Atmanand Prakash Pustak 086 Ank 02

Author(s): Kantilal J Doshi, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 6

વાયાને ગુરૂચરણે સમર્પી દીધા. હેમચન્દ્રાચાય જરૂર મહાન, પણ એમને મહાન બનાવવા કાજે પોતાના હૈયાના ટુકડા સમેા દીકરા અને તે પરની મમતાનો ત્યાગ કરનારી માતા તે। તેથીયે મહાન, એમાં સદેહ કેમ થાય ?
ખાલ ચાંગાને ગુરૂએ કર્ણાવતી આજનુ અમદાવાદ માં વસતા શ્રાવક ઉયન મહેતાને સોંપ્યાં. તેણે તેનુ' સ'સ્કાર વાવેતર કર્યું. નવ વર્ષ, સંવત ૧૧૫૪માં ગુરૂએ તેને સ્ત`ભતી ખંભાતમાં દીક્ષા આપી, તેનું ઘડતર આદર્યું. ચાંગદેવમાંથી મુનિ સામચન્દ્ર બનેલા એ પુણ્યાત્માએ જ્ઞાન અને ચારિમાન ત્રની એવી પ્રગાઢ અને અપ્રતિમ સાધના કરીકે તેથી રીઝેલા ગુરૂએ ફક્ત એકવીસ વર્ષની વયે, સવંત ૧૧૬૬ ના અક્ષયતૃતીયાના પુણ્યદિને તેમને આચાર્ય પદે સ્થાપ્યા અને હેમચન્દ્રાચાર્ય
નામ આપ્યું.
આ પછીનો લગભગ ચાંસઠ વર્ષનો સુદીર્ઘ સમયગાળા તે તેમની યુગપુરુષ તરીકેની જવલત દીપ્તિમ'ત કારર્કિદીનો ગાળા રહ્યો. આ ગાળામાં તેમણે સારસ્વતમ ત્ર સાધ્યુંા, લાખા શ્લોકાનું
સાહિત્ય રચ્યું. રામચંદ્ર અને ગુણચદ્ર જેવા પ્રકાંડ પતિ શિષ્યા મેળવ્યા અને કેળવ્યા, એ એ રાજાઆને બેધ આપીને રાજા-પ્રજાની પ્રીતિ પ્રાપ્ત કરી, અવસરે રાજાનો રાષ વહેારીને પણ માનવતાના ધર્મના પ્રેર્યાં કુમારપાળને ઉગાર્યા, ગુજરાતને સાહિત્યિક અને સાંસ્કૃતિક વારસો આપ્યા, ધાર્મિક સહિષ્ણુતા અને ઉદારતાના ઉચ્ચ આદર્શોનુ આ પ્રજાને ગળથૂથીમાં વાવેતર કર્યું. અને આવા તે અસ`ખ્ય ધ્યેયા સિદ્ધ કર્યો.
૨૪ ]
અને આવી લોકેાત્તર કહી શકાય તેવી જાજર કારકિર્દીના છેડે વિ. સ. ૧૨૨૯માં તેણે ઇચ્છામૃત્યુ સા સાધિમય મૃત્યુ દ્વારા દેહનો ત્યાગ કર્યો.
આ સંસ્કારપુરુષ, પ્રજ્ઞાપુરુષ અને યુગપુરુષના આદશે અને સ’સ્કારોને તેમની નવમી જન્મ શતાબ્દીના આ પાવન અવસરે યાદ કરીએ; અને આપણા હાથે નષ્ટ થઇ રહેલા તેમના અહિંસાના અને ધ સહિષ્ણુતાના વારસાને પુનઃ જીવિત કરવા
પ્રયત્ન કરીએ.
આજ્ઞા એટલે સ્વચ્છંદના પરિત્યાગ.
ઇચ્છા સ્વાત’ત્ર્ય એ જીવમાત્રનો પ્રથમ ગુણ છે. તે સ્વાથ્યનો ઊપયેગ, જ્યાં સુધી સ્વમતિને અનુસરવામાં થાય છે, ત્યાં સુધી સંસાર છે. અર્થાત જીવનું સંસાર ભ્રમણ ચાલુ રહે છે. અને તેનો ઊપયોગ આજ્ઞા એટલે સર્વજ્ઞ મતને અનુસરવામાં થાય, તે જ માફ છે. તેથી આવા એ જ સર, આજ્ઞા એજ તપ અને આજ્ઞા એજ ત્યાગ છે, અને આજ્ઞા એજ મેાક્ષ છે.
6
आ समन्तात् ज्ञायते अनेन इति आत्मा ।
!
અર્થાત—વસ્તુનું યથાર્થ જ્ઞાન, જેનાથી થાય તે આજ્ઞા. અર્થાત્ જ્ઞ વચનને બરાબર અનુસરવું તે ધર્મ છે, તેનાથી નિરપેક્ષ વર્તન તે સ્વચ્છંદ છે અને તે જ સંસાર છે.
મેાક્ષની ઇચ્છા એટલે આજ્ઞાપાલનનો અધ્યવસાય. આજ્ઞા પાલનનો અધ્યવસાય એ સ્વચ્છ ંદતાથી મુક્તિ અપાવે છે અને એ મુક્તિ જ પર'પરાએ સકળ ક" મુકિતનુ કારણ બને છે.
નેધસ્કારની પરિણતિ વિના મેાક્ષ નથી, કારણકે તેના સિવાય આજ્ઞા પાલનનો અધ્યવસાય ખરેખર પ્રગટતા નથી.
પૂ. ભદ્રંકરવિજયજી
| આત્માનંદ પ્રકાશ