________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૪
www.kobatirth.org
ને દૃઢ કરે છે કે જે આજે કષ્ટદાયક છે તેનુ પરિામ ભવિષ્યમાં સારું જ આવશે. આપણે સત્તુ નહિ ઢાવાથી ભવિષ્યમાં થનારી વાતો નથી જાણી શકતા, પર'તુ આપણે વિચારામાં તે અનુસાર કુલિત થવાની શક્તિ રહેલી છે. જેના જે પ્રકારના વિશ્વાસ હાય છે, જેવી ભાવના હ્રાય છે, તેવી જ તેને સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે, મનુષ્યના વિચાર એક ખીજ સરખા છે જે કેટલાય દિવસે। સુધી અવ્યક્ત રહીને સંસારમાં વૃક્ષના રૂપમાં પ્રકટ થાય છે. આપણે અવ્યક્ત પ્રકૃતિની ભૂમિમાં જેવા વિચાર-બીજ નાખીએ છીએ તેવાં જ વૃક્ષ, મૂળ, ફૂલ આપણે પ્રાપ્ત કરી શકીએ છીએ. એ એક અચલ સિદ્ધાંત છે.
જે મનુષ્યને ઈશ્વરમાં શ્રદ્ધા નથી હતી તેનાં ચિત્તને ચિંતા હમેશાં વિકલ કરે છે. ઇશ્વર-શ્રદ્ધા એ વિચારને દ્રઢ કરે છે કે ઇશ્વરના નિયંત્રણમાં સધળું કલ્યાણુ માટે જ બને છે. મનનુ સ્વરૂપ જ સર્જીકલ્પ– વિકલ્પાત્મક છે. ઈશ્વરારાધન મનની આ પ્રકારની ચંચળતાને રાકે છે. જ્યારે મન શાંત અને છે ત્યારે ચિંતા આપે આપ વિલીન થઇ જાય છે, તેથી
રારાધનને નિત્ય અભ્યાસ કરવે એ ચિંતાથી મુક્ત થવાના અમેત્ર ઉપાય છે.
ઇશ્વરારાધનથી આંતરિક શાંતિ જ પ્રાપ્ત થાય છે એટલુ' જ નહિ પણ ચિત્તમાં વિષય વિરાગ ઉત્પન્ન થઇ જાય છે તેમજ ધીમે ધીમે આત્મ જ્ઞાનને ઉદ્ય થાય છે. અને એ વાત પણ પ્રત્યક્ષ થઇ જાય છે કેઆત્મા પોતે જ આનંદ રૂપ છે. સાંસારિક વસ્તુઓને
આનંદ આત્માના આભાસ માત્ર છે. જેવી રીતે
નારસીસસ નામના ગ્રીક બાળક પાતાના પડછાયા જોઈને તેના સ્વરૂપથી મુગ્ધ થઇ ગયા હતા તેવી રીતે
આપણે આપણાં સ્વરૂપનું પ્રતિબિંબ સંસારમાં જોઇને મેહમાં ફસાઈ ગયા છીએ. જ્યાં સુધી મનુષ્યને આત્મજ્ઞાન નથી થતું ત્યાં સુધી હંમેશાં ચિંતા અને દુ:ખ ચાલુ રહેવાના જ. એ કુદરતે માકલેલા દૂતા છે જે હમેશાં મનુષ્યને બેચેન કર્યાં કરે છે. એટલા માટે જ માણસ પોતાના વારવિક સ્વરૂપને જાણુવાને
પ્રયત્ન કરે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
આપણે ક્રાઇ ધનવાન અથવા વૈભવી માણુસને જોઇએ છીએ ત્યારે એમ જ વિચારીએ છીએ કે અને કાઈ પ્રકારની ચિંતા નહિ હોય, પરંતુ ખરી વસ્તુસ્થિતિ આનાથી તદ્દન વિપરીત છે. ગરીબ માણસને ચૈાડી ચિંતા હેાય છે, પણ ધનવાન મનુષ્યને પેાતાના ધનની રક્ષા તેમજ વૃદ્ધિ માટે ભારે ચિંતા રહે છે. સંસારમાં કાઇપણ વસ્તુ માનસિક પ્રયત્ન વગર મેળવી શકાતી નથી તેમજ સ્થિર રહેતી નથી—જયાં આપણે એ પ્રયત્નને વ્યક્ત રૂપમાં નથી જોતાં સાં તે અવ્યક્ત રૂપમાં પણ હાય છે,
વાસ્તવિક રીતે દ્રવ્યપ્રાપ્તિ માટે માજીસને અનેક જાતનાં પાપાચરણ કરવા પડે છે. ધનવાન પુરુષ એક તરફ ધણા ચાલાક હાય છે અને બીજી તરફ્ જગતમાં તે એવી ખ્યાતિ ચાહે છે કે સૌ લેાકા તેને ભલે! અને ઇમાનદાર કહે. કેમકે તે વગર તો ધનરક્ષા થઇ શકતી નથી, તેનું કાપણુ કાર્ય ણે ભાગે નિઃસ્વાર્થ નથી હોતું. તેનુ' હૃદય હંમેશાં અંતજ વાળાથી સંતપ્ત રહે છે.
જે લેકે બહારથી ખૂબ ભર્યાપૂર્યાં દેખાતા હોય છે તેઓનાં અતર સડેલાં હાય છે-તેઓનાં હ્રયાગારમાં ચિતારૂપી સપ–વીંછી ધર કરીને રહે છે અને તેમને હંમેશાં ડંખ્યા કરે છે. તેએ એક ક્ષણૢ પશુ શાંતિ પામી શકતા નથી.
For Private And Personal Use Only
મનુષ્યની સધળી ચિંતા પેાતાની જ બનાવેલી હાય છે. ક્રાપણ ભાવી ધટના આપણી ચિંતાના વિષય બનશે કે નહિ તે આપણાં મન ઉપર નિર્ભર છે. જે માણુસનું મન નબળુ હાય છે તેને આપણે
આ
એક ચિંતાથી મુક્ત કરીએ કે તરત જ તે ખીજી વાતની ચિતા કરવા લાગશે. ભાવ સામમીથી ચિ ંતાનું નિવારણુ થઈ શકતું નથી. ચિંતાનું નિવારણુ તે આંતરિક સ્થિતિમાં પરિવર્તન થવાથી જ થાય છે. એ પરિવર્તન સાત્વિક અભ્યાસ, ઇશ્વરારાધન, તથા આત્મજ્ઞાનથી જ થઇ શકે છે. નિવિષયતા પ્રાપ્ત થવી એટલે જ ચિતાથી મુક્ત થવું અને નિવિષયતા જ્ઞાની
પુરૂષને જ પ્રાપ્ત થાય છે.
इति शम्
