Atmanand Prakash Pustak 046 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

આ
વિવેકદ્દષ્ટિ બને
છે
લેખક–આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તુરસુરિજી મહારાજ કોઈ માનવી કષાય અથવા તો તિરસ્કારના આત્માને ઓળખાવે છે તેમ વિવેક (માણભાવથી મેં બગાડીને કે માણસને કહી સાઈ) માણસને ઓળખાવે છે. જેમાં વિવેક બેસે કે તે તે પશ છે. તે ઉપશમ ભાવ વગરને ન હોય તે માત્ર આકારથી માણસ કહેવાય અને અજ્ઞાની જીવ તરત જ આશ્ચર્ય, શોક કે ક્રોધા- તેથી તે માનવ જીવનનું તાત્વિક ફળ મેળવી દિના વિકારોથી ઘેરાઈ જશે, કારણ કે માનવ શકે નહિ. માનવીને જે મુક્તિ અધિકારી દેહધારી પાગલાનંદી અજ્ઞાની જીવ માત્ર જણાવ્યા છે તે વિવેકદષ્ટિ માનવીની અપેક્ષાથી પિતાને એમ માને છે કે-અમે માણસ છીએ. જ છે પણ વિવેકશૂન્ય માત્ર માનવદેહની અપે. આવા જડાસકત માણસે આકાર માત્રને જ ક્ષાથી નથી કહ્યો. અને તેથી કરીને જ માનવીને માણસ માનવાવાળા હોય છે. પણ માનવીની ગ્યતા અયોગ્યતાના પ્રમાણમાં બધીય ગતિઓળખાણ કરાવનાર લક્ષણો તરફ તેમનું લક્ષ્ય યોને અધિકારી વર્ણવ્યો છે. હેતું નથી. દરેક વસ્તુને ઓળખાવવાને તેનામાં ખાસ ધર્મ રહેલું હોય છે જેમકે મીઠાશ જગતમાં વિવેક અનેક પ્રકારે ઓળખાય સાકરને ઓળખાવે છે, કડવાશ કરી આતાને, છે. કેઈ માણસ કેઈને ત્યાં મળવાને કે બેસઉષ્ણુતા અગ્નિને, સુગંધી પુષ્પને અને ઉપગ વાને માટે જાય છે ત્યારે ઘરધણ મળવા આવविचार्यमाणं सुगतशासनं निःसारत्वान्न युक्तिं क्षमत इति ।" [ तत्त्वार्थहारिभद्री ७।८]
અભિધમકેશભાગ્ય અને તેની સલ્ફટાર્થ વ્યાખ્યા સાથે તુલના કરવાથી અહિસાસંબંધી તન્હાઈટીકાન્તર્ગત ચર્ચા બરાબર સ્પષ્ટ સમજી શકાશે એમાં કશી શકી નથી. સંશાધનસંપાદન તથા અર્થ પરિજ્ઞાનને વ્યવસ્થિત અને ચોકકસ કરવા માટે પૂર્વપક્ષાદિના મૂલભાગો શાધવાની દિશામાં પ્રયત્ન થવાની અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે. આ રીતે થાય તે કઠિન લાગતાં સ્થળનાં પઠન-પાઠનમાં પણ અતિ સરલતા આવે. તેમ જ આપણું પૂર્વાચાર્ચ વિશાળીસુષ્ટિથી સતત જાગરૂક રહીને પરદર્શનનાં આક્રમણને ભૂતકાલમાં કે તીવ્ર પ્રતિકાર કરતા હતા એ પણ યથાર્થ રીતે પ્રકાશમાં આવે મુ. લેગાંવ ઢમરે, જીલ્લા-પુના. તે मुनिराजश्रीभुवनविजयान्तेवासी, સં. ૨૦૦૪, શ્રાવણ સુદ ૧૧,
मुनि जम्बूविजय । 5. વાચકે આ પણ ખ્યાલમાં લે કે, “અરમિયાનમતમ” [તસ્વાર્થ સૂત્ર-છા ૮] સત્રની ટીકામાં “ગાથાસંગ્નિનો વાવમમિરે મૃષાવાઃઆ જે કારિકાધનું ખંડન છે તે પણ અભિધર્મકાશની જ [૪૦૪] કારિકા છે.