________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૭૦
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ.
આશ્રવ
કહેવામાં આવે છે, અને સંસારી જીવા સાથે મળી જવું તેને અધ કહેવાય છે, તેમાં તેને સમાવેશ આ રીતે થતા હાવાથી સાત તત્ત્વા પણ કહેવાય છે. જગતમાં આ એ સિવાય કોઇ પદાર્થોં છે નહિ.... જીવે
અને અજીવા પૃથક્ રહેતાં જ નથી. જો પૃથક્ રહેતા હોય તે પછી કેઈપણુ વસ્તુની સૃષ્ટિમાં અપેક્ષા જ રહેતી નથી. સ`સારી જીવ અનાદિ કાળથી કથી ( અજીવથી ) ખંધાયેલે છે, અને તેને સબંધ થવાનું કારણુ આશ્રવ, તેને સંબંધ તે બ ંધ, તેને રોકવુ તે સાંવર તેના સંબંધના એકદેશીય કે તદ્ન નાશ તે નિર્જરા અને મેાક્ષ. આના જો ખરાખર વિચાર કરવામાં આવે તે
દુનિયામાં અન્ય પદાર્થોં છે જ નહિ' તેમ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જણાશે.
જગતમાં જીવ અને અજીવ એ જ પદાર્થ ડાવા છતાં તેને સ્પષ્ટ એધ થાય તેટલા માટે જ્ઞાની પુરુષાએ સાત અથવા નવપદાર્થાંનુ પશુ નિરૂપણ કરેલ છે.
પરિણામ વિશેષ અંતરભાવ થાય
પણ સમાવેશ મળી જતાં
હવે જીવ અને અજીવમાં બધાના સમાવેશ એ રીતે થાય છે કે આશ્રવ તે શુભાશુભ કર્માને આવવાના કારણરૂપ આત્માના છે. પરિણામ અને પરિણામીને અભિન્ન માનતાં તેને તેમાં છે. કાર્યના કારણના ઉપચાર માનતાં તેને અજીવ તત્ત્વમાં થાય છે. ક પરમાણુનું આત્મપ્રદેશા સાથે ક્ષીરનીરની પેઠે જે આત્માના પરિણામ કારણરૂપ છે તે જ બુધ તત્ત્વ છે. આ પિરણામને પરિણામીથી જુદે માનવામાં ન આવે તે અંધતત્ત્વ ચેતનરૂપ છે. અને તેના ઉપર પ્રમાણે ઉપચાર કરી વિચારવામાં આવેતે તેના અજીવ પદાર્થમાં સમાવેશ થાય છે. આ રીતે નિર્જરા માટે પણ સમજવું, કેમ પરમાણુને ખ'ખેરી નાખવાના કારણરૂપ આત્માના જે પરિણામ તે જ નિરા છે. અને તેને પરિણામ અને પરિણામી ને જુદા નહિ માનતાં તેને જીવ તત્ત્વમાં સમાવેશ થાય છે અને ઉપર પ્રમાણે વિચારતાં અજીવમાં પણ તેને સમાવેશ થાય છે.
નિશ એ કમનું અમુક અંશી એકદેશીય જતિ કરવાપણું છે, જ્યારે સમસ્ત પ્રકારે સર્વ અંગે ખખેરી નાંખવા તે મેક્ષ છે એટલે તેને પણ ઉપર પ્રમાણે વિચાર કરતાં જીવ અને અજીવ તત્ત્વમાં સમાવેશ થાય છે. જવને શુભ કર્મના અધ થતાં ભવિષ્યમાં ઉદયકાળે સુખ વૈભવ વગેરે મળે તે પુણ્ય અને અશુભ કર્મના બંધ થતાં ભાવિમાં ઉદયકાળે દુ: ખ, અશાતા, વ્યાધિ વગેરે પ્રાપ્ત થાય તે પાપ છે. આના પણ ચાર પ્રકાર છે.
For Private And Personal Use Only
