________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ભ ગ વ ની સુત્ર સા રે સંગ્રહ
લેખક : મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા [ જૈન સમાજને જેમણે અનેક વિદ્વાન સાધુઓ અને પંડિત રન આ લાં છે, એવા શાસ્ત્ર વિશારદ સ્વ. આચાર્ય વિજય ધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજના પ્રસિદ્ધ પટ્ટશિષ્ય શ્રી. વિદ્યાવિજયજી મહારાજ સાહેબ શ્રી ભગવતી સૂત્રના પાંચ શતકે પર ટૂંકું વિવેચન લખેલું. તેમના સુશિષ્ય ન્યાય, વ્યાકરણ, કાવ્યતીર્થ ૫. શ્રી પૂર્ગાનન્દવિજયજી મહારાજે તે પર વિસ્તૃત વિવેચન કર્યું છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથ લગભગ ૬૦૦ પાનાને તૈયાર થઈ ગયો છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથની પ્રસ્તાવના નીચે આપવામાં આવી છે. વિગત માટે આ અંકમાં જાહેર ખબર જેવા વિનંતી છે. ]
“શ્રી ભાગવતી સૂત્ર સાર સંગ્રહ’ના આ સામેલ નથી કર્યું પણ ટૂંક સમયમાં તે બહાર ગ્રંથમાં, જગપ્રસિદ્ધ શાસ્ત્ર વિશારદ જૈનાચાર્ય સ્વ. પાડવામાં આવશે. મહારાજશ્રીની વિસ્તૃત નોંધ વિજય ધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબના વાંચતા તેઓશ્રીએ સાગર ગાગરમાં સમાવવા સુપ્રસિદ્ધ અને પ્રખર વક્તા શિષ્ય સ્વ. મુનિરાજ શ્રી જેવું ભગીરથ કાર્ય કર્યું છે એમ સ્પષ્ટ સમજી વિધાવિજયજી મહારાજ સાહેબ, ભગવતી સૂત્રના શકાય છે. મુશ્કેલ અને કઠિન બાબતેને એમણે શતક પર જે વિવેચન કર્યું છે, તે પૈકીના પાંચ સરળ અને સહેલી બનાવવા તુત્ય પ્રયાસો કર્યા શતકનું વિવેચન આપવામાં આવ્યું છે. આ છે, જે માટે ખરેખર તેઓ ધન્યવાદને પાત્ર છે. વિવેચન પર વિસ્તૃત નેધ તેમના સુશિષ્ય પંન્યાસ શ્રી પૂર્ણાનન્દ વિજ્યજી મહારાજ સાહેબે કરેલ છે.
આપણે ત્યાં પિસ્તાલીસ આગમ છે, જેમાં ૧૧ આ છે રિયાછી અંગ, ૧૨ ઉપાંગ, ૪ મૂલ સૂત્ર, ૬ છેદ સૂત્ર, સમજી શકે, એ દષ્ટિ પૂર્વક આ નેધ કરવામાં
આ ૧૦ પ્રકીર્ણક અને ૨ ચૂલિકા સૂત્રને સમાવેશ
? આવી છે, જે ખરેખર પ્રશંસાને પાત્ર છે. આ ય
થાય છે. અંગ, ઉપાંગ, મૂલ, છેદ, પ્રકીર્ણક અને રીતે સેનામાં સુગંધ મળે એને સુભગ વેગ યુલિકા એ આગનેના પડાયેલા છ વર્ગના નામ
છે. અંગો અસલતે બાર હતાં, પણ બારમું અંગ પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં થયેલું છે. પૂ. શ્રી પૂર્ણનન્દવિજયજી મહારાજ સાહેબ, આ રીતે પોતાના ગુરુદેવનું
હાલ ઉપલભ્ય નથી એટલે કે અગિયાર અંગો જ અધૂરું કાર્ય પૂર્ણ કર્યું છે અને આજ સાચી ગુરુ.
મળે છે. આ બધાં પણ પૂરાં મળતાં નથી. આ ભક્તિ કહેવાય પૂ. મહારાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજીનું
અગિયાર અંગે પૈકી પાંચમું અંગ તે વ્યાખ્યા વિવેચન મૂળમાં આપવામાં આવ્યું છે અને ફૂટ
પ્રપ્તિ સૂત્ર, ” નામ ઉપરથી જ સૂચિત થાય છે, નોટમાં નીચે પૂ. ૫. શ્રી પૂર્ણાનન્દવિજયજની તેમ આ આખું સૂત્ર પ્રશ્નો અને તેની વ્યાખ્યાઓ વિસ્તૃત નોંધ આપવામાં આવી છે. લખાણની નીચે એટલે વિસ્તૃત ઉત્તરે રૂપ છે. “વ્યાખ્યા પ્રગતિ વિસ્તૃત ધ આપવા માં આવેલી હોય, વાચક સૂત્ર નામ હોવા છતાં, તેની મહત્તા દર્શાવનારું વર્ગને વિવેચન સમજવું સહેલું થઈ પડે છે. વિશેષણ ‘ભગવતી સૂત્ર’ નામે તે પ્રસિદ્ધ છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં ભગવતી સૂત્રના પ્રથમ પાંચ શતકો ભગવતી સૂત્રમાં કેવળ જ્ઞાનીને ગણધરે પહેલા પર વિવેચન અને વિસ્તૃત ધ આપવામાં આવેલ પ્રશ્નનો સીધે સમાવેશ થાય છે. મુખ્ય પ્રકારે છે. છરૂ. શતકનું લખાણ તૈયાર હોવા છતાં, ગ્રંથ છે. ઈદ્રભૂતિ ગૌતમ સ્વામી). અગ્નિભૂતિ, વાયુ બહુ મોટો થઈ જાય એ દષ્ટિએ પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં ભૂતિ, પંડિત પુત્ર, માર્કદી પુત્ર, રેહક જયંતૌ
બાળ
ભગવતી સૂત્ર સારસંગ્રહ)
૦િ૩
For Private And Personal Use Only
