Atmanand Prakash Pustak 037 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

--
-5૦=૦૦૦
995
---
સંધવ દયાલદાસ
= =
0E---=====O =0CE OCC-23 તષ અને સબૂરીનીચે હંમેશાં હદ હેય અવિચળ કાનૂન છે. આથી પાપ કે અત્યાચાર સામે
cs છે. ઘરમાં ખાવાને અન્ન ન હોય અને કુદરત પિકાર કરી ઊઠે છે. અધર્મ માત્ર કુદરતથી કોઈ મનુષ્ય ધીરજ રાખી ઉપવાસ કરે, પાસે પૈસા લેશ પણ સહન થતો નથી. કુદરતની આ પ્રકૃતિને ન હોવાથી સંતોષનું સેવન કરે, શક્તિ ન હોવાથી કારણે અત્યાચારી કે પાપી મનુષ્યના ગર્વનું ખંડન કેઇના અપરાધ કે અત્યાચારના સંબંધમાં ક્ષમાશીલ
કુદરતથી કોઈ ને કઈ રીતે થાય છે. અત્યાચાર જ્યારે બને, કંઈપણ કાર્ય કરવાની અશકિતને કારણે શાન્ત ખૂબ વધી પડે છે ત્યારે મહાત્મા જેવા શાન્ત રહે એ સર્વ ધૈર્ય, સંતેષ, ક્ષમા અને શાન્તિનાં મનુષ્યોમાં પણ પ્રતિહિંસાનો ભાવ જાગૃત થાય છે. દૃષ્ટા રૂપ ગણાય છે; પણ એ સર્વ વૃત્તિઓ અત્યંત શાન્ત મનુષ્યના હૃદયમાં પણ અત્યાચારનો ક્યારે ક્યારે ઈષ્ટ છે તે વિચારણીય છે.
બદલો-વેર લેવાની તીવ્ર ઇચ્છા થાય છે. ધર્મશાસ્ત્રો કાયર અને અકર્મણ્ય પુરુષોની ક્ષમાત્તિ આદિ તેમજ પ્રાચીન ઈતિહાસનાં અનેક દૃષ્ટાન્તા આ અનિચ્છનીય છે. તેમને સંતોષ, ક્ષમાભાવ આદિ સિદ્ધાન્તની પ્રમાણભૂત સાક્ષીઓ રૂ૫ છે. પ્રશસ્ય નથી. કાયરે અને અકર્મણ્ય પુરષોનો સંતોષ
અત્યાચારોથી કંપી ઊઠીને શ્રી કૃષ્ણ પિતાના કે ક્ષમાભાવ વસ્તુતઃ સંતેષ કે ક્ષમાભાવ ન કહી ,
મામા કંસનો વધ કર્યો હતો. કૌરવોનાં અનેક મહાશકાય. જેઓ કાયર ન હય, જેમનામાં વાસ્તવિક પાપોથી કુપિત થઈને શાન્ત-સ્વભાવી ધર્મરાજ શક્તિ છે અને જેમને કંઈ ને કંઈ કામ કરવું જ છે યુધિષ્ઠિરે મહાયુદ્ધમાં ઝંપલાવ્યું હતું. પિતાના ભાઈ તેમનો આદર્શ કાયરો અને અમેશ્ય મનુષ્યાથી રાવણના અત્યાચાર સહન ન થઈ શકવાથી બિભી ભિન્ન હોય છે. તેજવી, શક્તિશાળી અને બુદ્ધિમાન પણે પરિચય ન હોવા છતાં રામઠારા પોતાના ભાઈને મનુષ્યોના આદર્શ કાયર, અશક્ત અને આળસુ સંહાર કરાવ્યો હતો. અત્યાચારનો બદલો લેવાની મનુષ્યોથી હંમેશાં ભિન્ન જ હોય.
તીવ્ર ઉત્કંઠાને લીધે ભીમે દુર્યોધનનાં રતનું પાન અપરાધીને તેના અપરાધ માટે એગ્ય શિક્ષા કર્યું હતું. આવાં અનેક ઉદાહરણ આપી શકાય. કરવાની શક્તિ હોય છતાં ક્ષમા કરવી એ ઉચ્ચ વીરવર દયાલદાસ પણ અત્યાચાર સામે પ્રબળ આદર્શ છે, પણ અત્યાચાર કે અન્યાય પ્રત્યક્ષ જોયા ઝુંબેશ ઉઠાવનાર હતા. તેઓ અત્યાચાર સામે છતાં શાન્તિથી નિચેષ્ટપણે બેસી રહેવું એ મહા સદૈવ પ્રતિહિંસા ભાવથી ઉન્મત્ત રહેતા હતા. આથી પાપ છે. આથી જ ક્ષમા, શાન્તિ અને સબુરીનીયે તેમની અત્યાચાર–વરેધક વીર તરીકે પરિચય કરાહદ હોય છે એમ કહેવામાં આવે છે. શરીરમાં વિવો એ સર્વથા યુકત છે. દારુણ દુઃખને પ્રવેશ થયાથી હૃદય બળતું જળતું સંઘવી દયાળદાસને થયાને આશરે ત્રણસો વર્ષ હોય અને આંખમાંથી આંસુ ન પડે એ સ્થિતિ થઈ ગયાં. તે સમયે દુર્ભાગી હિન્દ ઉપર યવનોના વિરલ હોય છે. અસહ્ય દુઃખમાં આંસુ પડવાં એ અનેક રાક્ષસી અત્યાચાર થઈ રહ્યા હતા. પ્રજાના સાહજિક છે અને એ રીતે અશુપાતથી હદયને પ્રાયઃ લાખો રૂપીઆ મસદ અને હમામખાનાઓમાં શાન્તિ થાય છે.
બરબાદ થતા હતા. લાલ પાણી(દારૂ)ની નકે કઈ ભારી અત્યાચાર કે મહાપાપ થાય ત્યારે વહેતી હતી. સર્વત્ર વસ્યાઓનું અધિરાજ્ય જાણ્યું તે પ્રકૃતિથી અસહ્ય બને છે. કુદરતને આ એક હતું. દેશ જાણે કે નકગાર બન્યો હતે.