Atmanand Prakash Pustak 059 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 4

૧૧૪
શ્રી માત્માન। પ્રકાશ
ખાલવું જોઇએ એવે વખતે ન ખેલનાર માનવી કયારેક પેાતાને નુકશાન કરે છે; કયારેક બીજાઓને પણ નુકશાન કરી બેસે છે; પરંતુ ન ખાલવું ઘટે તેવે વખતે એલી ઉઠનાર માનવી તેા હંમેશાં નુકશાન જ કરે છે—કાંતા પેાતાને, મં તે બીજાને અને કાઈ વાર બન્નેને
બાલવાની જરૂર ન હેાય, અથવા મેલ્યા વિના ચાલી શકે તેમ ડાય તેવે વખતે મૌન રાખવાની જો બધા જ માણસો આદત પાડી શકે તે દુનિયાનાં અરણાં દુ:ખો આપમેળે આછાં થઈ જાય કવેળાએ અને જરૂર વિના ખેલાયલા ચેડા શબ્દોને પરિણામે નાના નાના કલહ કંકાસાથી માંડીને ભયંકર યુદ્ધો સરજાયાની વાર્તાથી ઇતિહાસનાં પાનાં ભરપૂર ભરેલાં પડચાં છે. “ સદા સત્ય જ મેલવું અને સદા પ્રિય લાગે તેવુજ અને સત્ય પણ અપ્રિય લાગે તેવું હાય તા ન ખેલવું ” એવું એક શાસ્ત્રવચન છે, પણ સત્ય સા જ પ્રિય લાગે એવું હેતું નથી. માટે જ્યારે સત્ય એાલવું જ પડે એવા કસાટીના સમય આવે ત્યારે એ અપ્રિય હાય તા કે શાસ્ત્રવચનની ઉપેક્ષા કરીને ય ખેલવું જોઇએ, પરંતુ કશા હેતુ વિના, સ્વા વિના, કેવળ ખેલવા ખાતર જ કે અન્યને સારૂ' લગાડવા માટે સરાસર ખાતુ ખેલવાથી તા સર્વાંદા દૂર જ રહેવુ ઇષ્ટ છે.
મનમાં વિચાર આવે કે તરત જ એ ખેલી નાખવામાં ડહાપણુ નથી. એ વિચાર પાછળથી બદલાઈ પણ જાય. વચન કે વાયદો વગર વિચાર્યે આપી દેવામાં સત્યનું સેવન નથી, કેમકે વચન કે વાયદાનુ` હમેશાં પાલન થશે જ એવી ખાતરી એ આપનારને હોતી નથી,
16
અને મૌનની સહુથી વિશેષ જરૂર તો ભાવિમાં કરવાનાં કામ પરવે છે. આમ થશે; આમ કરવુ છે, આમ થવાનુ છે” વગેરે વાતા મનમાં રાખી મુકનાર માણસ સહુથી શાણા ગણાય છે. એ થયા પછી જગત જોઇ શકે છે કે શુ ખેલ્યા વિના કામ કરનારે કામ કરી બતાવ્યું છે, પણ પહેલેથી જાહેરાતા કરી દીધા પછી જ્યારે તેના અમલ થાય નહી. ત્યારે તે જાહેરાતા કરનાર જગતની હાંસીનું અને કયારેક તિરસ્કારનું પણ પાત્ર બને છે,
મૌનનું આ મૂલ્ય સમજવાની આજે જે કાઇને સહુથી વિશેષ જરૂરત હોય તે તે આપણા દેશના વહીવટદારાને છે. સ્વતંત્રતાના નવા જુસ્સામાં તેમને તરેહ તરેહની જાહેરાતા કરવાની અને જાતજાતનાં વચને આપવાની આદત પડી ગઇ છે. એમની નિષ્ઠા ખુરી નથી એ સહુ કબુલ કરે છે. જે ખેલે છે તે કરી બતાવવાની એમના મનમાં વૃત્તિ હોય છે એ પશુ સ્વીકારી લઈએ. પણ તેમની ગણતરી પાકી હોતી નથી. પેાતાની પાસેનાં સાધના અને માનવીઓની તાકાતનું તેમને સાચું જ્ઞાન હાતુ નથી. એથી એમનાં વચના વારંવાર ખાટાં પડે છે ને તે જનતાની હાંસીનાં પાત્રા બને છે.
""
- અમે આમ કરવાના છીએ ' એવુ ખેલતાં પહેલાં જો તેઓ મૌનની તાકાત પીછાની લે અને જે કરવાનું હાય તે કરી બતાવે તેા પછી “ અમે આ કર્યું છે.” આવુ ખેલવાની તેમને જરૂર પણ નહીં રહે-કેમકે જે થયું હશે તે જગત પેાતાની આંખે જોઇ લેશે.