Atmanand Prakash Pustak 084 Ank 02

Author(s): Kantilal J Doshi
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

છે. એ નાની ઉંમરના કિશાર છે. રસેયાએ એને ચકલાં વગેરે પ’ખીઓને હલાલ કરવાનુ... ક્રામ સાંપ્યું, તે એણે એ કામ કરવાની ના પાડી દીધી. ઊલટું, મહામહેનતે પકડી આણેલાં પંખીઓને એણે ઊડાડી મૂકયાં, એટલે રસાયે એને શિક્ષા કરે છે, એટલે રડારોળ કરી મૂકી છે, એના આ અવાજ છે. પણ મહારાજ ! છેકા ગજબના અડિયલ લાગે છે, રડતાં રડતાં ય એ
રાજાને આ મુગ્ધ બાળકમાં રસ પડયા, એણે ધરુચિની બુદ્ધિને નાણવાના પ્રયાસ કર્યાં
એને મારવાનુ કામ તે! નહી જ કરૂં,
તા કહે છે કે મરી જવા તૈયાર છુ, પણ પ ́ખી-છેાકરા ! વ્રત અને પ્રતિજ્ઞા-એ બધુ' તા સ્વાધીનસ્વતંત્ર માણસને માટે છે, પરાધીનને માટે નહિ. તું તા પરાધીન છે. તારે વળી વ્રત પ્રતિજ્ઞા કેવાં? તારે તેા તારા શેઠ કહે એ જ વ્રત ને એ જ પ્રતિજ્ઞા. માટે આ બધું તિંગ ડીને અમે કહીએ તે કરવા માંડ
વિગત સાંભળીને રાજાનેય કુતૂહલ જાગ્યુ. એણે હુકમ કર્યો ઃ એકરાને અહીં મારી પાસે હાજર કરા, જોઉં તો ખરા, કેવાક છે એ !
ધર્માં રુચિ તા અધમૂએ થયા જ હતા, પણ હવે તા રસાયાય થાકયા હતા, કંટાળ્યા હતા, ત્યાં જ રાજાનુ તેડુ આવ્યુ', એટલે એણે રાજ સૈનિકને ધરુચિ ભળાવીને છૂટકારાનેા ક્રમ લીધા. પણ તાય એનાથી રહેવાયું નહિ તે એણે ચાલ્યા જતાં ધ ફ્રેંચ સામે દાંતિયા તા કર્યા જ કે બદમાશ છેકરા ? બહુ ફાટયા છે ને? તે એનાં ફળ હવે ભાગવજે. એનાં એ ચાળાં જોઇને, એટલી પીડામાં પણ, ધરુચિથી હસી પડાયું. અને ખરેખર, હઠાગ્રહીઓની મમત અને એ મમતપ્રેરિત ચેષ્ટાએ હાંસીપાત્ર નથી હેાતી ?
ધરુચિને તરત રાજા પાસે લઈ જવાયા.
એના મનમાંય ‘રાજા બેાલાવે છે ' એ સાંભળીને
'
કાંઇક આસાયેશ વળી હતી કે રાજા કદાચ મને આ બળાત્કારમાંથી છે!ડાવે! આ વિચરે રાજા પાસે પહેાંચતાં જ એ રાજાના પગે નમી પડયા.
રાજાએ એને ઊભા કરીને સીધે સવાલ કર્યા: કેમ રે ! રસાયાનું કહ્યું કેમ નથી માનતા ? પંખીએાની હત્યા કેમ નથી કરતા ?
સામાન્યતા ભલભલા પ્રોઢ માસ પણ રાજા સાથે વાત કરતાં કે એનેા પ્રતિવાદ કરતાં અચકાય જ પણ ધરુચિએ તા ભારે કરી.
૨૨]
એણે તે જાણે સામાન્ય માણસ સાથે વાત કરતા હાય એ અદાથી લાગલા જ જવાબ વાળ્યો : “ મહારાજ ! મે' કૈાઇ જીવની હત્યા ન કરવાનું વ્રત લીધુ છે. એ વ્રતને પ્રાણના ભાગે પણ પાળવાની મારી પ્રતિજ્ઞા છે. કહા, હું એના ભંગ શી રીતે કરૂ? ’
:
ધ રુચિએ નિર્ભીકતાથી કહ્યું : “ પણ મહાર,જ! ‘ હું પરાધીન છુ ’ અનેા અર્થ એ નથી કે મારા આત્માના પણ તમે માલિક છા તમે મારા માલિક હા તે મારાં શરીરનું તમને ઠીક પડે તે કરી શકો, પણ મારા આત્માને તમે શું કરી શકવાના ? એટલે એ રીતે તા હુ સ્વાધીન જ છું. અને એટલે જ મારાં વ્રત - પ્રતિજ્ઞાનું પાલન કરવાને હું હકદાર જ નહિં, સમથ પણ છુ.”
રાજા પણ પળભર તા મનમાં શેહ ખાઇ ગયા. મનેામન આટલા નાના કિશાના દઢતા
અને વાક્પટુતાની પ્રશસા પણ એણે કરી લીધી. પણ એ ભાવા એણે માં પર ન આવવા દીધા, એ તે ક્રોધથી ધમધમી ઊડ્યા, નાં ભવાં તા એવાં ચઢી ગયાં કે અનુસરે પણ ધ્રુજી ઊઠયા કે અરે રે, આ રાજા નક્કી ચિડાયા છે. હવે આ છેાકરે! ઘડીવારમાં હતા નહતા થઈ જશે. અને
ત્યાં જ રાજાને સત્તાવાહી અવાજ છૂટયા : ૨ ! જુએ છે. શુ ? જાય, મીઠું પાયેલે ચાબુક લઈ આવા, ને આ નાદાન છોકરાને મારી સામે જ ફટકારો, હું પણ જોઉં કે એનાં વ્રત પછી કેવાં ટકે છે !
[આત્માનંદ પ્રકાશ