Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

લે. રા. “સુશીલ”
જેનમાંથી રામાનુજ એક દિવસે અચાનક એક જાનું પુસ્તક જેવા બેઠે. એનું નામ હતું દયાનંદ ચરિત; દેવેન્દ્રનાથ નામના એક બંગાલી વિદ્વાને, ઈ. સ. ૧૮૯૮ માં એ છપાવ્યું હતું.
સ્વ. દયાનંદ સરસ્વતીનું નામ આજે કેઈથી અજાણ્યું રહ્યું નથી. માત્ર કુતૂહળની ખાતર જીવનચરિત્રના પાના ફેસ્વતે હતે.
એક સ્થળે “જૈન” શબ્દ દેખાઃ એ પુટનોટ હતી, વધુ આગળ વાંચવાનું દીલ થયું. વાંચતાં ઘેડે આઘાત પણ છે. જૈન સમાજ એક ક્ષયરોગથી પીડાતા દર્દીની જેમ કે વિનાશ તરફ ધસી રહ્યો છે અને હવે દિવસે દિવસે એ રેગ કેટલે જુને બનતું જાય છે એ વાત એ પ્રસંગે
વાયુનું કાર્ય થઈ શકે એ કદાપિ સંભવિત નથી, એવી કલ્પના પણું વિવેક શુન્ય છે એમ ખાત્રીથી કહી શકાય. દરેક વસ્તુનું કાર્ય વિભિન્ન છે અને કઈ વસ્તુથી બીજી વસ્તુનું વિશિષ્ટ કાર્ય શકય નથી એવી માન્યતા આ રીતે ફલિત થાય છે. દરેક વસ્તુને પોતાનું ખાસ કાર્ય હેવાથી તેની કાર્યશકિતનો વિનાશ થાય છે તેનું અસ્તિત્વ ક્ષણ પણ રહી શકે નહિ. દાહક શક્તિ અને ઉતાની ઉપાદાન શકિતને અગ્નિમાંથી સંપૂર્ણ હાસ થાય તે અગ્નિનું અસ્તિત્વ ન જ રહે. કેઈની આજ્ઞા વિના વસ્તુઓથી પિતા પોતાનું કાર્ય થઈ શકતું નથી એવી માન્યતાનો રવીકાર ઇષ્ટ નથી એ માન્યતાને સ્વીકાર કરતાં જ વસ્તુઓનાં કાર્ય માટે ઈશ્વરની આજ્ઞાથી આ ચકતા સ્વીકારવી પડે છે. વસ્તુઓનું કાર્ય નિશ્ચિત સ્વરૂપનું હોવાથી તેમનાં સમકાલીન અસ્તિત્વ અને અસ્તિત્વની દ્રષ્ટિએ વિચારતાં ઇશ્વરની આજ્ઞાની આવશ્યકતાને પ્રશ્ન સ્વયમેવ અયુકિતક થઈ પડે છે. વસ્તુઓના કાર્યમાં કોઇથી હસ્તક્ષેપ થઈ શકતો નથી એ આ ઉપરથી નિપન્ન થાય છે (The practical path, p. p. 6-7 foot-note)