________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૩૦૨]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
નવિન ગ્રંથની રચના કરવી કેવળ બાલકને માટે, અને તેમાંથી પાર્શ્વનાથની મૂર્તિ નીકળી. રાજા મૂર્ખને માટે અને ભોળી જનતાને માટે જ ઉપયોગી આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયો અને જૈન ધર્માનુરાગી બન્યો. છે એમ સમજવામાં આવતું હતું. તેથી તેમણે બાર વર્ષ સમાપ્ત થયે તેમને પુનઃ આદરપૂર્વક ઘણું સંધ સામે એ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે જે આપની ઇચ્છા સમારોહ સાથે સંઘમાં સમ્મિલિત કરવામાં આવ્યા. હોય તે મહત્વપૂર્ણ જૈન સાહિત્યનું સંસ્કૃત ભાષામાં આ ઉપર્યુક્ત વાત દંતકથા જ છે કે ઐતિહાપરિવર્તન કરું. આ પ્રકારને વિચાર સાંભળીને સિક ઘટના છે તે સંબંધમાં કોઈ નિશ્ચિત નિર્ણય શ્રી સંધ એકદમ ચેંકી ઊઠ્યો. આ વિચારોમાં તેમને આપવો કઠિન છે, કારણ કે તેનું નિર્ણાયક કોઈ જૈન ધર્મના હાસની ગંધ આવી અને ભગવાન મહા- એતિહાસિક પ્રમાણ ઉપલબ્ધ નથી. આ ઘટના વીરના પ્રતિ અને તેમના સિદ્ધાંત પ્રતિ વિદ્રોહની પ્રભાવક ચરિત્ર આદિ ગ્રંથોમાં મળી આવે છે. જો કે ભાવના પ્રતીત થવા લાગી. શ્રી સંધ સિદ્ધસેન દિવા- પ્રભાવક ચરિત્ર સંગ્રહ અને કાવ્યગ્રંથ છે; ઐતિહાસિક કરને “fમન સુ ” કહેવા માટે અને પ્રાયશ્ચિત્ત ગ્રંથ નથી. આ ઉપરથી એ નિષ્કર્ષ અવશ્ય નીકળી શકે કરવા માટે દબાણ કરવા લાગ્યો. સિદ્ધસેન દિવા છે કે આમિક મતાનુયાયીઓએ તેના તર્કપ્રધાન વિચાકરને આચાર્યશ્રીએ સંઘની સમ્મતિ અનુસાર રોને વિરોધ કર્યો હશે અને પછી આ મતભેદે સંભવ બાર વર્ષ સુધી સંઘથી અલગ રહેવાને દંડરૂપ છે કે કલહનું રૂપ ધારણ કર્યું હશે જેથી તેમને આદેશ દીધે, જેનો તેઓએ સહર્ષ સ્વીકાર કર્યો. અન્ય પ્રાંતમાં વિહાર કરવો પડ્યો હશે. પછી
એ ઘટનાદ્વારા જાણી શકાય છે કે જેની જનતાને કંઈક કાળ પસાર થયા પછી સંભવ છે કે વિરોધીઓને પ્રાકૃત ભાષા પ્રતિ કેટલી આદરબુદ્ધિ અને મમત્વ- તેમની આવશ્યકતા પ્રતીત થઈ હોય અને તેઓ ભાવ હશે. આજ પણ જેન જનતાને સંસ્કૃત પુનઃ આદરપૂર્વક તેમને પોતાના પ્રાંતમાં લાવ્યા હોય. ભાષાની અપેક્ષાએ પ્રાકૃત-ભાષા (અર્ધમાગધી) એ તો નિશ્ચિત છે કે તેઓ સર્વથા અંધપ્રતિ અધિક મમત્વભાવ અને પૂજ્યષ્ટિ છે. વિશ્વાસી ન હતા. આગમત વાર્તાઓને તર્કની
કહેવાય છે કે સિદ્ધસેન દિવાકર ત્યાંથી વિહાર કસોટી પર કસી પારખતા હતા અને કઈ વાત કરી ઉજજોન આવ્યો અને તે નગરના રાજા સમીપ વિરોધી પ્રતીત થવાથી તર્કબળે તેનો સમન્વય રહેવા લાગ્યા. રાજા શૈવ હતો. એક દિવસ શપ- કરતા હતા. અને પહેલા એ પણ લખવામાં આવ્યું મંદિરમાં રાજા સાથે તેઓ પણ ગયા. તેમણે મૂર્તિને છે કે સમ્મતિતકના જ્ઞાન પ્રકરણમાં તેઓએ પ્રણામ ન કર્યા. રાજા આથી અસંતુષ્ટ થયા અને “કેવળજ્ઞાન-કેવળદર્શન’ નો એક જ ઉપયોગ બોલ્યા કે તમે નમસ્કાર કેમ નથી કરતા? સિદ્ધ- માન્ય છે; જ્યારે આગામોમાં બેઉ ઉપગને સેન દિવાકરે ઉત્તર દીધો કે આ મૂર્તિ મારા નામ- ક્રમભાવી માન્યા છે. આ સંબંધમાં તેઓએ તર્કના સ્કાર સહન કરવા અસમર્થ છે છતાં રાજ નમસ્કારને બળ ઉપર કર્મ સિદ્ધાંતના આધારે ક્રમભાવી અને માટે વારંવાર આગ્રહ કરવા લાગ્યા. આથી સિદ્ધ- સહભાવી પક્ષનું યુતિપૂર્વક ખંડન કરીને બેઉને સેન દિવાકર સંસ્કૃત ભાષામાં તકાળ છંદરચના એક જ સિદ્ધ કરી દીધા છે. કરતા (લેક બનાવીને) ભગવાન પાર્શ્વનાથની સ્તુતિ
ડીક ઉક્તિઓ કરવા લાગ્યા. આ સ્તુતિ આગળ ઉપર ‘કલ્યાણ- સિદ્ધસેન દિવાકરની સ્વભાવસિદ્ધ તેજસ્વિતાના મંદિર' ના નામે પ્રસિદ્ધ થઈ એવી અનેક વ્યક્તિ- પરિચાયક, પ્રાકૃતિક પ્રતિભાના સુચક, નિર્ભયતા
ની કલ્પના છે. કહેવાય છે કે અગિયારમા શ્લોકની તથા તર્કસંગત સિદ્ધાંત પ્રતિ તેમની દતાના રચના કરતા જ મૂર્તિમાંથી ધૂમાડો નીકળવા લાગ્યા ઘાતક કેટલાક લોક નિમ્ન પ્રકારે છે. આ અને તકાલ મૂર્તિ બે ભાગમાં વિભાજિત થઈ ગઈ લે કોઠારા તે અનુમાન પણ સિદ્ધિ થાય છે,
For Private And Personal Use Only
