________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધ્રુવ અને અધુવ લેખક–સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હિરાચંદ, માલેગામ
આ જગતમાં ઘણી વસ્તુઓ સ્થિર હોય એમ નિર્માણ થયેલ છે એવો જ ભેદ ક્ષર અને અક્ષર જણાય છે તેમ અનંત વસ્તુઓ અસ્થિર હોય એવો શબ્દ પણ હોય છે. પણ અનુભવ થાય છે. એટલા માટે સ્થિર વસ્તુ કઈ અને અસ્થિર વસ્તુ કઈ એનું જ્ઞાન આપણને
સમુદ્રમાં પાણી તો નિત્ય ભરેલું જ છે તેથી થવું જોઈએ. કોઈ વસ્તુ સ્થિર એટલે ધ્રુવ છે એમ તે ટકનારે સ્થિર ગણાય છે. પણ તે ઉપર મજાઓ કે
તરંગ જોવામાં આવે છે તે કેટલા વખત લગી ટક સમજી આપણે ઉભા રહીએ અને બીજી ક્ષણે એ જ
વાના ? એતો ઉત્પન્ન થતાની સાથે જ નાશ પામે વસ્તુ પગ નીચેથી ખસી જાય ત્યારે આપણે પડી જઈએ એ સ્પષ્ટ છે. એટલા માટે જે વસ્તુ ઉપર
છે. એટલે એને અધ્રુવ એટલે ક્ષણજીવી ક્ષણભંગુર આપણે સ્થિર થવા ઇછિએ તે વસ્તુ ન હોઈ એવું ઉપનામ આપવામાં આવે છે. આકાશમાં આપણે ભાર ઝીલે શકે છે કેમ તેની ખાત્રી કરી મધ ભેગા થાય છે અને દેડે છે તેવામાં તે મેઘ લેવાની જરૂર છે.
ઘડીમાં હાથી જેવી અને બીજે ક્ષણે મનુષ્ય જેવી
અને ઘડીમાં રથ જેવી વિગેરે અનંત આકૃતિઓ કોઈ ઘર બંધાવા માગે છે ત્યારે તેને પાયે ધારણ કરે છે. સાંજે પૂર્વ આકાશ કેવી રંગેની પાકે કરવો જોઈએ તેમ આપણે જે કાર્ય કરવું મનહર છટાઓ જણાય છે? પણ એ આપણે બધું હોય તે પાકે પાએ સાચુ શાસ્ત્રવિહિત અને ચિર અબ્રુવ, અસ્થિર માનિએ છીએ. કારણ આપણે સ્થાયી છે કે નહીં તેની તપાસ કરવાની જરૂર છે. સારી પેઠે જાણીએ છીએ કે, એ દેખાવ તે ક્ષણઆકાશમાં અનંત તારલાઓ છે. તેમાં ઘણું તારકે વારમાં નષ્ટ થવાના જ છે. એનું આવું ઘણું જ ઓછું સ્થિર જણાય છે તેથી તેઓને નક્ષત્ર કહે છે. તે છે. એક પલવારમાં તે બધું જ ફેરવાઈ જવાનું સ્થિર અને નહીં ખરનારા હોવાથી તેના પુજેના છે અને જે વસ્તુ પ્રત્યક્ષ અઇવ હેય તેની ઉપર સમદને ખગોલશાસ્ત્રમાં નામો અપાયેલા છે. તે આપણે ભરોસો રાખી શકતા નથી એનો વિશ્વા અશ્વિની ભરણું વિગેરે નામો ગણત્રી કરવા માટે કરતા નથી. કેઈ માણસ આપણું પરિચયમાં આવે અપાએલા છે અને તેના બીજા પણ સમૂહા પાડી અને આપણે ખાત્રી થાય કે એ માણસ બોલે તેને રાશીના નામે આપવામાં આવેલા છે. જેવા કે તેવું પાળનાર નથી અને વારે ઘડી ગમે તેવું મેષ વૃષભ વિગેરે. આમ એ બધા નક્ષત્ર એટલે બેલી ફરી જાય છે અને પાછલું બેલેલું ફેક કરી નહીં ખરનારા સ્થિર છતાં, સૂર્ય અને પૃથ્વીની ગતિ મૂકે છે, એવા માણસ ઉપર આપણે જરા જેવો પણ સ્થિતિને કારણે ફરતા એટલે અસ્થિર જ ગણુય ભરોસો રાખવા તૈયાર થતા નથી. આપણે સ્થિર અને છે. પણ આ બધા નક્ષત્રની વચ્ચે ઉત્તર ભાગના ધ્રુવ રહેનારી વસ્તુ ગમી જાય છે. બોલીને પાળનાર આકાશમાં ધ્રુવ નામને તારે છે. તે હંમેશ એકજ સ્થિર બુદ્ધિને માણસ આપણને ગમી જાય છે. એ જગે સ્થિરતા કરી રહેલા હોય છે. તેથીજ ધ્રુવતારાને ઉપરથી સ્પષ્ટ જોવામાં આવે છે કે, આપણે ધ્રુવ બીજો અર્થ સ્થિર અને કાયમ કરે એવો અર્થ ટકાઉ વસ્તુઓ ઉપર ભરૂ રાખવો જોઈએ.
For Private And Personal Use Only
