________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુવાદક–અભ્યાસી બી. એ. સંસારમાં કોઈ વિરલા મનુષ્ય હશે કે જેઓ કારણ એ છે કે-સ્વાભાવિક રીતે જ આત્મા હમેશાં કોઈ પણ ચિંતાથી પીઠિત નહિ હોય. ચિંતા એક પિતાની સ્વરૂ૫ભૂતા પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવા ઈચ્છે છે. પ્રકારને ભારે માનસિક કલેશ છે જેનાથી ઘણે ભાગે તે જ્યાં સુધી પૂર્ણતાને પ્રાપ્ત નથી કરી તે ત્યાં સુધી કઈ પણ વ્યક્તિ મુક્ત નથી. ચિંતાનો વિષય હમેશાં સંતુષ્ટ રહી શકતો નથી. તેની ચિંતાનો વિષય કેઈ ને બદલાતી રહે છે. બાળક, વૃદ્ધ, ગરીબ, અમીર, રોગી, કોઈ રહેવાને જ. નીરોગી ને કઈ ને કાંઈ ચિંતા તે લાગેલી જ હેય છે. એટલું જ નહિ પરંતુ મનુષ્યનું જીવન જેમ જેમ
તે પૂર્ણતા શું છે? શું તે અપૂર્ણતાની અનુવિકસિત થતું જાય છે, તેમ તેમ તેની ચિંતાતો ભૂતિના અભાવમાં છે? હા, કેઈ ક્રોઈ માણસો વિષય વધારે ને વધારે જટિલ થતું જાય છે. બાળકને
ભ્રમવશ બનીને એ વાતમાં વિશ્વાસ રાખે છે, માત્ર ભજનપ્રાપ્તિની ચિંતા રહે છે, તે પણ ભૂખ
ચિંતાથી વ્યાકુળ થયેલ માણસ ત્રણ વસ્તુને આશ્રય લાગે ત્યારે જ. જ્યારે તે મોટું થાય છે ત્યારે ભણ
લે છે. નિદ્રા, નશે અને મૃત્યુ, મનુષ્યને જે દુઃખ વાની ચિંતા, પરીક્ષામાં પાસ થવાની ચિંતા, આજી
છે તે તેની ચેતનતાને કારણે જ છે. જે વખતે તે વિકા પ્રાપ્ત કરવાની ચિંતા અને માન પ્રતિષ્ઠા, ધન
પિતાની ચેતનતા ખોઈ બેસે છે તે વખતે તેની દેલત વગેરેની અનેક પ્રકારની ચિંતાઓ ધીમે ધીમે
ચિંતાઓ તેમજ યથાઓ પણ વિલીન થઈ જાય
છે. નિદ્રા મનની અચેતન અવસ્થા છે અને તેમાં એના મન પર પ્રભુત્વ જમાવે છે. બાળકની ચિંતાઓ તે ક્ષણિક હોય છે, પરંતુ પ્રેઢાવસ્થાવાળાની ચિંતાઓ
| ચિંતાઓ આપોઆપ શાંત રહે છે. ગાઢ નિદ્રાની વર્ષો સુધી ચાલે છે.
અવસ્થામાં આપણે પથ્થર જેવા જડ બની જઈએ
છીએ. જાગ્રત કે સ્વપ્નાવસ્થામાં ચિત્ત ચંચળ રહે મનુષ્યનો સ્વભાવ જ એવો છે જે-તે ચિંતા છે. સપ્તિમાં તે શાંત થઈ જાય છે અને તેને લઈને વગર રહી જ શકતો નથી. જે મનુષ્યને ચિંતા નથી તે જગ્યા પછી ફરી નવી શક્તિ સાથે સંસારમાં હતી તે મનુષ્ય નથી. તે દેવ હોય છે અથવા પશુ ઉપસ્થિત થઈ જાય છે. હોય છે. ચિંતાની મનોવૃત્તિનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે તે જણાશે કે એનું કારણ માણસને પિતાની નિદ્રા જે એક સુખદાયિની મનોવૃત્તિ છે તે હમેશાં અપૂર્ણતાનું જ્ઞાન હોવું એ છે. માણસ ગમે તેવી ચાલુ નથી રહેતી. તેને અમુક સમય પછી આપસ્થિતિમાં હોય છે તો પણ તે કદિ પણ પિતાની આપ ભંગ થાય છે અને ફરી મનમાં અનેક પ્રકારના સ્થિતિમાં સંતુષ્ટ નથી રહેતો. એક જગ્યાએ અંગ્રેજ તરંગો ઊઠવા લાગે છે. એનાથી બચવા માટે કેટલાક વિદ્વાન કાર્લાઇલ લખે છે કે-એક બુટ પિલીશ કર. લેકે ભ્રમવશાત નશાવાળી ચીજોનું સેવન કરે છે. નારને અડધી સૃષ્ટિને માલિક બનાવવામાં આવશે એ તે મનને એક જાતનું કલેફોમ આપીને બેહોશ તે પણ તે સંતુષ્ટ નહિ થાય, તે તુરત જ બાકીની કરવાનું છે કે જેથી કરીને તે કઈ રીતે સંસારની સૃષ્ટિના માલિકની સાથે ઝગડવા લાગશે. આ અતૃપ્તિનું ચિંતાઓ ભૂલી જાય. આધુનિક સુધારકે નશાવાળી
For Private And Personal Use Only
