે.
ગીતાર્થ આચાર્ય ભગવંત કોઈને પણ દીક્ષા આપે તો દીક્ષાનું યથાર્થ સ્વરૂપ સમજાવ્યા વગર દીક્ષા આપતા નથી. તેનો અર્થ એ થયો કે, દીક્ષા લેનારને દીક્ષા લેતા પૂર્વે દીક્ષામાર્ગનું યથાર્થ સ્વરૂપ ખ્યાલમાં જ હોય છે. દીક્ષા જીવનની શું દિનચર્યા હોય, કેવા કષ્ટો હોય, કેવા વ્રતો પાળવાના હોય, કેવો વિનય જાળવવાનો હોય અને કેવી મર્યાદામાં રહેવાનું હોય તેની પૂરેપૂરી સભાનતા સાથે જ કોઈ પણ વ્યક્તિ દીક્ષા લે છે, પછી ભલે ને દીક્ષા લેનાર દેખાવથી બાળક પણ હોય!
અને, બીજી વાતઃ
માત્ર વયથી, કદથી કે લોક-વ્યવહારથી બાળક હોય પરંતુ, બુદ્ધિથી-સમજણથી અને વિવેકથી પુખ્ત જણાય તેવા બાળકને જ ગીતાર્થ મહાપુરુષો દીક્ષા આપતા હોય છે.
